Το ένα μετά το άλλο. Ένα απίστευτο σερί ατυχημάτων, που ακόμα κι αν δεν φοβάσαι τις πτήσεις, τρέμεις στη σκέψη πως θα χρειαστεί να ταξιδέψεις με αεροσκάφος της Boeing. Μα τι συμβαίνει επιτέλους με τον αμερικανικό κολοσσό; Πώς από συνώνυμο της ασφάλειας και της ποιότητας μετατράπηκε σε πηγή φόβου και παραφιλολογίας;
Εν αρχή να ξεκαθαρίσουμε πως δεν είναι κάτι της στιγμής. Είναι αρκετός πλέον ο καιρός που τα πράγματα δεν πάνε καλά, άρα ο παράγοντας «διάρκεια» μπαίνει για τα καλά στη συζήτηση για να καταδείξει το μέγεθος του ζητήματος. Κι ύστερα είναι η ποικιλία των προβλημάτων: Αναγκαστικές προσγειώσεις, τζάμια που ραγίζουν, τροχοί που δεν ανοίγουν, ελαττωματικά εξαρτήματα και ανεπαρκή συστήματα ελέγχου…
Bέβαια, πρώτα και πάνω από όλα, είναι οι 2 συντριβές, οι 2 τεράστιες τραγωδίες, αμφότερες για αεροσκάφη τύπου Max 8. Το 2018 σκοτώθηκαν 189 άνθρωποι σε εσωτερική πτήση στην Ινδονησία και εντός του 2019, 157 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πετώντας από την Αντίς Αμπέμπα στο Ναϊρόμπι.
Υπάρχει ένα δομικό πρόβλημα στο πώς λειτουργεί μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες στον κόσμο. Στο πώς διεξάγονται οι ποιοτικοί έλεγχοι, στο πώς γίνεται η παραγωγή, η συναρμολόγηση, ακόμη και στο πώς διοικείται.
Οι αποκαλύψεις αφήνουν με το στόμα ανοιχτό για το πόσο μακριά φαίνεται πως είχε φτάσει η διαφθορά, η αδιαφορία ορισμένων μπρος το βωμό του κέρδους. Μεγαλοστελέχη της Boeing φέρεται να ήξεραν εξ αρχής πως μερικά μοντέλα της εταιρείας είχαν σοβαρά κατασκευαστικά ζητήματα. Ωστόσο, καθυστερήσεις ή ακυρώσεις στην παραγωγή θα μεταφράζονταν σε απώλεια χρημάτων – ο χρόνος είναι χρήμα. Οπότε έκαναν τα στραβά μάτια.
Προτίμησαν συνεπώς, συνειδητά καταπώς όλα δείχνουν, την αποσιώπηση. Πώς το κατάφεραν; Επειδή η Boeing είναι (και) κράτος εν κράτει. Μιλάμε για ένα τεράστιο μέγεθος στις ΗΠΑ , αλλά και παγκοσμίως, που φτιάχνει μέχρι αμυντικά σκάφη και διαστημόπλοια.
Κανονικά κάθε στάδιο της παραγωγής έχει πολύ αυστηρές προδιαγραφές, Η διαδικασία της συναρμολόγησης ενός αεροπλάνου είναι σύνθετη και κάθε βήμα πρέπει να εξετάζεται εξονυχιστικά.
Για πολύ καιρό ωστόσο, η Boeing πρακτικά έκανε… μόνη της τα κοντρόλ στα αεροπλάνα της. Η ομοσπονδιακή υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) δεν είχε το προσωπικό που απαιτούνταν για τη διαδικασία. Συνεπώς οι έλεγχοι ήταν πλημμελείς. Επίσης, πολλές φορές (οι έλεγχοι) γινόντουσαν από επιθεωρητές που δούλευαν άλλοτε στην Boeing και οι οποίοι δεν ήθελαν ή δεν τολμούσαν να κάνουν ζημιά στον άλλοτε εργοδότη τους.
Σε τέτοιο πλαίσιο, κατέστη δυνατό να γίνουν πλαστογραφίες, να εκδοθούν ψεύτικα πιστοποιητικά ελέγχου. Αυτό μάλιστα είναι κάτι που πλέον αναγνωρίζει επίσημα η αμερικανική εταιρεία. Σε μια πρωτοφανή της κίνηση, προ μηνών παραδέχθηκε ότι σημειώθηκαν πλαστογραφήσεις στα έγγραφα των επιθεωρήσεων και πως αυτό συνέβαινε για μήνες, αν όχι για χρόνια.
Το πρώτο λοιπόν βασικό σκέλος του προβλήματος είναι ακριβώς αυτό. Που έρχεται να ενωθεί με το ότι κάποιες από τις αεροπορικές που διαχειρίζονται τα αεροσκάφη της Boeing, δεν κάνουν αυτά που πρέπει για τη σωστή συντήρηση του στόλου τους, είτε από αδιαφορία είτε από ανικανότητα.
Με λίγα λόγια: Απουσία αξιόπιστων ελέγχων και επιθεωρήσεων στα αεροσκάφη πριν κριθούν κατάλληλα για πτήσεις. Μαζί με ελλιπή συντήρηση από ορισμένες αεροπορικές εταιρίες. Να πώς προκύπτει ένα εν δυνάμει θανατηφόρο κοκτέιλ.
Λέει πολλά για την κακοδιαχείριση η αποκάλυψη του πώς φτάσαμε στις 2 τραγωδίες που λέγαμε στην αρχή του κειμένου: Επί έναν ολόκληρο χρόνο, οι πιλότοι δεν είχαν εκπαιδευτεί για το νέο σύστημα που έχει τοποθετήσει η Boeing αναφορικά με την υποβοηθούμενη προσαπογείωση του αεροσκάφους ώστε οι κυβερνήτες να κουράζονται λιγότερο. Παρότι ήταν κάτι πολύ απλό, μόλις 2 ώρες δουλειά.
Στις 2 μοιραίες πτήσεις, το αυτοματοποιημένο σύστημα εντόπισε πρόβλημα στη γωνία ανόδου και παρότι αυτό μπορούσε να διορθωθεί αυτόματα, οι πιλότοι, που δεν τον γνώριζαν αυτό, το πέρασαν για βλάβη.
Δυνάμωσαν έτσι τον κινητήρα για να μη χάσουν ύψος, το σύστημα αντέδρασε επιθετικά και αυτό οδήγησε σε πτώση των αεροσκαφών και στην απώλεια τόσων ζωών. Ανθρώπινο λάθος δηλαδή που προέκυψε από άλλο ανθρώπινο, ασυγχώρητο όμως αυτό, λάθος – την απουσία επαρκούς και στοιχειώδους εκπαίδευσης.
Κι αυτό μια σύνοψη ενός προβλήματος λειτουργίας και πράξης σε πολλαπλά επίπεδα. Αν αποδειχθεί πως όλο αυτό γινόταν συστηματικά από την Boeing, τότε μιλάμε για υπαιτιότητα, όχι για αμέλεια.
Θεωρείται δεδομένο πως θα ασκηθούν ποινικές διώξεις, πως θα πέσουν πρόστιμα – μαμούθ και τεράστιες αποζημιώσεις. Η Boeing είναι βέβαια ένας κολοσσός, too big to fail, που λέμε. Αυτό δεν σημαίνει και πως μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί έτσι. Είναι πολύ βαρύ αυτό που συμβαίνει για να περάσει χωρίς κυρώσεις.
Δεν είναι τυχαίο πως πριν από λίγους μήνες φτάσαμε σε μια παγκόσμια κρίση στους αιθέρες, με διάφορες χώρες να απαγορεύουν στον εθνικό εναέριο χώρο τους να πετούν τα μοντέλα 737 Max της Boeing. Κάθε δράση γεννά αντίδραση.