Είναι ευρέως γνωστό πως η σχέση των Ελλήνων με τη θάλασσα, σε οποιοδήποτε τομέα και αν υπάρχει, είναι σχεδόν αλληλένδετη. Αυτό φυσικά δεν είναι τωρινό γνώρισμά, αλλά ισχύει από αρχαιοτάτων χρόνων, αφού η χώρα μας βρέχεται στο μεγαλύτερο μέρος της από τη θάλασσα.
Ένας από τους τρόπους με του οποίους οι Έλληνες έχουν επαφή, και μάλιστα επαγγελματική με τη θάλασσα, είναι τα σφουγγάρια, κάτι που είναι ιδιαίτερα διαδεμονένο στο νησί της Καλύμνου, όπου οι Έλληνες σφουγγαράδες είναι οι πιο γνωστοί στον κόσμο.
Ένας από τους πιο γνωστούς σφουγγαράδες της Ελλάδας ήταν ο Στάθης Χατζής, ή Χατζηστάθης, όπως τον αποκαλούσαν, ο οποίος χωρίς σκάφανδρο, με εξοπλισμό μόνο μια πέτρα 15 κιλών, που λειτούργησε σαν βαρίδι, έκανε ελεύθερη κατάδυση σε βάθος 88 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Και για όδους δεν ξέρουν τι σημαίνει ελεύθερη κατάδυση, είναι η κατάδυση στην οποία ο καταδύτης βουτάει με την μέθοδο της άπνοιας, που σημαίνει με μια και μόνο ανάσα.
Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς πως κάτι τέτοιο τέτοιο γίνεται και σήμερα από επαγγελματίες της ελεύθερης κατάδυσης ανά τον κόσμο, αφού έχουν καταγραφεί ρεκόρ ελεύθερης κατάδυσης ακόμα και στα 143 μέτρα.
Μόνο που ο Έλληνας σφουγγαράς από τη Σύμη, βούτηξε στα 88 μέτρα, οχι σήμερα αλλά ούτε καν πρόσφατα, αλλά πριν 110 χρόνια.
Συγκεκριμένα, στις 16 Ιουλίου 1913, ο Έλληνας σφουγγαράς βούτηξε, οχι για να σπάσει κάποιο ρεκόρ, αλλά για να εντοπίσει την άγκυρα του ιταλικού θωρηκτού, “Regina Margherita”, στην περιοχή «Πηγάδια», στην Κάρπαθο. Επιπλέον, δεν ήταν μόνο αυτό το κατόρθωμά του, αφού ο ίδιος έκανε ελεύθερες καταδύσεις για τρεις ημέρες προκειμένου να βρει την άγκυρα του πλοίου. Όλες οι καταδύσεις τους πραγματοποιήθηκαν σε βάθος άνω των 50 μέτρων, ενώ όπως ο ίδιος έλεγε για να συλλέξει από τον βυθό της θάλασσας σφουγγάρια, είχε χρειαστεί να κατέβει και στα 100 μέτρα βάθος. Και όλα αυτά με μοναδικό εξοπλισμό μια μόνο πέτρα.
Όσον αφορά την άγκυρα του ιταλικού θωρηκτού, αρχικά ο ίδιος έκανε μερικές δοκιμαστικές καταδύσεις φτάνοντας μέχρι και τα 63 μέτρα, ενώ για την κατάδυση στην οποία τελικά εντόπισε την άγκυρα, κράτησε την αναπνοή του για 3 λεπτά και 58 δευτερόλεπτα, χρόνο που θα ζήλευαν μέχρι και σύγχρονοι ελεύθεροι καταδύτες, αφού η άπνοια των σύγχρονων καταδυτών πλησιάζει με δυσκολία τα 3 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα, με όλα τα σύγχρονα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους.
Μόλις ο Συμιός καταδύτης, ολοκλήρωσε το επίτευγμά του, ρωτήθηκε από τον Ιταλό ναύαρχο που βρισκόταν στο θωρρηκτό, τι θα ήθελε να του προσφέρει. Δεδομένου ότι εκείνη την εποχή τα δωδεκάνησα ανήκαν στην Ιταλία, ο Χατζής ζήτησε να μπορεί να ταξιδεύει ελέυθερα όπου ήθελε, πράγμα που όντως του επετράπη. Ο ίδιος, πήγε για να δουλέψει ως πρόσφυγας στις ΗΠΑ, προκειμένου να βοηθήσει οικονομικά την οικογένειά του.
Το τέλος όμως του έμπειρου σφουγγαρά ήταν ιδιαίτερα άδοξο, αφού αρρώστησε από καρκίνο των πνευμόνων και τελικά πέθανε στη Σύμη, σε ηλικία μόλις 58 ετών.
Τα επιτέυγματα του Στάθη Χατζή, κινούταν μεταξύ της αλήθειας και του αστικού μύθου, έως ότου επιβεβαιώθηκαν στο τέλος του περασμένου αιώνα.