Για μια χώρα 11,3 εκατ. κατοίκων, που είναι γεωγραφικά απομονωμένη καθώς τα σύνορα της ορίζονται εκεί που ξεκινάει η θάλασσα, ήταν θεωρητικά πιο εύκολο να θέσει υπό έλεγχο τον περιορισμό της πανδημίας.
Η απόφαση της Κούβας όμως να ανοίξει εν μέρει τα αεροδρόμιά της για αφίξεις τουριστών στις αρχές του περασμένου χρόνου αποδείχτηκε καταστροφική σε υγειονομικό επίπεδο. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να φτάσει σε αυτήν λόγω της οικονομικής ασφυξίας που είχε προκαλέσει η έλλειψη συναλλάγματος εξαιτίας της πανδημίας, σε συνδυασμό φυσικά με το αμερικανικό εμπάργκο, το οποίο επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ επανήλθε στην πιο σκληρή μορφή του, γυρίζοντας τις σχέσεις των δύο χωρών 60 χρόνια πίσω. Τότε που επίσημα έγγραφα περιέγραφαν τους στόχους της αμερικανικής πολιτικής απέναντι στην Κούβα ως «μείωση εισοδήματος, πρόκληση πείνας, απελπισίας και τελικά ανατροπή της κυβέρνησης».
Η κυβέρνηση Τραμπ απαγόρευσε την εισαγωγή στην Κούβα αγαθών που έχουν έστω και ένα αμερικανικό εξάρτημα ή συστατικό, ενώ περιόρισε το κουβανικό εισόδημα από τα εμβάσματα και τον τουρισμό, ο οποίος γονάτισε όταν ξέσπασε η πανδημία.
Από τη στιγμή που η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει άρει κανέναν από τους 243 περιορισμούς που επέβαλε ο Τραμπ, η Κούβα ήρθε αντιμέτωπη με ένα φαύλο κύκλο ζωτικών για τη διαβίωση προβλημάτων, που οδήγησαν την οικονομία στα Τάρταρα, την ανεργία στα ύψη και την υγειονομική κατάσταση στο… χάος.
Οι ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα, η διακοπή ηλεκτροδότησης σε πολλές περιοχές ακόμα και 12 ώρες την ημέρα και η κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων συνέθεσαν ένα εκρηκτικό μείγμα, με αποτέλεσμα το ξέσπασμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων πρωτοφανούς έκτασης. Στις 11 Ιουλίου χιλιάδες Κουβανοί βγήκαν στους δρόμους και σε κάποιες μη ειρηνικές περιπτώσεις σημειώθηκαν σφοδρές συγκρούσεις διαδηλωτών με την αστυνομία. Η χώρα ήταν διχασμένη καθώς πολλοί άλλοι κατέβηκαν σε αντισυγκεντρώσεις «για την υπεράσπιση της επανάστασης», ενώ την ίδια ώρα το εθνικό σύστημα υγείας έφτανε στο χείλος της κατάρρευσης. Στερούμενη την πρόσβαση στα εμβόλια του COVAX, η χώρα εξέπεμπε SOS τον Αύγουστο, με τα νέα κρούσματα 24ώρου να προσεγγίζουν αρκετές ημέρες το όριο των 10.000 και τους θανάτους το αντίστοιχο των 100.
Τέσσερις μήνες μετά όμως η ανάκαμψη σε υγειονομικό επίπεδο είναι πλήρης, χωρίς να έχει χορηγηθεί ούτε μία δόση από τα τέσσερα εμβόλια που έχει εγκρίνει ο ΠΟΥ, ούτε καν με τη βοήθεια του ρωσικού και των κινεζικών καισκευασμάτων.
Αντί η κομμουνιστική κυβέρνηση να περιμένει την παραλαβή δόσεων από το COVAX ή να μπει στη διαδικασία «παζαριού» με άλλες χώρες για την προμήθεια εμβολίων, «πόνταρε» στον εγχώριο, και δη κραταιό τομέα γενετικής μηχανικής και βιοτεχνολογίας, που ανέπτυξε δύο εμβόλια: το τριδοσικό Abdala και το δύο δόσεων Soberana 02, με ενισχυτική τρίτη δόση το Soberana Plus.
Εντυπωσιακά αποτελέσματα
Η εντατική εκστρατεία ανοσοποίησης του πληθυσμού έναντι της covid-19 ξεκίνησε μόλις τον περασμένο Ιούλιο και μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα η Κούβα έχει προλάβει να είναι σήμερα στην έκτη θέση της λίστας των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά πλήρως εμβολιασμένων, παγκοσμίως.
Το ποσοστό της ξεπερνά πια το 81% και μάλιστα με επιλέξιμους για εμβολιασμό όλους τους κατοίκους της από 2 ετών και άνω, καθώς το κουβανικό πρόγραμμα επεκτάθηκε από τον Οκτώβριο μέχρι και στα νήπια.
Μολονότι ο ΠΟΥ δεν έχει εγκρίνει κανένα από τα κουβανικά εμβόλια, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά, τέσσερις εβδομάδες μετά τη σταδιακή άρση των περιορισμών στο εσωτερικό της χώρας, που διήρκεσαν συνολικά 20 μήνες, αλλά και δύο εβδομάδες μετά το πλήρες άνοιγμα των συνόρων.
Από τα τέλη Σεπτεμβρίου κάθε επόμενη μέρα τα κρούσματα μειώνονται διαρκώς και την τελευταία εβδομάδα (26/11-03/12) έχουν πέσει κάτω από 200, ενώ από τις 27 Οκτωβρίου ο αριθμός των θανάτων 24ωρου είναι σταθερά μονοψήφιος. Ορισμένες ημέρες μάλιστα το υπουργείο Υγείας ανέφερε μηδενικούς θανάτους.
Ο κυβερνητικός στόχος είναι η εμβολιαστική κάλυψη να φτάσει μέχρι το τέλος του έτους το 100% του πληθυσμού, με φόντο τη στήριξη της οικονομίας με την αναθέρμανση της τουριστικής βιομηχανίας.
Σύμφωνα με τις κουβανικές αρχές, τα ντόπια εμβόλια έχουν αποτελεσματικότητα πέριξ του 92% και δεδομένου ότι βασίζονται σε πρωτεΐνες, είναι ευκολότερα στη διανομή, καθώς δεν απαιτούν βαθιά ψύξη.
Αρωγός του αναπτυσσόμενου κόσμου
Η Αβάνα έχει αρχίσει να μοιράζεται πια δεδομένα με τον ΠΟΥ για τα εμβόλιά της, με στόχο την έγκρισή τους, ενώ έχει εξάγει ήδη τα σκευάσματά της σε αρκετές χώρες και δρομολογήσει ήδη ένα πρόγραμμα μεταλαμπάδευσης της τεχνογνωσίας της – χωρίς πατέντες – σε χώρες που έχουν ισχνή πρόσβαση στα εμβόλια. Κάτι δηλαδή που παρά τις διαρκείς εκκλήσεις δεν έχουν αποφασίσει να κάνουν ακόμα η Pfizer, Moderna, Astra Zeneca και Johnson & Jonhson – απρόθυμες να μοιραστούν την πατέντα τους.
Εξαγωγές των κουβανικών εμβολίων γίνονται ήδη στη Βενεζουέλα, στη Νικαράγουα και στο Βιετνάμ, ενώ σχετική συμφωνία υπάρχει για το Soberana 2 με το Ιράν και στα σκαριά βρίσκεται ανάλογο deal με την Αργεντινή.
Προ μηνών, η Αβάνα έκανε πρόταση στη Γκάνα για την μεταφορά τεχνογνωσίας και την παροχή υλικών για την παραγωγή κουβανικού εμβολίου στα αφρικανικά εδάφη, σε μία ήπειρο που βρίσκεται εδώ και μήνες αντιμέτωπη με τον «εθνικισμό των εμβολίων» των πλούσιων κρατών και τώρα αντιμετωπίζει πρόσθετα προβλήματα στα δίκτυα διανομής.
Επιπλέον η Κούβα ανακοίνωσε ότι έως το τέλος του έτους θα δώσει στο Ανόι και την τεχνολογία παραγωγής του Abdala, στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών (από τις συνολικά πέντε που παραμένουν υπό κομμουνιστική διακυβέρνηση στον κόσμο). Παράλληλα, η Αβάνα δηλώνει έτοιμη για εξαγωγές των εμβολίων της και στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, με μεταφορά της παραγωγής.
Πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Εξωτερικών, Μπρούνο Ροντρίγκεζ, ανακοίνωσε ότι απέρριψε δωρεά ενός εκατομμυρίου δόσεων εμβολίου κατά της Covid-19 από τις ΗΠΑ.
«Προσέφεραν εμβόλια σε έναν ήδη εμβολιασμένο πληθυσμό κι ενώ χορηγείται ήδη η αναμνηστική δόση. Παράλληλα, είχαν αυστηρές και παρεμβατικές απαιτήσεις, όπως την υποχρέωση κλινικών μελετών με αυτά τα εμβόλια στην Κούβα», εξήγησε τους λόγους της απόφασης, χαρακτηρίζοντας, εμμέσως πλην σαφώς, την προσφορά επικοινωνιακό τρικ για τα μάτια του κόσμου.