Σε έναν κόσμο που ορίζεται από την αίσθηση ότι τα πάντα τελειώνουν, από την επιτακτικότητα πως κάθε τι που κάνουμε, επιθυμούμε και διεκδικούμε καταπιέζεται από μια νομοτελειακή ημερομηνία λήξης, τα μνημεία που επιβιώνουν πέρα και έξω από τον περιορισμένο χρόνο μας, που στέκουν αναλλοίωτα και αμετακίνητα ενώ οι γενιές, οι καταστάσεις, οι συγκυρίες και οι κοινωνίες έρχονται και φεύγουν, μετουσιώνονται στο συλλογικό υποσυνείδητο σε σταθερές ενός σύμπαντος που -κατά τα άλλα- βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και διακατέχεται από τη συνεχόμενη αλλαγή.
Η Παναγία των Παρισίων συγκαταλέγεται σε αυτή τη κατηγορία μνημείων: αυτών που συμβολίζουν πως σε έναν κόσμο θνητών υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθεί κάτι που, έστω και υπό τη μορφή ενός άψυχου κτίσματος, υπερβαίνει τη θνητότητα.
Όμως η συνειδητοποίηση είναι αναπόφευκτη: τα έργα μας είναι, στην πραγματικότητα, τόσο θνητά όσο εμείς.
Αυτό θρηνούν οι άνθρωποι κοιτώντας την Παναγία των Παρισίων να καίγεται: την σκληρή υπενθύμιση της θνητότητάς τους. Η ουσία που βρίσκεται πίσω από αυτή την υπενθύμιση ωστόσο, παρά τον θρήνο που σε πρώτη φάση προκαλεί, μπορεί δυνητικά να εμπεριέχει κάτι απόλυτα απελευθερωτικό:
ναι, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τη θνητή φύση μας, να την αγκαλιάσουμε και να αναλάβουμε την ευθύνη της. Να δράσουμε με αυτή ως γνώμονα.
Όταν η ανθρωπότητα πορευτεί μέσω της πεποίθησης πως δεν χρειάζεται τίποτα που να την υπερβαίνει για να έχει νόημα η ύπαρξή της, θα ζει πολύ πιο ανάλαφρα. Και τότε (ίσως) να είναι ολοκληρωτικά ελεύθερη.