Ακόμη και η τοπική κοινωνία της Κεφαλονιάς τα αποκαλεί «ραντάρ». Και η αλήθεια είναι πως στα περισσότερα, ανεκπαίδευτα μάτια, μοιάζουν με τέτοια. Όμως η συγκεκριμένη εγκατάσταση εκεί ψηλά στον Αίνο, η οποία πλέον έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη της, κάποτε ήταν υψηλής σημασίας για τη συμμαχία του ΝΑΤΟ.
Για δεκαετίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο και αποτέλεσαν κομμάτι ενός πλήρους σχεδίου το οποίο υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Τότε που η Βορειοατλαντική Συμμαχία βρισκόταν συνεχώς με το δάκτυλο στη σκανδάλη απέναντι στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας (την κομμουνιστική εκδοχή, δηλαδή) και η ανάγκη για ταχύτατη επικοινωνία δεν είχε καλυφθεί από τα άλματα της τεχνολογίας.
Δεν είναι ραντάρ
Όλοι τα αποκαλούν ραντάρ. Και οπωσδήποτε μοιάζουν με τέτοια, αλλά δεν είναι! Στην Κεφαλονιά βρίσκονται ψηλά στο βουνό του Αίνου, το οποίο δεσπόζει στο νησί. Και μάλιστα είναι πολύ κοντά στον Εθνικό Δρυμό, καθώς η εγκατάσταση βρίσκεται μόλις 1,5 χιλιόμετρο από την είσοδο προς την καρδιά αυτής της προστατευόμενης περιοχής.
Κι αφού, λοιπόν, οι ειδικοί μας λένε ότι τα συγκεκριμένα παραβολικά κάτοπτρα δεν είναι ραντάρ, προκύπτει το ερώτημα. Τι είναι;
Πρόκειται για κεραίες. Όχι βέβαια σαν τις απλές που ακόμη συναντάμε κατά δεκάδες στις ταράτσες των πολυκατοικιών, αλλά πολύ πιο προηγμένες. Τουλάχιστον για την εποχή τους. Σύμφωνα με όσα διαβάζουμε, αυτές οι κεραίες βασίζονταν πάνω στην τροποσφαιρική διάχυση ραδιοκυμάτων, με έναν στόχο. Να εκμηδενίσουν τις αποστάσεις και το χρόνο στη μετάδοση της πληροφορίας.
ACE HIGH
Τοποθετήθηκαν εκεί από τις ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις, υλοποιώντας ένα σχέδιο το οποίο εκπονήθηκε και μπήκε σε εφαρμογή από το 1956 ως το 1960. Το πλάνο είχε την κωδική ονομασία ACE HIGH, που προέρχεται από το Allied Command Europe Highband.
Ο στόχος ήταν να μπορεί να υπάρξει ένα σύστημα επικοινωνιών μεταξύ των δυνάμεων της Συμμαχίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χάρη σε αυτό υπήρχε τόσο τηλεφωνία όσο και τηλέγραφος που μετέφεραν την πληροφορία χωρίς να χαθεί χρόνος και σε τεράστιες αποστάσεις.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό οι εγκαταστάσεις της Κεφαλονιάς αποτελούσαν κομμάτι ενός πολύ μεγαλύτερου πλέγματος. Για την ακρίβεια, μόνο στην Ελλάδα βρίσκουμε ανάλογα «ραντάρ» (παντού έτσι τα αποκαλούν κι ας μην είναι) στην Πεντέλη, στο Πήλιο, στον Ζίρο Λασιθίου, στο όρος Βίτσι, στο όρος Ίσμαρος της Ροδόπης αλλά και στην Λευκάδα.
Σε 9 χώρες της Ευρώπης
Ανάλογες εγκαταστάσεις χτίστηκαν εκείνη την περίοδο σε συνολικά 9 χώρες της Ευρώπης. Ξεκινώντας από την Τουρκία και φτάνοντας μέχρι τη Σουηδία, 82 τέτοιοι σταθμοί κάλυπταν σχεδόν όλο το «μέτωπο» με το Ανατολικό μπλοκ. Συνήθως η κάλυψη που παρείχαν ήταν της τάξης των 500 χιλιομέτρων, με τον κάθε ένα να αποτελεί κρίκο μιας αλυσίδας.
Ο σταθμός της Κεφαλονιάς έφερε την κωδική ονομασία «GA-kefallinia», ενώ μετά το 1971 ονομάστηκε «GKFZ-kefalonia». Η θέση του ήταν απολύτως κομβική καθώς ένωνε τον σταθμό της Πεντέλης («GB-Athens») και εκείνον στο Καταντζάρο της Ιταλίας («ID-Catanzaro».
Παρακμή
Ο σταθμός βρισκόταν σε λειτουργία μέχρι το 1995, με την χρήση του να μην αλλάζει ως τότε. Ωστόσο στο μεταξύ είχε περάσει στον έλεγχο της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, με το λουκέτο να μπαίνει οριστικά στις 30 Νοεμβρίου εκείνου του έτους.
Αντίστοιχη ήταν και η τύχη των υπόλοιπων σταθμών, οι περισσότεροι εκ των οποίων σε άλλες χώρες διαλύθηκαν. Στην Κεφαλονιά πάντως παραμένει στη θέση του. Από το 1998 ο χώρος λειτουργεί υπό την αιγίδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου της Εκπαίδευσης ΕΥΔΟΞΟΣ έχοντας τοποθετήσει τηλεσκόπια παρατήρησης.
Πάντως, δεν είναι λίγες οι φωνές εκείνων που επιμένουν ότι αντί για αυτό το σκηνικό, θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να ενσωματωθεί με το υπόλοιπο περιβάλλον και να αλλάξει χρήση. Ιδέες για μετατροπή του σε πάρκο όπου θα λαμβάνουν χώρα εκπαιδευτικές, περιβαλλοντικές και ψυχαγωγικές δράσεις είναι πολλές, άλλωστε.