Μπορεί το ράλι ανατιμήσεων προϊόντων στην ελληνική αγορά να είναι πρωτοφανές και σε ένταση και σε διάρκεια, καθώς διανύουμε τον 19ο μήνα αισχροκερδών και πληθωριστικών πιέσεων, ωστόσο τίποτε δεν προδικάζει ότι έχουμε αφήσει τα χειρότερα πίσω μας.
Οι καταναλωτές αναζητούν μία, μη ορατή για την ώρα, διέξοδο, στο λαβύρινθο της ακρίβειας, ωστόσο όπως όλα δείχνουν η κατάσταση, αντί να ομαλοποιηθεί σε ένα βαθμό, θα επιδεινωθεί επιπλέον. Το πραγματικό σοκ θα έρθει το φετινό χειμώνα, όπως προοιωνίζονται οι εξελίξεις στην παραγωγή ελαιόλαδου.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η μέση τιμή παραγωγού του έξτρα παρθένου ελαιολάδου στην Ελλάδα τον Ιούλιο ξεπερνούσε τα 7 ευρώ, φτάνοντας μέχρι και τα 8–8,2 ευρώ. Τον περασμένο Δεκέμβριο οι τιμές ήταν περίπου στο μισό, 4,20-4,30 ευρώ. Και τον προσεχή αναμένεται να φτάσουν τα 10-12 ευρώ, που σημαίνει ότι η τιμή για τον καταναλωτή μπορεί και να ξεπεράσει στις αρχές του 2024 τα 15 ευρώ το λίτρο!
Βασική αιτία για αυτό είναι οι καιρικές συνθήκες που έχουν οδηγήσει σε έλλειψη αποθεμάτων. Κατά δεύτερο λόγο η αύξηση κόστους του παραγωγού (λιπάσματα, ψεκαστικά υλικά, βενζίνη, εργατικά χέρια).
Προ διετίας η Ισπανία παρήγαγε 1,5 εκατομμύριο τόνους λάδι, η Ιταλία 1,1 εκατομμύριο και η Ελλάδα 400.000 τόνους. Λόγω της έντονης ξηρασίας σε Ισπανία και Ιταλία, η περσινή παραγωγή αυτών των δύο χωρών περιορίστηκε σε περίπου 700.000 τόνους (καθ’ εκάστη). Η Ελλάδα πέρσι πήγε καλύτερα, ανεβάζοντας την παραγωγή της στους 600.000 τόνους, ωστόσο χρειάστηκε να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες έλλειψης αποθεμάτων των δύο μεγαλύτερων ελαιοπαραγωγών χωρών της Ευρώπης. Ισπανικές και ιταλικές επιχειρήσεις έπρεπε να φανούν συνεπείς στις συμφωνίες που είχαν υπογράψει για εξαγωγή λαδιού, διότι σε αντίθετη περίπτωση θα πλήρωναν παχυλές ρήτρες. Στράφηκαν έτσι στην Ελλάδα, που εξήγαγε το απόθεμα που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα της έμενε, σε αυτές τις δύο χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι εξαγωγές λαδιού από την Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 135% σε σχέση με πέρυσι το ίδιο διάστημα.
Αποτέλεσμα αυτού είναι να έχουν εξαντληθεί τα αποθέματα και από την ελληνική αγορά, γεγονός που ωθεί προς τα πάνω την τιμή του προϊόντος. Δεδομένου όμως ότι η παραγωγή προβλέπεται φέτος ακόμα πιο μειωμένη – αυτή τη φορά και στην Ελλάδα – λόγω αντίξοων καιρικών συνθηκών (σε συνθήκες ξηρασίας δεν δένει ο καρπός της ελιάς), οι τιμές αναμένεται να εκτιναχθούν περαιτέρω το επόμενο διάστημα.
Σήμερα, στα ράφια των σούπερ μάρκετ, το λίτρο φτάνει σε κάποιες περιπτώσεις έως και 10 ευρώ. Παράγοντες της αγοράς προβλέπουν ότι σε λίγο καιρό αυτή θα είναι η μίνιμουμ τιμή παραγωγού και το αισιόδοξο σενάριο θα είναι να μην ξεπεράσει η τιμή καταναλωτή τα 13 ευρώ το λίτρο.
Εκτός από το «μαύρο χρυσό» δηλαδή, που επίσης ψαλιδίζει σταθερά τα εισοδήματα των καταναλωτών, θα πρέπει να καθιερώσουμε πια και την ορολογία του «πράσινου χρυσού».