Στο ξύπνημα αυτής της πανδημίας που βιώνει ο πλανήτης 10 μήνες τώρα, ένα από τα πράγματα που μπήκαν σε κεντρικό πλάνο για την θωράκιση των ανθρώπων, ήταν η διατροφή.
Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποια προοδευτικά άλματα για ποιοτική αναβάθμιση των τροφών μας σε κάθε επίπεδο, η πλειοψηφία των παράγωγων παραμένει «πειραγμένη» και δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για να γίνει πιο φιλάσθενος ο ανθρώπινος οργανισμός.
Από τα φυτοφάρμακα ως τις χημικές ουσίες στην επεξεργασία του κρέατος, ο άνθρωπος έχει εθιστεί τα τελευταία 50 χρόνια σε μια καπιταλιστική παραγωγή και κατανάλωση που έχει καταστήσει μη βιώσιμες πολλές καταστάσεις της ζωής του και έχει επιφέρει τεράστιο πρόβλημα στον πλανήτη ως προς την κλιματική κρίση.
Με τον Covid-19 η ανάγκη για μια διατροφή που θα προσφέρει όλες τις ουσίες καθαρά και θα προστατεύει τον οργανισμό, έφερε στην επιφάνεια και μια επιστημονική συμβουλή-παραίνεση-προτροπή ως και διαταγή: η κατανάλωση κρέατος πρέπει να μειωθεί δραματικά για να μπορέσει να ανασάνει ο πλανήτης.
Για την παραγωγή κρέατος απαιτείται τεράστια κατανάλωση νερού, αποψιλώσεις εκτάσεων για να δημιουργηθούν εδάφη κατάλληλα να φιλοξενήσουν κοπάδια από γελάδες, γουρούνια και κότες, αύξηση αποθηκευτικών χώρων για την τεράστια ζήτηση που υπάρχει σήμερα και φυσικά εκπομπή αερίων από τα ζώα και από τις μονάδες παραγωγής.
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να ανεβαίνει σκαλιά το κίνημα του βιγκανισμού, ενώ περισσότεροι είναι αυτοί που επιλέγουν να γίνουν vegetarian για αρχή ή έστω flexitarian, να καταναλώνουν δηλαδή ζωικά λίπη και παράγωγα, αλλά σε αρκετά μειωμένη κλίμακα.
Όλη αυτή η ανάδυση ήρθε να πάρει σχήμα και μορφή στην εποχή της πανδημίας, με μια από τις 2-3 μεγαλύτερες αγορές κατανάλωσης, τις ΗΠΑ, να παρουσιάζει αύξηση στροφής προς τα meatless προϊόντα κατά 264% στο πρώτο δίμηνο του παγκόσμιου lockdown από τον Μάρτιο ως τον Μάιο, ενώ ταυτόχρονα η βιομηχανία κρέατος εκτιμάται πως θα έχει απώλειες 20 δισ. δολαρίων ως το τέλος του έτους!
Το 2020 αναμένεται να είναι η πρώτη χρονιά στη νέα χιλιετία με μείωση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης, με τα περσινά 101 κιλά να πέφτουν στα 98.
Γενικώς τα δεδομένα από τις ΗΠΑ δείχνουν μια τάση και μια κατεύθυνση που θα πάρουν όλες οι χώρες και ιδίως αυτές που είναι σεσημασμένες στην κατανάλωση κρέατος, όπως οι μεγάλες αγορές της Άπω Ανατολής, όπου έχουν επεκταθεί φημισμένες αλυσίδες των ΗΠΑ, όπως τα Burger King, KFC και Taco Bell.
Το πιο χαρακτηριστικό της μεταστροφής ενός σημαντικού μεριδίου της αγοράς είναι πως τέσσερις κολοσσοί στη βιομηχανία κρέατος στις ΗΠΑ, οι Tyson Foods, JBS, Cargill, and National Beef που κατέχουν τα 2/3 της αγοράς, εισήλθαν μέσα στο 2020 στον τομέα του beyond meat και με πολύ υψηλά ποσά από τα επενδυτικά funds που τις συντηρούν.
Αυτό ήταν πρωτίστως μια κίνηση ανάγκης και μετά διορατικότητας, καθώς σε αυτό το 10μηνο αρκετά σημεία διανομής των εταιρειών αυτών έκλεισαν λόγω της πανδημίας, αφού τμήματα της διαδικασίας από την παραγωγή στα ράφια αντιμετώπισαν δυσκολίες ζωτικής σημασίας και οδηγήθηκαν σε ζημία.
Πολλά σφαγεία έκλεισαν για λόγους υγείας-υγιεινής, αλλά και για λόγους ηθικής, ενώ αρκετοί εργαζόμενοι σε αυτά βρέθηκαν θετικοί στον κορωνοϊό, με τους αριθμούς να λένε 35.000 και πλέον νοσούντες και 150 νεκρούς, με τις καταγγελίες για καταπάτηση των κανόνων υγιεινής να είναι απανωτές.
Ήδη από το 2019 είχαμε μια άνθιση στο κομμάτι των start ups που μηχανεύονται λύσεις στην δημιουργία προϊόντων κρεατικής υφής, χωρίς όμως να προέρχονται από ζώο, αλλά από φυτική πρωτεΐνη.
Το πιο γνωστό brand παγκοσμίως είναι η Beyond Meat, που ξεκίνησε με επένδυση 1.5 δισ. δολαρίων πριν από ένα χρόνο περίπου και σήμερα έχει φτάσει σε όλες τις αγορές, διεισδύει στην Κίνα και την Ινδία και έχει συνάψει συνεργασίες με μεγάλες αλυσίδες μανάβικων στις ΗΠΑ για να βρίσκεται σε περίοπτη θέση σε μια λογική σούπερ μάρκετ. Κι εκεί βρίσκεται προφανώς, όπως προϊόντα της θα βρει κανείς και στα Walmart.
Επιπλέον, η Beyond Meat επεκτάθηκε και σε γνωστά brands φαγητού, όπως τα Dunkin’ Donuts, τα οποία έβαλαν στο μενού του πρωινού το meatless λουκάνικο, όπως ακριβώς και η Pizza Hut. Στρατηγικής σημασίας είναι επίσης και η πρόσφατη σύναψη συνεργασίας με τα McDonald’s για τη λειτουργία McPlant’s χώρων με beyond meat burgers.
Άκρως ανταγωνιστική είναι και η Impossible Foods, η οποία εκτιμάται σήμερα πάνω από τα 4 δισ. δολάρια και ενώ στις αρχές του 2020 βρισκόταν σε 150 επιλεγμένα καταστήματα μαναβικής σε όλες τις ΗΠΑ, πλέον θα βρίσκεται σε πάνω από 1.700 κατόπιν συμφωνίας-συνεργασίας με την αλυσίδα Kroger! Και το όραμα των CEO της δεν τελειώνει εκεί, αφού στον επόμενο μήνα σκοπεύουν να έχουν αυξήσει 50 φορές το αποτύπωμα της εταιρείας στο retail, ήτοι να ξεπεράσουν τα 2.500 σημεία παρουσίας των προϊόντων!
Κι όλα τα παραπάνω ενώ συνεργάζεται με σχεδόν 5.000 εστιατόρια σε όλη τη χώρα για να χρησιμοποιούν τα προϊόντα της σε πιάτα τους. Ανάμεσα σε αυτά και τα Starbucks που ανακοίνωσαν το 2019 ότι θα εισάγουν στο μενού το sandwich με meatless λουκάνικο της εταιρείας.
Οι ΗΠΑ φυσικά δεν είναι πρωτοπόροι σε αυτή την κοσμογονία που βρίσκεται στα σπάργανα. Η Ιαπωνία βρίσκεται από χρόνια στις ράγες της φυτοφαγικής διατροφής, με την εταιρεία Shojinmeat Project να δίνει πρόσβαση σε νέους να μάθουν και να συμβάλλουν σε επαναστατικές μεθόδους παραγωγής beyond meat προϊόντων.
Στην Κίνα επίσης είχαμε τον Σεπτέμβριο του 2017 διαγωνισμό ύψους 300 εκατομμυρίων δολαρίων με ανάληψη από τρεις εταιρείες από το Ισραήλ για να φέρουν την τεχνογνωσία στη χώρα και να δημιουργήσουν τις βάσεις για παραγωγή.
Η πανδημία όμως δεν είναι η αιτία αυτής της αλλαγής που αναμένεται να επιδεινωθεί στα επόμενα 15 χρόνια. Είναι ίσως αιτία-προπομπός. Η πραγματική πρόκληση θα έρθει σε 20-30 χρόνια, όταν ο πληθυσμός της Γης υπερβεί τα 9.5 δισεκατομμύρια και ταυτόχρονα αυξηθεί στο 68% αυτού του πληθυσμού ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε μεγάλα αστικά κέντρα.
Ένα τέτοιο μέλλον θα επιβάλλει τεράστιες απαιτήσεις κι ανάγκες στην παραγωγή και κατανάλωση, που δεν θα μπορεί να καλυφθεί. Γιατί αν επιχειρηθεί να καλυφθεί μόνο από το κανονικό κρέας, αυτό θα σήμαινε καταστροφή των ελάχιστων εκτάσεων δασικής γης για να χωρέσουν τα περισσότερα ζώα εκτροφής, περισσότερη σπατάλη νερού και οδυνηρές συνέπειες για την ανθρώπινη ζωή.
Κι αν αυτό μοιάζει ακόμα μακρινό, τότε τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας στις περισσότερες χώρες που κατέχουν τη μερίδα του λέοντος στην κατανάλωση κρέατος, προκρίνει ως εκ των ων ουκ άνευ τη στροφή σε plant-based παράγωγα.
Μέσα στο 2020 έκαναν την εμφάνιση τους περισσότερες από 100 start ups με αντικείμενο τεχνογνωσίας την παραγωγή plant-based πρωτεΐνης και μερικές απ΄αυτές έχουν κάνει αξιοσημείωτη πρόοδο σε μια προσπάθεια και να προσφέρουν επιλογές στους vegetarians-vegans, αλλά και να προσελκύσουν τους κρεατοφάγους με στόχο την μικρότερη κατανάλωση κανονικού κρέατος.
Η Impossible Foods για παράδειγμα, χρησιμοποιεί μια μέθοδο άντλησης του σιδήρου από ιστό ζωικού αίματος και το αναπαράγει για να δώσει μια πιο κρεατική γεύση στο προϊόν της.
Οι πιο χαρακτηριστικές πηγές άντλησης πρωτεΐνης είναι τα ρεβίθια και τα μπιζέλια του αρακά, ενώ δεν εκλείπουν και οι πιο high tech περιπτώσεις, όπως αυτή της εταιρείας Memphis Meats που παράγει προϊόντα από ζωική πρωτεΐνη, χωρίς όμως να αναθρέψει και να σφάξει ζώα. Αντιθέτως, αναπτύσσει στο εργαστήριο αυτοαναπαραγωγικά κύτταρα και φτιάχνει lab-meat. Επεκτείνει μάλιστα τη μέθοδο της θέλοντας να χρησιμοποιήσει στο μέλλον τη γενετική τεχνική του CRISPR και διατείνεται ότι θα μπορεί να παράξει ζωικό κρέας με το 1% της γης και του νερού που χρειάζεται ο συμβατικός τρόπος σήμερα.
Σε πιο περίπλοκες μεθόδους θα συναντήσει κανείς την παραγωγή προϊόντων plant-based κρέατος από το μεθάνιο, με την καλιφορνέζικη Calysta και την κινέζικη Bluestar Adisseo να συνεργάζονται και να χρηματοδοτούνται με 138 εκατομμύρια δολάρια για το σχέδιο τους. Σημαντικό χώρο καταλαμβάνουν επίσης και εταιρείες επεξεργασίας φυκιών (στην Ελλάδα έχουμε την Phee που ανέδειξε τη σημασία του φυκιού), αλλά και πρωτεΐνης εντόμων που τα τρώνε αρκετά σε Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική.
Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν πιο πάνω δείχνουν να έχει στηθεί ένα πολύ στέρεο έδαφος και φαίνεται να εγγυώνται την επιτυχημένη μετάβαση της ανθρώπινης διατροφής προς έναν κόσμο χωρίς βασανισμούς και δολοφονίες ζώων για την τροφή, καθώς αυτό που παρατηρείται στο κρέας, παρατηρείται σε μικρότερη ένταση ακόμα και στη θαλάσσια ζωή, αλλά και σε προϊόντα όπως το γάλα και τα αυγά.
Δε σημαίνει όμως πως δεν υπάρχουν τεράστιες προκλήσεις. Μια εξ αυτών μοιάζει πιο ανυπέρβλητη κι αυτή είναι ψυχολογικής φύσεως: πώς θα πειστούν οι κρεατοφάγοι για την διατροφική και θρεπτική αξία meatless προϊόντων; Στο μυαλό των περισσότερων το «κρέας» ηχεί περίεργα ως και αηδιαστικά κι αυτό είναι ένα ψυχολογικό όριο που δεν ανατρέπεται εύκολα. Είναι ως επί το πλείστον ζήτημα ορολογίας περισσότερο κι όχι ουσίας.
Δεύτερον, πρόκειται για μια βιομηχανία που προς το παρόν δεν απευθύνεται σε μεσοαστούς και κάτω. Όλα τα παράγωγα είναι αρκετά ακριβά και θα πάρει χρόνια για να μπορέσουν οι μέθοδοι να απλοποιηθούν, να απαιτούν μεγαλύτερο κόστος, άρα και να γίνουν πιο προσιτές.
Σε κάθε περίπτωση το μέλλον φαίνεται προδιαγεγραμμένο για να χτίσει ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού που θα αποτελέσει «plant-based φιλέτο» για τις βιομηχανίες κρέατος του σήμερα που θα θέλουν να πατήσουν το πόδι τους στο μέλλον και να διεκδικήσουν ισάξιο μερίδιο με αυτό που έχουν τώρα!
*Πηγή: Cbinsights.com