Εδώ και μερικά χρόνια έχει αναπτυχθεί μια έντονη φημολογία που λέει πως ο επόμενος Τζέιμς Μποντ θα είναι μαύρος. Τα αμερικάνικα site επαναφέρουν διαρκώς τη φήμη που λέει ο Ίντρις Έλμπα θα αντικαταστήσει τον Ντάνιελ Γκρεγκ και τα σχόλια που προσεγγίζουν είτε αρνητικά είτε θετικά το γεγονός λειτουργούν σαν ένα άτυπο γκάλοπ.
Το βασικό επιχείρημα υπέρ ενός μαύρου Τζέιμς Μποντ είναι πως τα βιολογικά στοιχεία του ήρωα δεν έχουν καμία σημασία για τον ρόλο και άρα όπως ένας λευκός έτσι και ένας μαύρος μπορούν να τον υποδυθούν. Από την άλλη, κάθε επιχείρημα εναντίον της εν λόγω πιθανότητας, στην πραγματικότητα βιολογικοποιούσε τον χαρακτήρα και συνεπώς, είχε μια ρατσιστική χροιά.
Μέχρι που ένα επιχείρημα εναντίον ενός μαύρου Τζέιμς Μποντ υπήρξε πολύ προωθημένο (και αντιρατσιστικό). Προήλθε από τον μαύρο σκηνοθέτη Μπουτς Ρίλεϊ, ο οποίος τόνισε πως παραδοσιακά οι μαύροι είναι κυνηγημένοι από ένα σύστημα που ο Τζέιμς Μποντ εξυπηρετεί και το να παίξει ένας μαύρος τον Τζέιμς Μποντ είναι σαν να μιλάμε για ένα είδος ενσωμάτωσης των μαύρων στο σύστημα που τους κυνηγά.
Οι αναλογίες ανάμεσα στο (πολύ ορθό είναι η αλήθεια) επιχείρημα του Μπουτς Ρίλεϊ και την περίπτωση του Γιάννη Αντετοκούνμπο είναι προφανείς: ο Έλληνας μπασκετμπολίστας με τις ρίζες από την Αφρική κατακτά το NBA (το βραβείο του MVP στη συγκεκριμένη λίγκα ισοδυναμεί με κάτι σαν την Χρυσή Μπάλα στο ποδόσφαιρο) και προσφέρει χαρά στους συμπατριώτες του και πόνο στους φασίστες που βλέπουν έναν μαύρο με μη ελληνικό όνομα να προσλαμβάνεται μαζικά ως περήφανος εκπρόσωπος της Ελλάδας.
Ας το πούμε με μια πρόταση: ο Αντετοκούνμπο συμβολοποιεί μια αφήγηση που εκλαμβάνεται ως αντιρατσιστική. Τα meme άλλωστε που συνδυάζουν ρατσιστικές δηλώσεις πολιτικών αναφορικά με τους μετανάστες και αποθεωτικές δηλώσεις των ίδιων πολιτικών για τον Γιάννη είναι τόσο διαδεδομένα που δεν χωράει αμφισβήτηση: ο Γιάννης είναι ένα αντιρατσιστικό σύμβολο. Είναι όμως ουσιαστική αυτή η εικόνα;
Η μετανάστευση, ο ρατσισμός, οι προκαταλήψεις είναι ζητήματα άμεσα συνδεδεμένα με την ταξικότητα του κόσμου στον οποίο ζούμε. Γεννιούνται και εξαπλώνονται από τις οικονομικές ανισότητες που διαπερνούν την κοινωνία από τη μια άκρη της ως την άλλη. Ναι, ο Γιάννης υπήρξε ένας μετανάστης που μεγάλωσε στην φτωχογειτονιά των Σεπολίων και έφτασε μέχρι την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Σε αντίθεση με το συνολικό περιβάλλον και τα όσα του επιφυλάσσονταν, εκείνος ξέφυγε και έφτιαξε μια άλλη ζωή. Η ταξική και κοινωνική του ανέλιξη ωστόσο, δεν συνδέεται κατά κανέναν τρόπο με τίποτα αντιρατσιστικό.
Μπράβο στον Γιάννη για την εξωπραγματική του πορεία στο NBA αλλά -κατ’ αντιστοιχία με το επιχείρημα του Ρίλεϊ περί μαύρου Μποντ- έπρεπε να πάψει να κουβαλάει πάνω του όλα εκείνα που συγκροτούν το προφίλ ενός μετανάστη για να γίνει αγαπητός στην Ελλάδα, για να θεωρηθεί Έλληνας.
Το ζήτημα είναι τι θα συνέβαινε στην περίπτωση που ο Γιάννης δεν τα κατάφερνε όλα αυτά. Και το γεγονός ότι η προσωπική επιτυχία του συνδέεται σε πολλά μυαλά με την αλληλεγγύη στους μετανάστες είναι μια αντίληψη υπονοεί πως ένας μετανάστης θα πρέπει να πετύχει, να έρθει στα μέτρα μας για να αγκαλιαστεί. Και αυτή είναι μια λάθος αντίληψη και κυρίως, μίλια μακριά μιας αντιρατσιστικής λογικής.
Η ελληνική κοινωνία πρέπει να αντιλαμβάνεται τους Γιάννηδες αυτού του κόσμου ως ισότιμα μέλη της όσο εκείνοι ζουν, δρουν και αναπνέουν στα Σεπόλια, το αν θα τους θαυμάζει ή όχι όταν πλέον έχουν αποκοπεί από το επίπεδο της καθημερινής συνύπαρξης μαζί τους, είναι (από την σκοπιά του αντιρατσισμού πάντα) αδιάφορο.
Στην τελική, όσοι την βρίσκουν με το να θαυμάζουν προσωπικές οδύσσειες, μπορούν πανεύκολα να βρουν ιστορίες πολύ πιο εντυπωσιακές από εκείνη του Γιάννη, στους πρόσφυγες της γειτονιάς τους. Και τότε, όταν ένας μετανάστης δεν θα χρειάζεται να γίνει σταρ του NBA για να είναι ένας από εμάς, τότε ναι, ο ρατσισμός θα έχει δεχθεί ένα αληθινό πλήγμα.