Συνηθίσαμε τόσο πολύ την ειρήνη ώστε ξεχάσαμε πως στην ιστορία της Ευρώπης, οι περίοδοι χωρίς πόλεμο ήταν εξαίρεση, κάθε άλλο δηκαδλη παρά ο κανόνας. Δεν ήταν προφανώς πως η ανθρωπότητα είχε απαλλαχθεί από τη φρίκη, το παράλογο. Απλώς μάθαμε να το βλέπουμε ως κάτι το μακρινό, ως θέμα στις ειδήσεις ή σενάριο ταινίας. Ήρθε όμως, το 2022, ο πόλεμος στην Ουκρανία μετά την επίθεση της Ρωσίας να μας προσγειώσει στην ωμή πραγματικότητα. Κανείς δεν είναι πραγματικά ασφαλής, τα πάντα μπορούν να ανατραπούν από τη μία στιγμή στην άλλη καθώς δεν πάψαμε ποτέ ως είδος να είμαστε αυτοκαταστροφικοί.
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στη θέση του προέδρου της Αμερικής επιδείνωσε την κατάσταση. Κι αυτό καθότι κλόνισε συθέμελα μία συνθήκη που θεωρούσαμε δεδομένη. Τη συμπόρευση ΗΠΑ, Καναδά, Ευρωπαϊκής Ένωσης και Μεγάλης Βρετανίας. Το λεγόμενο «δυτικό μέτωπο» δεν είναι πια αρραγές και η απειλή της Ρωσίας φαντάζει μεγαλύτερη από ποτέ.
Τον τελευταίο καιρό, ο ένας μετά τον άλλον, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποιούν για τον κίνδυνο που πλανάται πάνω από την ήπειρο, μιλούν ανοιχτά και διόλου αφηρημένα ή θεωρητικά για πόλεμο. Μας προετοιμάζουν, θα μπορούσε να πει κανείς. Η Κομισιόν μάλιστα, εξέδωσε οδηγία επιβίωσης 72 ωρών σε περίπτωση πόλεμου. Προτρέπει δηλαδή τα 27 κράτη μέλη της να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες θα διαθέτουν ένα κιτ έκτακτης ανάγκης που θα τους επιτρέπει να είναι αυτάρκεις για τουλάχιστον 72 ώρες. «Ένα εγχειρίδιο για το τι πρέπει να κάνουν όταν ηχήσουν οι σειρήνες», όπως δήλωσε στο Euronews ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
Today, the EU launches its new #Preparedness Strategy.
“Ready for anything” — this must be our new European way of life. Our motto and #hashtag. pic.twitter.com/fA1z8ZvMDA
— Hadja Lahbib (@hadjalahbib) March 26, 2025
Τι θα πρέπει να έχει αυτό το κιτ; Δεν διευκρινίζεται από την Επιτροπή, αλλά αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη δημοσιεύσει σχετικούς καταλόγους. Η γαλλική κυβέρνηση, για παράδειγμα, ζητεί φορτιστές, βασικά φάρμακα, μπουκάλια νερού, γυαλιά, μπαταρίες, ένα φορητό ραδιόφωνο, φωτοτυπίες σημαντικών εγγράφων (συμπεριλαμβανομένων των φαρμακευτικών συνταγών), καθώς και επιτραπέζια παιχνίδια για ψυχαγωγία. Γενικά, ένα κιτ επιβίωσης έκτακτης ανάγκης θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τρόφιμα, φακό, μετρητά, εφεδρικά κλειδιά, ζεστά ρούχα και εργαλεία όπως μαχαίρια.
Και ήρθε, αμέσως μετά, η σοκαριστική ως προς το περιεχόμενο δήλωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε ότι, δεδομένης της τρέχουσας πυραυλικής τεχνολογίας της Ρωσίας, «η διαφορά μεταξύ μιας επίθεσης στη Βαρσοβία και μιας επίθεσης στη Μαδρίτη είναι 10 λεπτά». Μια ατάκα που στόχο είχε να καταδείξει πόσο γενικό είναι το πρόβλημα, πως αφορά όλους ανεξαιρέτως τους Ευρωπαίους πολίτες.
Και για τι χρονικό ορίζοντα μιλάμε; Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών της Γερμανίας (BND) και οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας (Bundeswehr) εκτιμούν ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για πόλεμο μεγάλης κλίμακας με το ΝΑΤΟ ως το τέλος της δεκαετίας, καθώς ενισχύει τη στρατιωτική της ισχύ, δεν αρκείται στην Ουκρανία και αντιμετωπίζει τη Δύση ως συστημικό αντίπαλο.
Άλλοι, όπως η λιθουανική Υπηρεσία Πληροφοριών (VSD), θεωρούν πως η Μόσχα δεν είναι ακόμη έτοιμη να τα βάλει συνολικά με το ΝΑΤΟ, αλλά δεν αποκλείουν διόλου την επίθεση σε βάρος μίας ή περισσότερων χωρών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Οι οιωνοί, σε κάθε περίπτωση, είναι ανησυχητικοί. Ο αριθμός των στελεχών των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων αναμένεται να αυξηθεί σε 1,5 εκατομμύριο έως το 2026 με τον αμυντικό προϋπολογισμό της χώρας να υπολογίζεται πλέον στα 120 δισ. ευρώ, 4 φορές δηλαδή πάνω σε σύγκριση με το 2021. Επίσης, το προσωπικό, τα οπλικά συστήματα και ο εξοπλισμός στα σύνορα με τις χώρες του ΝΑΤΟ θα αυξηθούν από 30% έως 50%.
Δεν είναι και πολύ… φιλειρηνικά όλα αυτά, έτσι δεν είναι; Προφανώς. Και η Ευρώπη οφείλει να είναι τουλάχιστον προετοιμασμένη. Κάλλιο να προλαμβάνεις άλλωστε παρά μετά να τρέχεις και να μην φτάνεις. Μακάρι όλα αυτά να αποδειχτούν φοβίες που δεν επαληθεύτηκαν ποτέ. Αλλά τα «μακάρι» δεν σώζουν ζωές. Μόνο η δράση, η γνώση, η επαγρύπνηση.