Το ξέρετε. Εννοείται ότι το ξέρετε: δεν είναι ότι θέλουμε να σας το παίξουμε ιστορία- κι αυτό γιατί προτιμούμε, όπως ξέρετε, τη γεωγραφία.
Και ναι- τώρα που ακούστηκε ο επιθανάτιος ρόγχος του χιούμορ-, θα το παραδεχτούμε κι εμείς: η ελληνική γλώσσα είναι μία από τις δυσκολότερες του κόσμου, υπάρχουν παλιές ρίζες, απότιστες ρίζες, δάνεια, αντιδάνεια, διακοποδάνεια, εξαιρέσεις επί εξαιρέσεων και ούτω καθεξής, επομένως είναι πολύ δύσκολο να είσαι «σωστός». Αλλά…
Αλλά γι΄αυτό δε μας ζητάτε να γράφουμε ολο και περισσότερα κείμενα αυτής της θεματολογίας; Προκειμένου να βοηθάει ο ένας τον άλλον και να μαθαίνουμε (εσείς από μας κι εμείς από σας) ποιο είναι το σωστό;
Γι’ αυτό.
Ε, λοιπόν, σήμερον το μενού έχει μία λέξη απλή, πολύ απλή, την οποία μέχρι και η google την γράφει λάθος και που για χάρη της οποίας στους φιλολογικούς κύκλους έχει ξεσπάσει ένας μίνι… πόλεμος για το ποια είναι η ορθή της γραφή- η ιστορική ή αυτή που επιτάσσει η λογική;
Μπερδευτήκατε; Καιρός λοιπόν να ξεμπερδευτούμε:
Κτήριο ή κτίριο; Εδώ σας θέλουμε…
Τις περισσότερες φορές θα το δείτε γραμμένο ως «κτίριο» (όπως μαρτυρούν και τ’ αποτελέσματα που δίνει η Google), πράγμα που εξηγείται γιατί στην γραμματική του Τριανταφυλλίδη, που είναι και η επίσημη, το συναντούμε με γιώτα. Αυτό συμβαίνει γιατί δέχεται, προφανώς, την (παρετυμολογική, όπως θα δούμε παρακάτω) «επίδραση» του ρήματος “κτίζω”. Επομένως… κτίριο, σωστά;
Εχμ… Όχι: κι αυτό γιατί όπως σωστά επισημαίνει ο Μπαμπινιώτης (που υποστηρίζει πως πρέπει ν’ αλλάξει η επίσημη γραφή της λέξης) «το ρ. κτίζω δεν μπορεί να δώσει παράγωγα με ανύπαρκτη κατάληξη -ριο. Το κτίζω θα μπορούσε μόνο να δώσει κτιστήριο (πβ. φροντίζω – φροντιστήριο, καθαρίζω – καθαριστήριο, σκαλίζω – σκαλιστήρι(ο) κ.τ.ό.)».
Η ορθή γραφή, την οποία αναγνώρισε και η Ακαδημία Αθηνών όταν καταπιάστηκε με το θέμα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, είναι κτήριο (εκ του ευκτήριος οίκος – ευκτήριον – κτήριον), το οποίο είναι το μόνο σωστό ετυμολογικά.
Πολλοί ισχυρίζονται πως η ιστορική γραφή «κτίριο» πρέπει να διατηρηθεί, όμως αυτό είναι γραμματικά ανιστόρητο: από πού κι ως πού να επικρατήσει στη συλλογική ορθογραφική μνήμη κάτι που είναι λάθος, απλώς και μόνο επειδή… έτσι; Γιατί να πάει περίπατο η ετυμολογία και να επικρατήσει η (βλακώδης, εν προκειμένω) απλοποίηση;
Γι’ αυτό, σας παρακαλούμε, να το γράφουμε όλοι σωστά από δω και πέρα. Υπάρχει σοβαρός λόγος: θέλετε να πέσει κάνα κτήριο και να μας πλακώσει;