Τρεις μήνες περίπου μετά τον εντοπισμό του στον ανθρώπινο οργανισμό ο SARS-CoV2 παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο για την επιστήμη και η αποκρυπτογράφηση των μυστικών του θα είναι αυτή που θα επιστρέψει στην ανθρωπότητα να τον θέσει στο περιθώριο και στην κατηγορία των εποχικών ιώσεων.
Βασικά ερωτήματα αναζητούν ακόμα απάντηση, όπως το αν θα επηρεάσει τη μετάδοση του η άνοδος της θερμοκρασίας ή το γιατί τα παιδιά είναι πολύ καλύτερα θωρακισμένα απέναντι στη μόλυνση και γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα των πιο ηλικιωμένων αντιδρά τόσο υπερβολικά σε αυτήν φτάνοντας να αυτοκαταστρέφει τα πνευμονικά κύτταρα. Αν όμως οι επιστήμονες έπρεπε να αποφασίσουν σε ποιο ερώτημα θα ήθελαν να έχουν την απάντηση αύριο το πρωί, δεν θα υπήρχε κανένα δίλημμα. Ξεκάθαρα θα ήθελαν να μάθουν αν τα αντισώματα που αναπτύσσει ο ανθρώπινος οργανισμός που έχει νοσήσει και νικήσει τον ιό είναι επαρκή για τη μελλοντική θωράκισή του.
Στοιχεία από την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα έχουν αναφέρει περιπτώσεις ατόμων που ανάρρωσαν και στη συνέχεια διαγνώστηκαν για δεύτερη φορά θετικά. Ωστόσο οι ενδείξεις δείχνουν ότι ο ιός μπορεί να παραμένει στο σώμα αρκετές εβδομάδες μετά την ανάρρωση, σε κατάσταση «αφοπλισμού», χωρίς να είναι επικίνδυνος. Εκείνο που παραμένει ασαφές είναι αν οι οργανισμοί αυτοί αναπτύσσουν διαχρονική ανοσία. Αν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει κατά πάσα πιθανότητα να περιμένουμε το εμβόλιο (ή κάποια ισχυρή θεραπευτική αγωγή) για να ξεπερδέψουμε με τον κορωνοϊό, αφού είναι σχεδόν αδύνατο να μην αναζωπυρωθεί η επιδημία ακόμα κι εκεί που παρουσίασε έξαρση. Αν όμως ισχύει το ευκταίο σενάριο, χάρη σε αυτούς τους οργανισμούς θα είναι εφικτή η «ανοσία της αγέλης».
Επίσης είναι πολύ σημαντικό να λυθεί το αίνιγμα προκειμένου να γνωρίζουν τα Εθνικά Συστήματα Υγείας αν μπορούν να ρίξουν ξανά χωρίς τον κίνδυνο νέας μόλυνσης τους γιατρούς και τους νοσηλευτές τους στην πρώτη γραμμή της «μάχης».
Το μοναδικό σοβαρό στοιχείο που υπάρχει μέχρι τώρα είναι τα πειράματα σε πιθήκους μακάκους από το Ινστιτούτο Εργαστηριακών Επιστημών Ζώων στην Κινεζική Ακαδημία Ιατρικών Επιστημών. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στις 14 Μαρτίου και ήταν ενθαρρυντικά. Το ίδιο ερευνητικό κέντρο είχε μελετήσει παλαιότερα την ανταπόκριση των πιθήκων στον κορωνοϊο Mers.
Στο πείραμα χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις ενήλικες μακάκοι. Όλοι εμφάνισαν συμπτώματα απώλειας βάρους, μειωμένης όρεξης, αυξημένου ρυθμού αναπνοής και σταδιακά σοβαρής ή ελεγχόμενης πνευμονίας. Ο ένας δεν τα κατάφερε, εν αντιθέσει με τους άλλους τρεις που κατά την τρίτη και την τέταρτη εβδομάδα παρουσίασαν σοβαρά επίπεδα αντισωμάτων. Περίπου ένα μήνα μετά τη μόλυνση οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο οργανισμός των ζώων είχε νικήσει τη λοίμωξη. Στη συνέχεια μόλυναν ξανά τους δύο από τους τρεις πιθήκους με τον SARS-CoV2 και το μοναδικό σύμπτωμα ήταν ένας ελαφρύς πυρετός. Το συμπέρασμα ήταν ότι τα αντισώματα που ανέπτυξαν ήταν ικανά για να τους θωρακίσουν από την επαναμόλυνση.
«Αυτή είναι πραγματικά μια πολύ κρίσιμη προκαταρτική έρευνα», δήλωσε η Λίζα Γκραλίνσκι, ιολόγος του Πανεπιστημίου της Βόρεια Καρολίνα, που δεν ενεπλάκη στο πρόγραμμα.
Φυσικά το δείγμα ήταν μικρό και απομένει να φανεί και αν είναι ανάλογη η ανταπόκριση του ανθρώπινου οργανισμού. Αν πράγματι αποδειχτεί ότι το ανοσοποιητικό του ανθρώπου αναπτύσσει εξίσου ικανό επίπεδο αντισωμάτων, θα είναι εξαιρετικά κρίσιμο να γνωρίζουν οι επιστήμονες (και τα συστήματα υγείας των χωρών) αν κάποιος έχει μολυνθεί στο παρελθόν. Για την ώρα δεν υπάρχει τεστ που να δείχνει αν κάποιος έχει νοσήσει και αναρρώσει. Τα διαθέσιμα τεστ ανιχνεύουν τον ιό στον οργανισμό μόνο όταν είναι «εν δράσει».
Αυτό όμως δεν θα διαρκέσει πολύ ακόμα. Εντός των προσεχών ημερών η βρετανική κυβέρνσηη περιμένει τα νέα τεστ αντισωμάτων που θα δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες να το κάνουν ακόμα και μέσα στο σπίτι τους και να διαπιστώνουν αν έχουν προσβληθεί από τη νόσο. Το νέο τεστ – εξπρές θα γίνεται με τρύπημα του δάχτυλου και θα βγάζει αποτέλεσμα το πολύ σε 15 λεπτά. Δεν θα μπορεί να ανιχνεύσει ενεργή λοίμωξη, αλλά θα αποκαλύπτει αν κάποιος είχε τον ιό – με ή χωρίς συμπτώματα – και αν έχει αποκτήσει πια αντισώματα.
Η βρετανική κυβέρνηση έχει ποντάρει πολλά σε αυτό το τεστ και μάλιστα ο Μπόρις Τζόνσον το περιέγραψε ως κάτι που «μπορεί να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού». Αναμένεται να βοηθήσει σε καταλυτικό βαθμό στην κατανόηση των πραγματικών διαστάσεων της πανδημίας και σε μια πολύ πιο ακριβή προσέγγιση των δυνατοτήτων για την εφαρμογή της «ανοσίας αγέλης». Θα μπορούσε και να αναδειχθεί ως η πρώτη νίκη της ανθρωπότητας απέναντι στο μολυσματικό «τέρας».
Αν εξαιρεθεί η Νότια Κορέα που υποβάλλει σε τεστ ακόμα και σε ασυμπτωματικούς, όλα τα στοιχεία για την πανδημία προέρχονται έως τώρα από επιβεβαιωμένα κρούσματα ανθρώπων που έχουν νοσήσει, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων σοβαρά.
Την περασμένη Δευτέρα ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους δήλωσε ότι η «αμυντική τακτική» της απομόνωσης και καραντίνας είναι απαραίτητη, αλλά χρειάζεται και η «επιθετική» των μαζικών τεστ. Και αυτό γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζεις αν κάποιος έχει μολυνθεί ακόμα και αν δεν έχει νοσήσει. Διότι αν αποδειχτεί ότι ο ιός δεν μπορεί να προσβάλει για δεύτερη φορά τον ίδιο οργανισμό, το άτομο που έχει ήδη προσβληθεί θα καταγράφεται ως ανοσικό και άρα εμπόδιο στη διασπορά.