Μία επιχείρηση που η πρώτη αντίδραση των ουδέτερων παρατηρητών – μην κρυβόμαστε – είναι ένα κράμα αηδίας και απορίας. Μήπως όμως η καλλιέργεια εντόμων, τα οποία χρησιμοποιούνται για την εκτροφή συγκεκριμένων ζώων και ψαριών είναι απλά μια εικόνα από το μέλλον; Μήπως επίσης η όποια αποστροφή είναι η ηχώ μιας παραπληροφόρησης που δεν αφήνει τον κόσμο να δει την πραγματικότητα, τα πρακτικά οφέλη;
Ολοένα κερδίζει έδαφος ως επιχειρηματική δραστηριότητα, ως πρακτική. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Πλατφόρμας για τα Έντομα ως Τροφή και Ζωοτροφή, ένα ποσό περί το 1,5 δισ. ευρώ έχει επενδυθεί σε εταιρείες χωρών-μελών της πλατφόρμας, ενώ 30.000 θέσεις εργασίας αναμένεται να δημιουργηθούν με ορίζοντα το 2030.
Όλο αυτό λειτουργεί υπό αυστηρό πλέγμα κανόνων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει συγκεκριμένες οδηγίες. Από το 2017 αρχικά, όταν εγκρίθηκε μέσω κοινοτικής Οδηγίας η χρήση εντόμων στην καθημερινή διατροφή ψαριών, ενώ το 2021 εντάχθηκαν 8 είδη εντόμων για τη σίτιση μονογαστρικών ζώων, όπως είναι οι χοίροι, τα πτηνά και τα κουνέλια.
Τα 8 έντομα που επιτρέπονται για καλλιέργεια είναι η μαύρη μύγα των απορριμμάτων (Hermetia illucens), η κοινή οικιακή μύγα (Musca domestica), το μεγάλο σκαθάρι των αλεύρων (Tenebrio molitor), το μικρό σκαθάρι των αλεύρων (Alphitobius diaperinus), ο οικοδίαιτος γρύλλος (Acheta domesticus), ο στικτός μαύρος γρύλλος (Gryllodes sigillatus), ο αγροδίαιτος γρύλλος (Gryllus assimilis), ένα είδος ακρίδας (Locusta migratoria), καθώς και ο μεταξοσκώληκας (Βombyx mori).
Τα «συν», λένε οι άνθρωποι του χώρου, είναι πολλά. Με Νο1 όφελος την (ακατέργαστη) πρωτεΐνη που περιέχεται σε αυτού του είδους τις τροφές. Από 55 ως 76%, ανάλογα το έντομο. Πολύ μεγάλη ποσότητα. Κι ύστερα είναι το «πράσινο» οικολογικό αποτύπωμα, αφού το ενεργειακό κόστος και οι δαπάνες παραγωγής είναι πολύ μειωμένες σε σχέση με τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον στην παρούσα χρονική στιγμή. Κοντολογίς, μιλάμε για κάτι με θεωρητικά πολύ σημαντικά θρεπτικά και περιβαλλοντολογικά οφέλη. Και μια επιχείρηση με πολλά περιθώρια εξέλιξης, οικονομικά ομιλώντας.
Στην Ελλάδα πάντως, είμαστε ακόμα πολύ πίσω σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Γερμανία και η Αγγλία, στις οποίες δραστηριοποιούνται ήδη μεγάλες εταιρίες και καταγράφουν υψηλές κερδοφορίες. Εδώ υπάρχουν λίγες επιχειρήσεις και η παραγωγή είναι μικρής κλίμακας για να έχουμε απτά αποτελέσματα. Υπάρχει ενδιαφέρον από ιδιώτες να επενδύσουν, όμως παρότι ως Ελλάδα έχουμε υιοθετήσει τις κοινοτικές οδηγίες, η εγχώρια νομοθεσία έχει κενά αναφορά με το τι προδιαγραφές πρέπει να έχουν οι εγκαταστάσεις εκτροφής εντόμων. Ούτε καν ΚΑΔ (Κωδικός Αριθμός Δραστηριότητας) δεν υπάρχει, για το πώς θα εμπορεύονται αυτά τα έντομα.
Επίσης πολλοί κτηνοτρόφοι και υδατοκαλλιεργητές είναι άκρως επιφυλακτικοί στο να δώσουν στα ζώα και στα ψάρια τους αυτήν την τροφή. Είναι, πάντως, και λίγο περίεργο όλο αυτό αν το καλοσκεφτούμε για ορισμένα ζώα. Για παράδειγμα οι κότες τρώνε έντομα και σκουλήκια. Και αυτό είναι το φυσιολογικό, όχι η σόγια ή επεξεργασμένα που τις ταΐζουν σε πτηνοτροφικές μονάδες.
Μάλλον όμως η επιφυλακτικότητα στην καλύτερη, η εχθρικότερη στη χειρότερη, με την οποία αντιμετωπίζουν πολλοί αυτό το θέμα έχει να κάνει με ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δώσει έγκριση και για κατανάλωση 4 εντόμων από ανθρώπους. Κατεψυγμένα, αποξηραμένα ή σε μορφή σκόνης. Ποια είναι αυτά; Το μεγάλο και το μικρό σκαθάρι των αλεύρων, ο οικοδίαιτος γρύλλος και η ακρίδα.
Αυτή ακριβώς η απόφαση της Ε.Ε. έχει προκαλέσει τεράστιες αντιδράσεις. Πολύς κόσμος δεν μπορεί να το δεχτεί, του δημιουργεί τεράστια αποστροφή και μόνο η σκέψη. Και δεν χαίρεται, κάθε άλλο, ακούγοντας ειδήσεις όπως αυτή του καλοκαιριού το 2023, όταν μια ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας είχε παράξει βρώσιμα προϊόντα, όπως μπάρες και τσιπς, από κάποια εκ των 4 επιτρεπόμενων εντόμων.
Εμείς να πούμε μόνο πως με τον ανθρώπινο πληθυσμό να πλησιάζει τα 10 δισεκατομμύρια το 2050 σύμφωνα με τις προβλέψεις των ειδικών, και όλους μας μπροστά σε μια επισιτιστική, ενεργειακή και κλιματική κρίση όπως όλα δείχνουν, η παραδοσιακή κτηνοτροφία, αλιεία και γεωργία μοιάζει πως δεν θα αρκεί για να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες των ανθρώπων.
Επίσης ότι μπορεί στη Δύση ούτε να τα πλησιάσουμε τα έντομα, αλλά σε πολλές χώρες σε Ασία, Αφρική, Ωκεανία και λατινική Αμερική, είναι μέρος της διατροφής των ανθρώπων. Μήπως τελικά όλο αυτό ζήτημα συνήθειας, κουλτούρας και επιλογής; Και εμείς ρωτάμε, μην νομίζετε πως είμαστε σίγουροι για την απάντηση…