Ηλεκτρονικά συστήματα που χρυσοπληρώνονται για να αραχνιάζουν, να μη λειτουργούν. Επιτροπές επί επιτροπών που συνεδριάζουν (αν συνεδριάζουν) για να μην κάνουν τελικά τίποτα.
Ένα κράτος απών, μια ιδιωτική εταιρεία που ανέλαβε μια υπηρεσία που αδυνατούσε να οργανώσει. Η Ελλάδα πενθεί. Για τους νεκρούς στα Τέμπη, για τον ίδιο της τον εαυτό ως χώρα. «Η κακιά η (χ)ώρα», όπως τόσο καυστικά εύστοχα έγραφε ένα πανό που εμφάνισαν φοιτητές σε διαμαρτυρία τους για όσα έγιναν. Και όσα δεν έγιναν…
Η μίξη λαθών, καθυστερήσεων, ελλείψεων, προειδοποιήσεων που δεν εισακούστηκαν κατέστησαν το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο ευάλωτο σε αυτό που κάθε σύστημα ασφαλείας έχει σχεδιαστεί για να προστατέψει: Το ανθρώπινο λάθος.
Το να είσαι υπάλληλος του σιδηρόδρομου είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά. Πολύ απαιτητική και συχνά εξοντωτική, αφού δεν έχει ωράριο. Κάποιοι εξ αυτών πρέπει να είναι διαθέσιμοι 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. Η ευθύνη που επωμίζονται είναι τεράστια, έχουν ένα σωρό ζωές στα χέρια τους. Και γίνεται ακόμα περισσότερο δύσκολη καθώς δεν υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας για να τους προστατέψουν. Από αμέλεια, από κούραση, από αρρώστια, από, από, από…
Το ότι ορισμένοι πάνε να φορτώσουν όλη την ευθύνη για την τραγωδία στα Τέμπη σε έναν άνθρωπο, στο σταθμάρχη της Λάρισας συγκεκριμένα, είναι περισσότερο και από λάθος, ηθικά κολάσιμο. Πραγματικά, δεν είναι το πιο σημαντικό το ποιος ήταν, αν ήταν ανεκπαίδευτος, ανεπαρκής ή οτιδήποτε άλλο (διακινείται εσχάτως πως ήταν μεθυσμένος) κι ας ήταν μοιραίο. Σημασία έχει ότι ήταν ένας. Μόνο ένας. Υπεύθυνος για την ασφάλεια τόσων ανθρώπων. Χωρίς καμία άλλη κάλυψη.
Κι εδώ έρχεται το επίσης εξοργιστικό: Το σύστημα του πελατειακού κράτους ήταν αυτό που εξέθρεψε τέτοιες καταστάσεις. Προάγοντας σε καίριες θέσεις ανθρώπους που δεν είχαν τα απαραίτητα προσόντα, αλλά είχαν τις απαραίτητες γνωριμίες και τα απαραίτητα (κομματικά) μέσα. Η αδιαφορία επίσης του κράτους και οι συνεχείς περικοπές εργατικού δυναμικού, αποψίλωσαν υπηρεσίες που διασφάλιζαν την εύρυθμη λειτουργία των σιδηροδρόμων.
Ο Χρήστος Ρετσινάς, πρώην Διευθυντής Ασφαλείας ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αποκάλυψε ότι αν εξακολουθούσε να υπάρχει το κέντρο δευτεροβάθμιου ελέγχου κυκλοφορίας των τρένων, που λειτουργούσε μέχρι τα τέλη του 2020 στο κέντρο της Αθήνας (κι έκλεισε εξαιτίας λειψανδρίας), «δεν υπήρχε περίπτωση να μην προλάβουμε λάθος σταθμάρχη, ελέγχαμε την κυκλοφορία των τρένων σε όλη την Ελλάδα».
Μαζικές προσλήψεις στον ΟΣΕ έχουν να πραγματοποιηθούν από το 1985, οι οποίες μάλιστα είχαν έντονο κομματικό χαρακτήρα. Οι εσωτερικές μετατάξεις έκαναν ακόμα χειρότερα τα πράγματα, αφού έγιναν με κομματικό και μόνο κριτήριο, δίχως να αναλυθούν τα προσόντα του προσωπικού αξιοκρατικά. Ο ΟΣΕ δεν έψαξε στην αγορά εργασίας για ανθρώπους με επαρκείς και σύγχρονες γνώσεις που θα μπορούσαν να ανανεώσουν σωστά το έμψυχο δυναμικό του. Οι εκάστοτε αποφασίζοντες θέλησαν μόνο να βολέψουν φίλους και γνωστούς, τα «δικά τους παιδιά».
Η κομματική ρουσφετολογία είχε φθάσει σε τέτοιο επίπεδο, ώστε οι προαγωγές δε διεξάγονταν κάθε χρόνο, όπως επέβαλαν οι κανονισμοί, αλλά ανά τριετία ή τετραετία, αναδρομικά δημιουργώντας μεγάλα κενά που αναπληρώνονταν με το χείριστο τρόπο, με έξαρση στις προεκλογικές περιόδους. Για όλα αυτά δεν είναι βασικοί υπεύθυνοι ο συνδικαλισμός και οι συντεχνίες, αλλά όσοι είχαν στα χέρια τους τα ηνία και τις αποφάσεις. Δηλαδή το κράτος – οι εκάστοτε κυβερνήσεις. Απ’ όσα έχουν έρθει μάλιστα τις τελευταίες μέρες στο φως της δημοσιότητας (και για τη μη έγκαιρη ανάδειξή τους είμαστε ένοχοι κι εμείς οι δημοσιογράφοι), κλάδοι εργαζομένων ήταν αυτοί που είχαν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για το κακό που ερχόταν με τη μορφή μετωπικής σύγκρουσης.
Το ότι αυτός που έκανε το τελικό λάθος ήταν ο σταθμάρχης, δεν σβήνει κανέναν από τους λόγους που τον έφεραν σε θέση να κρέμονται τόσες ζωές από τα χέρια του. Το πελατειακό κράτος, τις συνεχείς περικοπές, την απουσία μέριμνας και ενδιαφέροντος από πλευράς των αρμοδίων. Ίσα ίσα. Το σύστημα, επί δεκαετίες, καλλιέργησε ένα «τέρας». Που κατάπιε τις ζωές δεκάδων συνανθρώπων μας στην κοιλάδα των Τεμπών.