«Δεν γνωρίζω το θέμα καν. Δεν είμαι σε θέση να σας απαντήσω». Αυτή ήταν η απάντηση του πρωθυπουργού κατά την ομιλία του στη ΔΕΘ, σχετικά με τη μη εναρμόνιση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη μείωση μέχρι και μηδενισμό του ΦΠΑ στα τρόφιμα και στα φάρμακα. «Να ενημερωθώ και θα σας απαντήσω», πρόσθεσε ο Κυριάκος. Μητσοτάκης, αφότου η δημοσιογράφος του… υπενθύμισε ότι έχει υποβληθεί και ερώτηση στη Βουλή.
Ποιο είναι το θέμα που δεν γνωρίζει ο πρωθυπουργός;
Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα συνεχίζει να καταλαμβάνει μια από τις πρώτες θέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ότι αφορά τη βαρύτητα των έμμεσων φόρων στην οικονομία της. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι έμμεσοι φόροι στην Ελλάδα το 2023 ανήλθαν στο 17,3% του ΑΕΠ, ποσοστό που κατατάσσει τη χώρα στην 4η θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών.
Η έκθεση της Κομισιόν στηρίζεται στα στοιχεία του 2023, κάτι που σημαίνει ότι δεν έχουν ενσωματωθεί ακόμη τα θεαματικά αυξημένα έσοδα της έμμεσης φορολογίας και το 2024. Ήδη από το 2023, εντυπωσιακή είναι η επίδοση στους λοιπούς φόρους επί των προϊόντων (πλην ΦΠΑ και δασμών), οι οποίοι διαμορφώθηκαν στο 5,2% του ΑΕΠ, κατατάσσοντας την Ελλάδα στη 2η θέση στην Ε.Ε.
Οι συσχετισμοί αυτοί αντικατοπτρίζουν την έντονη αναλογία της έμμεσης φορολογίας στο συνολικό φορολογικό μείγμα της χώρας, γεγονός που έχει άμεσες κοινωνικές συνέπειες. Οι έμμεσοι φόροι επιβαρύνουν δυσανάλογα τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, καθώς εφαρμόζονται στην κατανάλωση και όχι στο εισόδημα ή την περιουσία.
Την ίδια ώρα από τα 11,4 δισ. ευρώ του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2024 και τα 5,46 δισ. ευρώ του υπερπλεονάσματος (δηλαδή πλεονάσματος πάνω από την επίσημη πρόβλεψη του προϋπολογισμού), η κυβέρνηση επιστρέφει στην κοινωνία το 1,7 δισ. ευρώ για το 2026 και συνολικά περίπου 4,2 δισ. για τη διετία 2026-2027. Δηλαδή στην κοινωνία επιστρέφεται το 77% του υπερπλεονάσματος μίας μόνο χρονιάς, του 2024 και ενώ μόνο στο πρώτο 6μηνο του 2025 καταγράφηκε ήδη πρωτογενές πλεονάσμα 4,26 δισ. ευρώ, με τα μισά εξ αυτών να είναι υπερπλεόνασμα.
Συνολικά τα έσοδα από ΦΠΑ στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί κατά 53% από το 2020!
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρέμβει επί του θέματος, αλλά η ελληνική κυβέρνηση επαναλαμβάνει ότι δεν σκοπεύει να μειώσει τους φορολογικούς συντελεστές, με το επιχείρημα ότι θα εκτροχιαστεί ο προϋπολογισμός.
Στις 17 Ιουλίου η Κομισιόν έστειλε δεύτερη προειδοποίηση στην Ελλάδα (Επιστολή Αιτιολογημενης Γνώμης), δίνοντας στη χώρα μας δύο μήνες διορία για να ενσωματώσει πλήρως στην εθνική νομοθεσία τις υποχρεωτικές διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2022/542. Με τη συγκεκριμένη οδηγία, τα κράτη-μέλη ενθαρρύνονται να προχωρήσουν σε μειώσεις, ως και μηδενισμό του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες: τρόφιμα, φάρμακα, μεταφορές, κοινωνική κατοικία.
Παράλληλα η Ελλάδα, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Ισπανία, καλούνται να συμμορφωθούν με την ευρωπαϊκή Οδηγία 2020/285, η οποία αφορά την απαλλαγή των μικρών επιχειρήσεων από τον ΦΠΑ. Η οδηγία θέτει ως ανώτερο όριο τζίρου για την απαλλαγή από ΦΠΑ τα 35.000 ευρώ, για ατομικές επιχειρήσεις-ελεύθερους επαγγελματίες και τα 85.000 ευρώ για μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ωστόσο το όριο στην Ελλάδα αρνείται… πεισματικά να ανέβει από τα 10.000 ευρώ.
Η επιστολή αιτιολογημένης γνώμης ήταν το δεύτερο βήμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είχε προηγηθεί επιστολή όχλησης στις 30 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο της διαδικασίας επί παραβάσει. Όμως η προθεσμία που έδινε στην Ελλάδα για την παροχή εξηγήσεων-απαντήσεων έληξε άκαρπη μετά από δύο μήνες. Το επόμενο βήμα, αν δεν ισχύει ο ισχυρισμός της κυβέρνησης, είναι η παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Τι υποστηρίζει λοιπόν η κυβέρνηση (αλλά ο πρωθυπουργός για κάποιο περίεργο λόγο δεν το γνώριζε); Ότι δεν τίθεται θέμα μη συμμόρφωσης και ότι οι σχετικές οδηγίες έχουν ενσωματωθεί στον νόμο για τον Τελωνειακό κώδικα, που ψηφίστηκε στη Βουλή στις 24 Ιουλίου.
Μία μέρα μετά τη συνέντευξη του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών διέρρευσε στα ΜΜΕ ότι «η σχετική Οδηγία καθιστά προαιρετική τη δυνατότητα για το ποια προϊόντα έχουμε σε μειωμένο και ποια σε υψηλό ΦΠΑ και όχι υποχρέωση της χώρας. Η φορολογική πολιτική εντός ευρωπαϊκού πλαισίου συνιστά κυρίαρχη δυνατότητα των κρατών-μελών».
Ωστόσο κόμματα της αντιπολίτευσης, καθώς και επαγγελματικά επιμελητήρια και ενώσεις, επιμένουν ότι οι ρυθμίσεις του νέου Τελωνειακού Κώδικα δεν μειώνουν τον ΦΠΑ και ότι η χώρα μας κινδυνεύει να οδηγηθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και να τιμωρηθεί με πρόστιμα.
Το τι ακριβώς ισχύει θα το μάθουμε εν καιρώ. Έως τότε η Ελλάδα θα συνεχίσει να κάνει πρωταθλητισμό πανευρωπαϊκά σε έμμεσους φόρους, ΦΠΑ και κόστος ζωής.