Η ελληνική γλώσσα έχει αμέτρητους κανόνες. Και σε τέτοιες περιπτώσεις δεν υπάρχουν μικροί και μεγάλοι. Στην πραγματικότητα είναι απαράβατοι.
Το συγκεκριμένο άρθρο εστιάζει στο «πριν». Υπάρχει ως επίρρημα, πρόθεση, σύνδεσμο, ακόμη και ουσιαστικό. Άρα εξαρχής πρόκειται για κάτι σύνθετο.
Ακολουθούν μερικά παραδείγματα για κάθε περίπτωση. Θα βοηθήσουν αρκετά στην κατανόηση της χρήσης της λέξης. Από εκεί και πέρα, ο καθένας ας αναλάβει τις… ευθύνες του.
Ως επίρρημα συναντάται ως χρονικό και ως τοπικό. Δηλαδή «θα μπορούσες να είχες έρθει πιο πριν» και «για το σούπερ μάρκετ, θα πας δύο στενά πριν». Η πρώτη περίπτωση σημαίνει «νωρίτερα» και η δεύτερη «πιο μπροστά».
Η πρόθεση θυμίζει το επίρρημα. Δηλαδή «ήρθες πριν από μένα» και «το σούπερ μάρκετ είναι πριν από τη λεωφόρο». Το πρώτο υποδηλώνει χρόνο και το δεύτερο τόπο.
Έπειτα υπάρχει ο σύνδεσμος. Η πράξη που περιγράφεται, ακολουθεί χρονικά εκείνη της κύριας πρότασης. Δηλαδή «κλείδωσα την πόρτα πριν έρθει ο άλλος».
Τέλος, παρατηρείται ως ουσιαστικό. Φανερώνει το παρελθόν. Δηλαδή «δεν πρέπει να ξεχνάμε το πριν, προκειμένου να δούμε το μετά».
Κι αφού παρατέθηκαν μερικά παραδείγματα, ήρθε η ώρα να διαβάσετε και το συνηθισμένο λάθος. Αρκετοί λένε ή γράφουν: «Πριν το σπίτι». Άλλοι μερακλώνουν/με με τον ύμνο του Γιάννη Παπαϊωάννου. «Πριν το χάραμα μονάχος εξεκίνησα και στο πρώτο μας το στέκι την αυγούλα γύρισα».
Όπως προαναφέρθηκε, το «πριν» λειτουργεί ως πρόθεση, δηλώνοντας χρόνο ή τόπο.
Έστω ότι κάποιος εννοεί: νωρίτερα, πρωτύτερα, προηγουμένως, παλαιότερα, σε προηγούμενο χρόνο, κατά το παρελθόν. Απαραίτητα το «πριν» συνοδεύεται από το «από». Δηλαδή το σωστό είναι «πριν από τα ξημερώματα» και όχι «πριν τα ξημερώματα».
Επίσης, δηλώνοντας τόπο: «πριν από το σπίτι» και όχι «πριν το σπίτι».
Επί της ουσίας, όταν πρόκειται για πρόθεση, θα πρέπει να έχετε στο μυαλό σας και το «από». Στον δε σύνδεσμο, ενδείκνυται και η χρήση της λέξης «προτού, Δηλαδή «κλείδωσα την πόρτα προτού έρθει ο άλλος». Ίσα-ίσα που είναι πιο εύηχο από το «κλείδωσα την πόρτα πριν έρθει ο άλλος».
Στον αντίποδα του «πριν» βρίσκεται η λέξη «μετά», δεδομένου ότι η κύρια και αρχική λειτουργία της ήταν ευθύς εξαρχής ως πρόθεση.
Συντάσσεται με απλή αιτιατική, εφόσον δηλώνει χρόνο ή ακολουθία, δηλαδή: «Μετά τα Χριστούγεννα» και όχι «μετά από τα Χριστούγεννα», «μετά έναν μήνα» κι όχι «μετά από έναν μήνα».
Βέβαια, όταν το «μετά» δεν ακολουθείται από έναρθρο όνομα ή απόλυτο αριθμητικό, δεν γίνεται να πει ή να γράψει κανείς: «Μετά πολύωρη έρευνα» ή «μετά κοπιαστικές διαπραγματεύσεις».
Στις περιπτώσεις αυτές, όταν δεν συνοδεύεται από άρθρο ή αριθμητικό, καθώς και όταν ακολουθεί αντωνυμία, λειτουργεί όπως και το «πριν», δηλαδή χρησιμοποιείται περιφραστικά με τον τύπο μετά από.
Δηλαδή: «Έχετε σειρά μετά από εμένα» ή «επισκέφτηκε τον γιατρό μετά από εισήγησή μου».
Ισοδύναμη με τον παραπάνω τύπο είναι επίσης η χρήση των περιφραστικών «ύστερα από» ή «έπειτα από».
Δηλαδή: «Ύστερα ή έπειτα ή μετά από συστηματικές και οργανωμένες προσπάθειες πολλών μηνών, ο στόχος μας επιτεύχθηκε».
Συνεπώς, το «μετά από» είναι δεκτό μόνον όταν δεν συνοδεύεται από άρθρο ή αριθμητικό καθώς και όταν ακολουθεί αντωνυμία, δηλαδή «μετά από εσένα».
Άρα: «Πριν από…, μετά… (με άρθρο), ύστερα από…, έπειτα από… «μετά από (χωρίς άρθρο + αντωνυμία)».
Τέλος πάντων, πολύ θεωρία… Ενδιαφέρουσα πάντα η ελληνική γλώσσα. Ομοίως όμως και μουσική. Ιδού, λοιπόν, οι στίχοι ενός εμβληματικού τραγουδιού που διαβάσατε παραπάνω. Αρχίζει λάθος, αλλά αν ρωτήσει κανείς την καρδιά κάποιου μερακλή, θα το χαρακτηρίσει αψεγάδιαστο. Εξάλλου πιο κάτω υπάρχει το «πριν ακόμα».
«Πριν το χάραμα μονάχος εξεκίνησα
και στο πρώτο μας το στέκι την αυγούλα γύρισα
Κάποια άλλη μ’ είχε μπλέξει με καμώματα
σ’ αγαπώ κι ήρθα κοντά σου πριν τα ξημερώματα
Πριν ακόμα σβήσουν τ’ άστρα εξεπόρτισα
αχ να ξανάβρω τα δυο σου χείλη που ποτέ δεν χόρτασα»