Να πούμε εξ αρχής πως δεν έχουμε κάποιου είδους inside information πως επίκειται κάποιο θερμό επεισόδιο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, ούτε ότι θέλουμε να κινδυνολογήσουμε. Αλλά καλό είναι στην (πολιτική και στρατιωτική) ζωή να είσαι προετοιμασμένος για όλα. Ακόμα και για το worst case scenario. Να διανοείσαι τη ρήξη με την ευχή αυτή να μη γίνει πράξη ποτέ. Ειδικά σε μια διαπλανητική πραγματικότητα που σε πολλά σημεία μοιάζει να προσεγγίζει την τρέλα και εφιάλτες που νομίζαμε πως είχαμε προσπεράσει, έρχονται να επιστρέψουν στην επιφάνεια και να μας στοιχειώσουν ως κοινωνίες, ως έθνη.
Να, στην Ευρώπη, πολλοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ανοιχτά και διαρκώς πως βρισκόμαστε σε μια προπολεμική περίοδο, αναμένοντας πως η Ρωσία θα επεκτείνει την επιθετικότητά της και σε άλλες χώρες πέραν της Ουκρανίας. Κάτι που θα μπορούσε να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, οδηγώντας σε μια γενικευμένη σύγκρουση, σε πολλά μέτωπα.
Ελλάδα – Τουρκία ζούμε σε μια κατάσταση μόνιμης έντασης μεταξύ μας εδώ και πολλά χρόνια. Ευτυχώς το πράγμα δεν έχει ξεφύγει, παρότι αφορμές υπήρξαν και πολύ ακραίες μάλιστα, όπως τα Ίμια. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια άσκηση ισορροπίας. Που επειδή ακριβώς κινείται στο όριο, ποτέ δεν ξέρεις πώς μπορεί να καταλήξει. Μπορεί πάντα να συμβεί και ένα ατύχημα, δεν θα είναι δα περίεργο σε τέτοιο τεταμένο πλαίσιο. Κι αν υποθέσουμε, μακριά από μας, ότι κάποια στιγμή στο κοντινό μέλλον γίνει το μοιραίο;
Το κρίσιμο ερώτημα σε αυτήν την περίπτωση είναι το τι θα έκαναν οι ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ δηλαδή, για να ακριβολογούμε. Προφανώς και κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά για το οτιδήποτε, πόσο μάλλον καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος είναι ο ορισμός του απρόβλεπτου. Μόνο υποθέσεις μπορεί να γίνουν. Με βάση πράγματα που έχουν ειπωθεί, συσχετισμούς που έχουν διαμορφωθεί.
Το μόνο προβλέψιμο για τον Ντόναλντ Τραμπ είναι πως αντιμετωπίζει την πολιτική όπως τις επιχειρήσεις του
Εν αρχή, είναι γνωστό πως ο Τραμπ εκτιμάει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τον θεωρεί έναν δυναμικό ηγέτη που έχει καταφέρει πολλά για τη χώρα του, στην οποία αναγνωρίζει τεράστια γεωπολιτική αξία. Ακόμα και όταν η Τουρκία προβαίνει σε αμφιλεγόμενες ενέργειες, όπως η εισβολή στη Συρία το 2019, κανένα πρόβλημα δεν του δημιουργεί. Από την άλλη, την έβγαλε εκτός από το πρόγραμμα με τα F-35 και την «μάλωσε» επειδή αγόρασε τους S-400 από τη Ρωσία – «αν δεν αλλάξεις ρότα, δεν έχει μαχητικά», που είπε στον Ερντογάν μέσες άκρες.
Και για μας; Ούτε κρύο ούτε ζέστη ως τώρα. Δεν έχει δείξει καμία προτίμηση ή εγγύτητα. Με την ελληνική ομογένεια στις ΗΠΑ έχει καλές σχέσεις, αλλά ως εκεί, δεν έχουμε δει στην πράξη κάτι που το αποτυπώνει αυτό, τουλάχιστον εμφανώς. Γενικά πάντως, οι σχέσεις ΗΠΑ–Ελλάδας έχουν ενισχυθεί θεαματικά με τη Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) ενώ με τις βάσεις σε Σούδα, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, οι Αμερικανοί έχουν πολύ συγκεκριμένα και μεγάλα συμφέροντα στη χώρα μας.
Σε κάθε περίπτωση, μην γελιόμαστε, μήτε να τρέφουμε αυταπάτες. Σε μια υποθετική σύρραξη Ελλάδας – Τουρκίας, ο Ντόναλντ Τραμπ θα καθόριζε τις κινήσεις του με ένα και μόνο πράγμα στο μυαλό, αυτό που έχει παντού και πάντα: America First. Τι συμφέρει τη χώρα του; Τι του προσφέρει το πιο επικερδές γεωπολιτικό «αντάλλαγμα». Η πολιτική του βασίζεται στο “it’s all business” και τα πάντα εκπορεύονται εξ αυτού. Και επίσης κάτι πολύ σημαντικό: Ο Ρεπουμπλικανός ηγέτης δεν παίζει «μπάλα» μόνος του όσο κι αν του αρέσει να περνάει προς τα έξω την εικόνα του παντοδύναμου. Υπάρχει το Κογκρέσο, υπάρχουν τα λόμπι, υπάρχει αυτό που αποκαλούμε βαθύ κράτος. Υπάρχουν πολλές ισορροπίες που πρέπει να κρατηθούν, ταυτόχρονα.
Μην υποτιμούμε επίσης πως Ελλάδα και Τουρκία είναι μαζί στο ΝΑΤΟ και θα ήταν πρωτοφανές να υπάρξει πολεμική διαμάχη ανάμεσα σε δύο μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Θα μιλάμε δηλαδή για αχαρτογράφητα νερά σε πολλαπλά πολιτικά και στρατιωτικά επίπεδα.
Θα μπορούσε λοιπόν να υποθέσει κανείς πως ο Ντόναλντ Τραμπ πιθανότατα θα προσπαθούσε να μείνει «ουδέτερος» στην αρχή, αποφεύγοντας να πάρει ανοιχτά θέση. Το αν θα λειτουργούσε και πυροσβεστικά, αυτό κανείς δεν μπορεί να το απαντήσει, αλλά μοιάζει πιθανό να λειτουργούσε τελικά ως μεσολαβητής-ντίλερ που χάρη στις διαπραγματεύσεις του, επιστρέφει η ειρήνη.