Για περισσότερες από 100 εταιρείες-βιτρίνες που «ξεπλένουν» χρήμα για το Ιράν κάνει λόγο ρεπορτάζ του «Economist». Με πρακτικές που θυμίζουν πολύ τα καρτέλ εμπορίας ναρκωτικών, οι Ιρανοί φαίνεται πως έχουν βρει τρόπο να θησαυρίζουν κι έτσι να χρηματοδοτούν τους πολέμους, μέσω τρίτων, κόντρα στο Ισραήλ.
Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι. Αυτές είναι οι τρεις μεγαλύτερες οργανώσεις στον πόλεμο του σιιτικού Ισλάμ απέναντι στο Ισραήλ. Ποιο είναι το κοινό στοιχείο μεταξύ τους, πέραν της θρησκείας; Η χρηματοδότησή τους από την Τεχεράνη… Το ερώτημα που προκύπτει είναι βέβαια πώς καταφέρνει το Ιράν, παρά το εμπάργκο και τις κυρώσεις, να το πετυχαίνει…
Μαύρος χρυσός και πετροδολάρια
Προφανώς η απάντηση σχετίζεται με το πετρέλαιο… Μια από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής αργού πετρελαίου είναι το Ιράν, άλλωστε. Το πρόβλημα βέβαια σχετίζεται με το γεγονός ότι θεωρητικά και κατά περιόδους υπόκειται σε ασφυκτικούς εμπορικούς περιορισμούς. Με το αμερικανικό κράτος να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να μην φτάσει το χρήμα στα χέρια τους και τις τράπεζες να ακολουθούν.
Τα στοιχεία πάντως δεν υποδεικνύουν πως τα καταφέρνουν… Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, μάλιστα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Με παραγωγή που αγγίζει τα 1,8 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, υπολογίζεται ότι τα κέρδη του Ιράν μπορεί και να φτάνουν τα 50 δις δολάρια το χρόνο. Σε αυτά, λέει ο «Economist» πρέπει να προσθέσουμε και άλλα 15-20 δις από τις εξαγωγές πετροχημικών προϊόντων.
Οι διαδρομές του μαύρου χρήματος
Για να καταφέρει το Ιράν να διοχετεύει πετρέλαιο και να εισπράττει δολάρια (κατά προτίμηση) ή ευρώ, έχει στήσει ένα μοναδικό σύστημα. Ένα σύστημα που σε μεγάλο βαθμό μοιάζει με αυτό των ναρκοκαρτέλ. Αυτό σημαίνει ότι λειτουργεί με δεκάδες εταιρείες-βιτρίνες. Δηλαδή επιχειρήσεις που εμφανίζονται στα χαρτιά ως ιδιωτικές, ενώ στην ουσία ελέγχονται πλήρως από το καθεστώς της Τεχεράνης.
Αυτές με τη σειρά τους έχουν συναλλαγές με άλλες εταιρείες, πωλώντας πετρέλαιο, σε συναλλαγές που δεν είναι υποχρεωτικό να αναφέρεται η χώρα προέλευσης του μαύρου χρυσού. Στη συνέχεια μέσα από μια δαιδαλώδη διαδρομή από αμέτρητους τραπεζικούς λογαριασμούς σε ολόκληρο τον κόσμο, το χρήμα επιστρέφει «ζεστό» στο Ιράν.
Ο ρόλος της Κίνας
Υπολογίζεται ότι ο μεγαλύτερος πελάτης του ιρανικού πετρελαίου είναι η Κίνα. Κι όταν λέμε ο μεγαλύτερος στην ουσία εννοούμε καλύτερα ο αποκλειστικός. Περίπου το 95% από το πετρέλαιο που δεν χρησιμοποιείται για εσωτερικές ανάγκες καταλήγει εκεί. Για να συμβεί αυτό δημιουργούνται ανάλογες βιτρίνες όχι μόνο στη χώρα προέλευσης αλλά και προορισμού.
Και αυτό διότι καμία κινεζική εταιρεία δεν θέλει να πέσει στη δυσμένεια της Δύσης και να υποστεί κυρώσεις στις εξαγωγές της. Έτσι μια «βιτρίνα» από τη μία πλευρά πουλά στη «βιτρίνα» της άλλης πετρέλαιο που στα χαρτιά φαίνεται να προέρχεται από άλλη χώρα. Για παράδειγμα, το Ιράκ. Εφόσον τα… χαρτιά περάσουν, όπως συμβαίνει συνήθως, τα υπόλοιπα στάδια δρομολογούνται δίχως ιδιαίτερα προβλήματα.
Ένας λαβύρινθος πακτωλού χρημάτων
Γι΄ αυτό το λόγο το ιρανικό δημόσιο σπανίως εμφανίζεται ως επίσημος πωλητής. Άλλωστε στη χώρα υπάρχει ακόμη έναν σχεδόν φεουδαρχικό σύστημα. Το κράτος μοιράζει πετρέλαιο σε διάφορες οντότητες. Στον στρατό, κατά κύριο λόγο, σε θρησκευτικές οργανώσεις, ακόμη και σε ασφαλιστικά ταμεία. Αυτοί με τη σειρά τους στήνουν τα δικά τους κανάλια διανομής και εμπορίου. Για παράδειγμα, φαίνεται ότι μόνο το 2022 ο στρατός είχε πωλήσει πετρέλαιο αξίας σχεδόν 5 δις δολαρίων! Παράλληλα σε έμπιστα άτομα του καθεστώτος προσφέρθηκε αργό που τους απέφερε κάτι παραπάνω από 3,5 δις…
Με αυτόν τον απλό στη σύλληψή του τρόπο επιτυγχάνεται και μια διασπορά του κινδύνου. Ακόμη και αν η βιτρίνα αποκαλυφθεί, δεν χρειάζεται να στηθεί εκ νέου ένα δίκτυο από το οποίο περνά ολόκληρη η παραγωγή. Αντίθετα χάνεται μόνο ένα κομμάτι, με το κενό να καλύπτεται πολύ γρήγορα αφού από αυτήν την υπόθεση υπάρχει περιθώριο κέρδους για πολλούς που είναι διατεθειμένοι να παίξουν χωρίς κανόνες και φυσικά να πλουτίσουν από αυτό…