Η ανακάλυψη του Τύμβου Καστά, το 2014, προκάλεσε τεράστια προσδοκία στους επιστήμονες και στον κόσμο αφού τα διάφορα σενάρια έφταναν ακόμα και στο «ιερό Γκράαλ» της αρχαιολογίας, ήτοι τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τελικά το πού βρίσκεται θαμμένος ο Μακεδόνας στρατηλάτης παραμένει άγνωστο . Αυτό δεν σημαίνει και πως η Αμφίπολη είναι ελάσσονος αρχαιολογικής σημασίας. Κάθε άλλο.
Οι εργασίες συνεχίζονται προκειμένου και σύμφωνα με τον προγραμματισμό ο χώρος να είναι επισκέψιμος κάποια στιγμή μεταξύ 2027 και 2028. Είναι μια λεπτή, επίπονη, μεθοδική και ιδιαίτερα σχολαστική δουλειά, που είναι σημαντικό να πάει βήμα – βήμα. Για να γίνουν όλα σωστά, για να προστατευθούν τα ευρήματα και να είναι ο χώρος ασφαλής και λειτουργικός όταν με το καλό δοθεί προς χρήση στο ευρύ κοινό.
«Το ίδιο το μνημείο θα είναι ολοκληρωμένο το 2025. Όμως για να γίνει ο χώρος επισκέψιμος απαιτούνται υποδομές από χώρους υγιεινής πάρκινγκ, ένας εκθεσιακός χώρος στον οποίο θα παραμένουν οι επισκέπτες, γιατί το μνημείο το ίδιο δεν μπορούν να το επισκέπτονται περισσότερα από πέντε με οκτώ άτομα κάθε φορά. Είναι το ίδιο το μνημείο το οποίο μας υποδεικνύει πόσοι άνθρωποι μπορούν να μπουν συγχρόνως μέσα στο ταφικό μνημείο», είχε εξηγήσει παλαιότερα η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Τα έργα τεχνικής και αισθητικής εξομάλυνσης προχωρούν. Τις προσεχείς ημέρες πρόκειται να συγκολληθούν τα σπασμένα φτερά από τις δύο σφίγγες που θα στέκουν περήφανα στην είσοδο, με μεγαλοπρέπεια και επιβλητικότητα. Οι εργασίες αποκατάστασης έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί και για τη βαριά μαρμάρινη δίφυλλη πόρτα, καθώς πρόκειται να κολλήσουν εκ νέου τα θυρόφυλλα και θα μπει ξανά στον ταφικό θάλαμο. Το μνημείο του Τύμβου Καστά θα πλησιάσει έτσι πιο πολύ στην εικόνα που είχε στο μακρινό παρελθόν.
Και είναι κάτι που όλοι εμείς θα έχουμε τη δυνατότητα να βιώσουμε από κοντά ως εμπειρία. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Πολιτισμού, επισκέψιμοι θα είναι η είσοδος του μνημείου, ο θάλαμος με τις Καρυάτιδες και ο επόμενος με το ψηφιδωτό δάπεδο, το οποίο φέρει παράσταση με την αρπαγή της Περσεφόνης.
Ο Ομότιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ. και ακαδημαϊκός, Μιχάλης Τιβέριος, μιλώντας στην ιστοσελίδα voria.gr, εξέφρασε την άποψη πως θα πρέπει να ανοίξει για το κοινό και ο τελευταίος θάλαμος με τη μεγάλη, λίθινη σαρκοφάγο, ο ταφικός θάλαμος δηλαδή. Να δούμε αν θα εισακουστεί, πιο σωστά αν θα υλοποιηθούν τα έργα που θα καταστήσουν εφικτό κάτι τέτοιο.
Γιατί ο Τύμβος Καστά, ας το θεωρήσουμε δεδομένο, θα αποτελέσει μεγάλο πόλο έλξης για Έλληνες και ξένους. Κι ας μην είναι εκεί θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος. Αλήθεια, τόσο καιρό μετά, έχουμε άραγε κάποιο νεότερο σχετικά με την ταυτότητα του πραγματικού ένοικου της Αμφίπολης;
Ο κ. Τιβέριος, πάντα στη συνέντευξη του στην ιστοσελίδα voria.gr, ήταν ξεκάθαρος ως προς το ότι το πιο πιθανό είναι αυτό να μην το μάθουμε ποτέ, εκτός και αν βρεθεί κάποια επιγραφή που θα λύσει οριστικά και πέραν πάσης αμφιβολίας το μυστήριο.
Ο ίδιος πάντως έχει μια πολύ συγκεκριμένη άποψη επί του θέματος και δεν δίστασε να τη μοιραστεί δημοσίως. Καταπώς πιστεύει, στην Αμφίπολη βρίσκεται θαμμένος ο ναύαρχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Νέαρχος. Είναι ένα νέο αλλά και.. παλιό σενάριο, με την έννοια πως είχε ακουστεί ξανά παλαιότερα, χωρίς πάντως να πάρει ποτέ ιδιαίτερη έκταση.
Για τον κ. Τιβέριο όμως, αυτό είναι το πιθανότερο σενάριο. Και ιδού πώς το δικαιολόγησε: «Αν και υπήρξε Κρητικός στην καταγωγή, ο Νέαρχος ήταν πολίτης της Αμφίπολης. Μεγάλωσε στην Αμφίπολη, όπου μετανάστευσε η οικογένειά του όταν ο ίδιος ήταν 12 ετών και κατάφερε να γίνει ένας από τους στενότερους φίλους του Μεγάλου Αλέξανδρου και αργότερα ναύαρχός του, ενώ ο πατέρας του ήταν προσωπικός γιατρός τόσο του Φιλίππου όσο και του Αλέξανδρου.
Εκτιμώ λοιπόν, χωρίς να είναι κάτι σίγουρο, πως οι Αμφιπολίτες θα ήθελαν να τιμήσουν τον Νέαρχο. Επιπλέον, δεν θα μπορούσε να ανήκει ο τάφος αυτός σε κάποιον στρατηγό ή μέλος της βασιλικής οικογένειας, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση ο νεκρός έπρεπε να ταφεί στην πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, στις Αιγές/Βεργίνα. Άρα μιλάμε για τον τάφο ενός επιφανούς ανδρός, που είχε σχέση με την Αμφίπολη και η πόλη έπρεπε να τον τιμήσει δεόντως».
Κι όλα αυτά για ένα μνημείο που πλέον είναι σχεδόν σίγουρο πως χρονολογείται από το τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα, όλες οι σχετικές μετρήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση οδηγούν. Η Αμφίπολη σιγά σιγά παίρνει μορφή ως εύρημα, ως χώρος. Λες και οι Σφίγγες, στην είσοδο, αποφάσισαν να μας αποκαλύψουν τα μυστικά που τόσους αιώνες κρατούσαν φυλαγμένα…