Η κατανόηση του πόσο μικροί είμαστε ο καθένας ατομικά μπροστά σε σύνολες πολιτικές κρατών έρχεται όταν αποφασίζεις να δεις συγκεκριμένα γεγονότα ενωμένα και με ένα διαφορετικό τρόπο. Η στιγμή που αλλάζεις την οπτική σου είναι η στιγμή που σου αποκαλύπτει το μονοπάτι μιας ακόμα πιο διευρυμένης αλήθειας. Τα τελευταία γεγονότα ανάμεσα στην Ελλάδα, την Τουρκία και εν μέρει και την Κύπρο, μπορούν να αναχθούν στο άμεσο συμπέρασμα και σε ένα ακόμα πιο γενικό σχόλιο. Το άμεσο συμπέρασμα είναι ότι οι Τούρκοι θέλουν να προκαλέσουν αποσταθεροποίηση ή να διεκδικήσουν κάτι σχετικά με διαμφισβητούμενες περιοχές. Αυτό που βρίσκεται πίσω απ΄όλα είναι ένα μεγαλύτερο σχέδιο.
Ο υβριδικός πόλεμος είναι μια σύγχρονη μορφή του Ψυχρού Πολέμου. Απλώς αυτή τη φορά δεν μιλάμε για μια λεπτή γραμμή όπου το παραμικρό μπορεί να προκαλέσει σύρραξη ή για δύο κράτη που συναγωνίζονται το ένα το άλλο σε ανακαλύψεις και έχουν σχηματίσει ομπρέλα συμμαχιών. Μιλάμε για ένα κράτος, την Τουρκία, που επιχειρεί να προκαλέσει τριγμούς σε ένα άλλο κράτος, την Ελλάδα. Με μια τακτική που εισήγαγαν οι Ρώσοι στην περίπτωση της Κριμαίας, οι Τούρκοι προβαίνουν σε πράξεις που τις αποδίδουν εκ των υστέρων σε τυχαίες συμπτώσεις.
Το συμβάν με το πλοίο στα Ίμια ήταν ατύχημα. Η σύγκρουση με το ιταλικό γεωτρύπανο στην κυπριακή ΑΟΖ αποτέλεσμα κακοκαιρίας. Οι Έλληνες στρατιωτικοί συνελήφθησαν γιατί εισήλθαν σε τουρκικό έδαφος. Όλα αυτά είναι προφάσεις και μέρος ενός σχεδίου της Τουρκίας. Μέρος ενός political warfare που περιλαμβάνει διάφορα στάδια.
Η βάση του είναι η χρήση του κυβερνοχώρου. Διασπορά ψευδών ειδήσεων ως επί το πλείστον. Οι Ρώσοι το έκαναν με την Ουκρανία, το έκαναν με τις ΗΠΑ, το κάνουν τώρα με τη Νορβηγία και τις χώρες της Βαλτικής. Η γεφύρωση των σχέσεων του Πούτιν με τον Ερντογάν μας κάνουν να πιστεύουμε ότι έμαθαν τα κόλπα και στην Τουρκία. Κόλπα που εφαρμόστηκαν στην περίπτωση της Συρίας και τώρα η Τουρκία τα εξελίσσει απέναντι στην Ελλάδα. Ξαφνικά γεγονότα που έχουν προηγηθεί παίρνουν άλλο χρωματισμό.
Εννοείται πως ο χειρισμός ως προς την προσφυγική κρίση είναι βασικός πυλώνας των γεωπολιτικών βλέψεων της Τουρκίας. Απλώς με αυτό δεν στόχευε μόνο την Ελλάδα, αλλά όλη την Ευρώπη. Μια Ευρώπη που για να της επιτρέψει στο παρελθόν περισσότερες οικονομικές διόδους ήθελε την δυτικοποίηση της. Και ακόμα την θέλει. Η Τουρκία όμως κλωτσάει τα πίσω πόδια.
Ο στόχος σε αυτό το warfare μπορεί να μη φαίνεται εξ αρχής. Ή μπορεί να αρκεί και αυτή η ταραχή που προκαλείται στο εσωτερικό της χώρας-θύμα. Της Ελλάδας εν προκειμένω. Ήδη ανακύπτει ο πολιτικός διπολισμός και καμία περιοχή συμφωνίας ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Αυτό και μόνο είναι μια επίδειξη ισχύος από την πλευρά της Τουρκίας. Μια Τουρκία που γνωρίζει ότι η Ελλάδα δεν είναι μαθημένη σε τέτοιες πρακτικές. Ειδικά σε αυτή την περίοδο όπου επιχειρεί να ανακάμψει οικονομικά.
Οι χώρες της Βαλτικής και η Νορβηγία – Lucky Number Three
Μιας και η περίπτωση της Κριμαίας αποτέλεσε ένα ειδησεογραφικό φαινόμενο πίσω στο 2014, ας σταθούμε λίγο σε όσα συμβαίνουν τώρα στη Νορβηγία, τη Φινλανδία και τις χώρες της Βαλτικής.
Στις 5 Μαρτίου ο Αρχιστράτηγος της νορβηγικής αεροπορίας, Haga Lunde, υπεύθυνος και των Μυστικών Υπηρεσιών Etterretningstjenesten, μίλησε για τρία περιστατικά υβριδικού πολέμου που έλαβαν χώρα το 2017. Ένα στην περιοχή Vardø, ένα στο Bodø στα βόρεια της χώρας και ένα στη Βαλτική. Το πρώτο έγινε τον Μάρτιο του 2017. Τότε εμφανίστηκαν αεροσκάφη της ρωσικής αεροπορίας να πετούν κοντά στο ραντάρ που καταγράφει τη δραστηριότητα του αέρα και του διαστήματος και συλλέγει δεδομένα για έρευνα. 9 αεροσκάφη πέταξαν από την περιοχή Kola, όπου βρίσκονται αποθήκες με βομβιστικά και πολεμικά αεροσκάφη της ρωσικής αεροπορίας.
Τον Μάιο ήταν η σειρά του Bodø. Εκεί είχαμε το Arctic Challenge, μια άσκηση που γίνεται κάθε χρόνο ανάμεσα σε τρεις πόλεις-βάσεις του NATO. Το 2017 ήταν στην πόλη της Νορβηγίας. 12 χώρες συμμετέχουν σε αυτή την δεκαήμερη άσκηση με πάνω από 100 αεροσφάκη. Η Ρωσία δεν βρίσκεται ανάμεσα τους. Και πάλι όμως 9 αεροσκάφη βρέθηκαν κοντά στην περιοχή και προκάλεσαν θερμό επεισόδιο. Τα νορβηγικά F-16 αναχαίτισαν την πορεία τους άμεσα.
Τον Οκτώβριο του 2017, πάντα σύμφωνα με τον Lunde, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες είχαν παρεμβληθεί στο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας και GPS στη Σκανδιναβική χερσόνησο και τη Βαλτική, στο πλαίσιο μιας άσκησης ονόματι Zapad-2017.
Αυτά τα 3 γεγονότα αποτέλεσαν τη συνέχεια σε όσα συνέβησαν το 2014. Το 2014 ξεκίνησε μια διαρκής κυβερνοεπίθεση προς την κυβέρνηση της Λιθουανίας από τους Ρώσους. Το 2014 η Εσθονία κατήγγειλε τη Ρωσία ότι απήγαγε έναν αξιωματικό των μυστικών υπηρεσιών. Ένα χρόνο αργότερα η Φινλανδία, μια χώρα με ιστορικό αντιπαραθέσεων με τη Ρωσία, διέρρεε ότι γινόταν αποδέκτης ψευδών ειδήσεων για τον πόλεμο στη Κριμαία, αλλά και ότι τα ρωσικά ΜΜΕ που κατευθύνονταν από τον Πούτιν έλεγαν πως η Φινλανδία κακομεταχειρίζεται την μειονότητα των Ρώσων που ζει στα σύνορα των 2 χωρών. Επίσης ο Πούτιν είχε αφήσει απειλές να αιωρούνται σε περίπτωση που η Φινλανδία έμπαινε στο ΝΑΤΟ.
«Ο καλύτερος τρόπος να κερδίσεις έναν πόλεμο είναι να το κάνεις δίχως όπλα» λέει ένα παλιό ρητό. Και η Ρωσία με τις τακτικές της έσπειρε διχόνοια στα έθνη της Βαλτικής που αποτελούνται από και από Ρώσους. Θέματα που φαίνονται ήσσονος σημασίας μπροστά σε ζητήματα εθνικής κυριαρχίας, ανάγονταν από τη ρωσική προπαγάνδα σε υψίστης σημασίας ώστε να αποπροσανατολιστεί η κοινή γνώμη. Να αποπροσανατολιστεί και να δεχθεί ψευδείς πληροφορίες. Άρα να φτάσει σε ψευδή συμπεράσματα και κατηγορίες.
Ο Βαλκανικός «δρόμος του μεταξιού»
Αν κριθούν τα περασμένα σημάδια ως συνέχειες, το συμπέρασμα είναι ότι και η Ελλάδα αποτελεί μέρος ενός στρατηγικού σχεδίου. Για άλλη μια φορά χάρη στην γεωγραφική της θέση και στο τι προσφέρει στη Δύση. Την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ. Ένας συνασπισμός που προσπαθεί να βρει ξανά τους χαμένους για μια δεκαετία ρυθμούς. Και με την φιγούρα του Τραμπ να μην συμβάλει προς μια σύμπνοια. Μια φιγούρα σαφώς που είναι πλέον ξεκάθαρο ότι επιβλήθηκε από Ρώσους αξιωματούχους.
Εν μέσω αυτής της αποσταθεροποίησης σε αυτή την σχέση, η Ευρώπη έτεινε το χέρι της προς τη μεριά της Κίνας. Η Κίνα, μια χώρα που απέχει μισή ήπειρο από την εσχατιά της Ευρώπης, είναι αυτή τη στιγμή πιο κοντά από τις ΗΠΑ. Είναι και πρακτικά μιας και υπάρχει ηπειρωτικός δρόμος ένωσης με την Ευρώπη.
Η παρουσία για παράδειγμα Κινέζων αξιωματούχων πριν αρκετούς μήνες στα ελληνικά εδάφη ήταν εν τέλει μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής της μεγαλύτερης πλέον οικονομίας παγκοσμίως. Μια πολιτική που πιστοποιήθηκε με τη συμφωνία CEEC, ανάμεσα δηλαδή στην Κίνα και χώρες της Κεντροανατολικής Ευρώπης. Με την Πολωνία στο επίκεντρο. Άλλωστε η διάσκεψη για τη Συνθήκη έγινε στη Βαρσοβία το 2012. Και με τον λεγόμενο Δρόμο του Μεταξιού των Βαλκανίων.
Στο πλαίσιο της κατασκευής δομών που ενώνουν σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό τις ηπείρους και τα κράτη τους με το Πεκίνο, η Κίνα επένδυσε πολλά στις διμερείς σχέσεις της και στην δημιουργία συνασπισμών με τους οποίους θα συνδιαλέγεται.
Μετά το 2012 στη Βαρσοβία, ήταν το Βελιγράδι. Εκεί οι χώρες που θα γίνονταν το επόμενο τόξο ήταν η Ουγγαρία, η Σερβία, τα Σκόπια και η Ελλάδα. Σε αυτά τα μονοπάτια του «μεταξιού» η Κίνα θα ανέπτυσσε οικονομική δράση με μεγάλα funds. Κάπως έτσι στήθηκε ένα σχέδιο με άμεσο στόχο στην πενταετία 2015-2020. Κάπως έτσι οριοθετήθηκε ο NELBEC (New Eurasian Land Bridge Economic Corridor). Με τη Βουδαπέστη και τον Πειραιά να είναι οι πόλεις κλειδιά σε αυτή τη γέφυρα.
Σε επίπεδο εμπορικών συναλλαγών και παρουσίας στις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ανατολικής Αφρικής και της Νότιας Ασίας, ο Πειραιάς είναι το πιο στρατηγικό σημείο. Το κεφάλαιο COSCO τα εξηγεί χωρίς λόγια. Η ανάγκη να γίνει ο Πειραιάς εναρκτήριος και τερματικός σταθμός για κρουαζιέρες επίσης. Η σύνδεση του με τη διώρυγα του Σουέζ επαυξάνει τα παραπάνω.
Το λιμάνι του Πειραιά είναι μονόδρομος για την διευκόλυνση του εμπορίου της Ευρώπης και δη της Κεντροανατολικής. Παρέχει μια πολλαπλάσια ταχύτητα στις εμπορικές συναλλαγές με τις κυρίαρχες οικονομίες. Την Κίνα και την Ινδία σε πρώτο βαθμό. Δύο θηρία που κάθε μέρα βρυχώνται όλο και περισσότερο. Από κοντά και η Αιθιοπία που αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό.
Όλο αυτό το σκηνικό προκαλεί τριγμούς, αλλά κυρίως γεννά επιθυμίες σε εγκατεστημένες δυνάμεις να μην χάσουν το κεκτημένο τους. Όπως οι ΗΠΑ που βλέπουν την ηγεμονική τους θέση στα Βαλκάνια να δέχεται χτυπήματα την τελευταία τριετία.
Ο Βαλκανικός Δρόμος του Μεταξιού καθίσταται κυριολεκτικά θησαυρός και ένας θησαυρός έχει πολλούς διεκδικητές. Και το κλειδί του Πειραιά που ανήκει στην Ελλάδα δεν αρέσει καθόλου στην Τουρκία, η οποία θέλει να δημιουργήσει αντίστοιχα τον δικό της πόλο. Κι επειδή κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει, προτιμάει να εφαρμόσει τον Υβριδικό Πόλεμο και να στρέψει αλλού τα βλέμματα.
Το κρισιμότερο ερώτημα δεν είναι το οικονομικό. Είναι αν ο υβριδικός πόλεμος σημαίνει και πόλεμο στρατιωτικό. Αν μιλάμε για τακτικισμούς και εντυπώσεις ή για άμεσο κίνδυνο τα Βαλκάνια να γίνουν επίκεντρο εμπόλεμης ζώνης. Η πραγματικότητα είναι ότι μιλάμε για έναν πόλεμο 5ης γενιάς. Αν ο πόλεμος 4ης γενιάς περιλαμβάνει ad hoc πολεμιστές που πεθαίνουν για ιδέες, όπως οι τζιχαντιστές, αυτός της 5ης δεν αφορά σε στρατούς και σαφείς ιδέες.
Πηγή: Europe’s Hybrid Threats: What Kinds of Power Does the EU Need in the 21st, foreignpolicy.com, orientalreview.org