«Πίεση; Γιατί να νιώθω πίεση για ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι; Είναι απλά ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι. Το να μην ξέρεις αν θα έχεις την δυνατότητα να ταΐσεις το παιδί σου, αυτό σημαίνει πίεση».
Χοσέ Λουίς Τσιλαβέρτ
Το περήφανο καραφλό κεφάλι του έμοιαζε πολύ ατίθασο για να βολευτεί στην σκιά των δοκαριών, πολύ αχαλιναγώγητο για να βολευτεί απλά στην εστία του. Ο Χοσέ Λουίς Τσιλαβέρτ κουβαλούσε πάντα μια αίσθηση αλητείας. Έδινε στο ποδόσφαιρο μια εσάνς γειτονιάς. Και στις γειτονιές το να κάθεσαι τερματοφύλακας είναι φυλακή. Ακόμα και αν είσαι καλός τερματοφύλακας.
Υπάρχει λόγος που η έννοια «παγκότερμα» συναντάται κατά βάση στο ποδόσφαιρο των τσιμεντένιων γηπέδων των φτωχογειτονιών και όχι στα επαγγελματικά γήπεδα. Και ο Τσιλαβέρτ μπορεί να πέρασε μια ζωή στα επαγγελματικά γήπεδα, αλλά η αίσθηση της γειτονιάς δεν έφυγε ποτέ από μέσα του.
Ίσως γι’ αυτό ποτέ δεν είδε την μπάλα ως ένα πεδίο καριερισμού ή ως το πιο σημαντικό πράγμα της ζωής του. Ίσως γι’ αυτό είναι ένας ποδοσφαιράνθρωπος που βάζει την ουσιαστική πλευρά της ζωής πάνω από τα όσα ανούσια λαμβάνουν χώρα μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Ίσως γι’ αυτό, όταν το Κράτος δείχνει την προοπτική της φιλοξενίας μιας πρωτοκλασσάτης αθλητικής διοργάνωσης όπως το Μουντιάλ, εκείνος βλέπει σπαταλημένα λεφτά.
Ο Οράσιο Κάρτες, πρόεδρος της Παραγουάης, θα προτιμούσε τον οποιονδήποτε πολιτικό αντίπαλο απέναντί του αντί του εμβληματικού Τσιλαβέρτ.
Ο Κάρτες, ένας πάμπλουτος επιχειρηματίας, μπορεί να κατέληξε να είναι πρόεδρος της Παραγουάης, αλλά -ως… πάμπλουτος επιχειρηματίας- δεν θα μπορούσε ούτε για αστείο να αποκληθεί «άνθρωπος του λαού». Στην προοπτική της διοργάνωσης του Μουντιάλ του 2030 είναι δεδομένο πως σκέφτεται σαν επιχειρηματίας: πιο κερδοφόρα μπίζνα από μια τέτοια διοργάνωση ελάχιστοι πολιτικοί ηγέτες μπορούν να εξασφαλίσουν. Όμως τα φτωχά στρώματα, ξέρουν.
Ξέρουν πως ο πλουτισμός του Κράτους δεν σημαίνει αυτόματα και δικό τους πλουτισμό. Ξέρει πως σε μια χώρα με μόνιμη χρεωκοπία (όπως άλλωστε και οι περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής), μια τέτοια διοργάνωση σημαίνει επιπλέον οικονομική επιβάρυνση της εργατικής τάξης. Όμως εδώ δεν μιλάμε για μια όποια και όποια μπίζνα μέσω της οποίας απλά οι πλούσιοι θα πλουτήσουν παραπάνω εις βάρος των φτωχών. Μιλάμε για κάτι ευρύτερο. Για κάτι πιο οικουμενικό. Για την θρησκεία την ίδια: το ποδόσφαιρο.
Αυτό το πάθος για την μπάλα που επικρατεί στις χώρες της Λατινικής Αμερικής δεν είναι κάτι που ξεριζώνεται εύκολα. Και μπροστά στην πώρωση της διεξαγωγής της παγκόσμιας γιορτής της στρογγυλής θεάς στα σπίτια τους, οι Παραγουανοί είναι διατεθειμένοι να ξεχάσουν τον κρατικό οικονομικό στραγγαλισμό.
Σε αυτή την θρησκεία που λέγεται ποδόσφαιρο μπορεί να ποντάρει ο Καρτές για να λάβει κοινωνική νομιμοποίηση μιας αιματηρής ταξικά διαδικασίας, όπως η διοργάνωση του Μουντιάλ από την Παραγουάη. Εκτός και αν είναι το ίδιο το ποδόσφαιρο που θα αντισταθεί – εκεί οι συσχετισμοί αλλάζουν. Και στην Παραγουάη ο Τσιλαβέρτ είναι για το ποδόσφαιρο ό,τι ο Ιησούς Χριστός για τον χριστιανισμό.
«Ντομίνγκες (σ.σ. ο πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της χώρας), η Παραγουάη δεν χρειάζεται Παγκόσμιο Κύπελλο, χρειάζεται νοσοκομεία, σχολεία, υποδομές. Μην ξεγελάτε πια ανθρώπους», έγραψε ο Τσιλαβέρτ στο twitter σχολιάζοντας την υπόθεση.
«Πες τα στον Κάρτες, όχι στον Ντομίνγκες», τον διόρθωσε κάποιος από κάτω. Ο Τσιλαβέρτ απάντησε άμεσα δείχνοντας την ουσία της υπόθεσης: «Είναι οι άνθρωποι της Παραγουάης που θα πληρώσουν τα χρέη, ακριβώς ό,τι συνέβη στη Βραζιλία! Παντού διαφθορά. Δεν μπορούμε να κάνουμε μια γέφυρα για πεζούς και θέλουμε να διοργανώσουμε παγκόσμιο πρωτάθλημα».
Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο εμβληματικός τερματοφύλακας έπαιρνε αντίστοιχη θέση. Το κράτος της Παραγουάης είχε να αντιμετωπίσει το αγύριστο κεφάλι του και το μακρινό 1998. Ήταν τότε που ο Τσιλαβέρτ βρισκόταν στις καλύτερες εποχές του.
Στην Βελέζ ήταν αρχηγός και ζούσε κι αυτή τις καλύτερες εποχές της: εκείνο το επικό 5-1 με την Μπόκα Τζούνιορς του Μαραντόνα, όπου ο Τσιλαβέρτ σκόραρε δυο φορές (μια με πέναλτι και μια με φάουλ) και η κόντρα του μέσα στο γήπεδο με τον τσαμπουκά Μαραντόνα είναι γεγονότα που δεν θα φύγουν ποτέ από τις αναμνήσεις των οπαδών της Βελέζ.
Στο Μουντιάλ του 1998 ο Τσιλαβέρτ ήταν ο αναμφισβήτητος ηγέτης της Παραγουάης. Αν το γεγονός ότι έβγαινε διαρκώς από την εστία του και έπαιζε παγκότερμα ξένιζε παλιότερα, το 1998 κανείς δεν θα τολμούσε να του βάλει χέρι: ο Τσιλαβέρτ ήταν η Παραγουάη.
Εκτελούσε φάουλ, εκτελούσε πέναλτι, έπαιζε έξω από την περιοχή και φυσικά, κατέβαζε και ρολά στην εστία του. Η εικόνα του Τσιλαβέρτ να σηκώνει τους απαρηγόρητους συμπαίκτες του μετά την υπερπροσπάθεια όλου του αγώνα κόντρα στη Γαλλία και την ήττα με 1-0 στην παράταση είναι από τις εικόνες που (όχι μόνο η Παραγουάη αλλά και) ολόκληρος ο ποδοσφαιρικός κόσμος δύσκολα θα ξεχάσει.
Μετά το Μουντιάλ του 1998 ο Τσιλαβέρτ ήταν το πιο εμπορικό ποδοσφαιρικό προϊόν της Παραγουάης. Καλτ φιγούρα, ηγετική φυσιογνωμία, τερματοφύλακας που έχει σκοράρει 50 γκολ στην καριέρα του (!), με την υπογραφή του φαρδιά πλατιά στην ηρωική εμφάνιση της Εθνικής του στο Μουντιάλ και με την Παραγουάη να ετοιμάζεται για την διοργάνωση του Copa America την ακριβώς επόμενη χρονιά, ο Τσιλαβέρτ ήταν ο άνθρωπος του οποίου η εικόνα έπρεπε να πουληθεί όσο-όσο.
Όμως το πρόβλημα για την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Παραγουάης ήταν πως ο Τσιλαβέρτ δεν… πουλιόταν.
Η είδηση ότι δεν θα κατέβει να παίξει στο Copa America που η ίδια η Παραγουάη φιλοξενούσε ήταν ένα σοκ για την χώρα! Για ποιον λόγο να μην το κάνει; Έμοιαζε τόσο παράλογο. Ο ίδιος θα ήταν ένας βασιλιάς σε αυτή την διοργάνωση. Η άρνησή του να κατέβει να παίξει ισοδυναμούσε με την άρνηση ενός βασιλιά να κάτσει στον θρόνο του. Όμως αυτά είναι ψιλά γράμματα για τον Τσιλαβέρτ. Γιατί είπαμε: εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν ποδοσφαιράνθρωπο που καταλαβαίνει πως το ποδόσφαιρο είναι κάτι ασήμαντο.
Η άρνησή του να παίξει στο Copa America του 1999 συνοδεύτηκε με μια επίθεση προς την κυβέρνηση της χώρας, κατηγορώντας την πάνω-κάτω με τους ίδιους όρους που το κάνει και τώρα. Ισχυριζόμενος πως τα λεφτά που θα σπαταληθούν για το Copa America είναι ανούσια και πως η Παραγουάη θέλει λεφτά για την υγεία και για την παιδεία και όχι για ποδοσφαιρικές διοργανώσεις.
Ένα απείθαρχο ίνδαλμα, ένας μυθικός ποδοσφαιριστής που μοιάζει να υπηρετεί ένα ποδόσφαιρο που έχει πεθάνει: το ποδόσφαιρο ως λαϊκό σπορ και όχι ως επαγγελματική διαδικασία. Ένας μυστικός πράκτορας της μπάλας των γειτονιών, εκεί όπου οι τερματοφύλακες παίζουν παγκότερμα και οι τσαμπουκάδες είναι μόνιμο φαινόμενο, στο υψηλότερο επαγγελματικό επίπεδο. Και αν αυτός ο πράκτορας σταμάτησε την μπάλα, το μοντέρνο ποδόσφαιρο ήταν πολύ γελασμένο πως ξεμπέρδεψε μαζί του.
Διότι ο Χοσέ Λουίς Τσιλαβέρτ είναι ακόμα εδώ και σπέρνει εφιάλτες σε όσους νομίζουν πως η μπάλα είναι μόνο λεφτά, σε όσους νομίζουν πως τα λεφτά είναι πάνω από την ίδια τη ζωή…