Να ξεκαθαρίσουμε δυο πράγματα:
1. Αυτό είναι ένα φανμποϊλίδικο κείμενο για τον Μπάτμαν. Γράφεται για να αποθεωθεί, να εξυμνηθεί, να προσκυνηθεί αυτό το τεράστιο κεφάλαιο της κόμιξ κουλτούρας και μυθολογίας που λέγεται Μπάτμαν.
2. Αυτό το κείμενο δεν στοχεύει στο να επιχειρηματολογήσει αναφορικά με το ΑΝ ο Μπάτμαν είναι ο κορυφαίος υπερήρωας ever. Αντίθετα, παίρνει σαν δεδομένο πως σε αυτή την κατηγορία που λέγεται υπερήρωες, υπάρχει από την μια μεριά ο Μπάτμαν και από την άλλη πλευρά όλοι οι υπόλοιποι. Δεν υπάρχει ούτε συζήτηση, ούτε διχογνωμία: ο Μπάτμαν ΕΙΝΑΙ ο κορυφαίος υπερήρωας ever. Εδώ θα αναλύσουμε απλά το ΓΙΑΤΙ και όχι το ΑΝ.
Ακολουθούν λοιπόν 5+1 λόγοι για τους οποίους ο Άνθρωπος- Νυχτερίδα είναι το τοτέμ της υπερηρωικής μυθολογίας, ο μεγαλύτερος, ο ανυπέρβλητος υπερήρωας όλων των εποχών:
-Γιατί δεν είναι υπερήρωας αλλά αντι-ήρωας
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του Μπάτμαν είναι η αξιακή του πεποίθηση πως δεν σκοτώνει. Για χρόνια, αυτό αποτέλεσε το κύριο χαρακτηριστικό του. Τι κι αν το περιβάλλον στο οποίο δρα ο Μπάτμαν είναι ένα περιβάλλον βίαιο και σκληρό; Τι και αν οι ιστορίες του είναι η επιτομή του ρεαλισμού; Τι κι αν η σκοτεινιά του είναι τέτοια που αντικειμενικά ο Μπάτμαν θα έπρεπε να έχει τις δολοφονίες των αντιπάλων του στο ρεπερτόριό του; Αυτός αρνείται να σκοτώσει. Για κάποιους αυτό είναι μια μικρή, φωτεινή αχτίδα στην κατά τα άλλα σκοτεινή του ψυχοσύνθεση. Στην πραγματικότητα, είναι το βασικό του αμυντικό σύστημα πριν την κάθοδο στο χάος…
Ο Μπάτμαν είναι ένας χαρακτήρας σκληρός. Δεν είναι υπερήρωας αλλά αντι-ήρωας. Τα ψυχολογικά του από την δολοφονία των γονιών του καθορίζουν κάθε επιλογή στη ζωή του: η ανισόρροπη σχέση του με τις γυναίκες, η αποτυχημένη σχέση πατέρα-γιου που αναπτύσσει με τον Ρόμπιν και φυσικά το ότι είναι ο Μπάτμαν, όλα έχουν να κάνουν με το ψυχολογικό τραύμα που αποκτά ένα αγόρι που βλέπει τους γονείς του να δολοφονούνται και που δεν θα ξεπεράσει ποτέ.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι κάποια αίσθηση δικαίου που τον οδηγεί στο να κάνει ό,τι κάνει αλλά μια ανάγκη εκδίκησης. Ναι, ο Μπάτμαν δεν είναι ήρωας αλλά εκδικητής. Η φύση του δεν είναι πασιφιστική αλλά δολοφονική και γι’ αυτό ακριβώς δεν σκοτώνει: γιατί αν αφήσει τον εαυτό του να ξεπεράσει αυτό το όριο, αν μπει σε αυτή την σκοτεινή πλευρά δεν θα καταφέρει να φύγει ποτέ, θα έχει αφεθεί για πάντα στη φύση του και η δολοφονική του φύση θα τον καθορίζει πλέον για τα καλά.
-Γιατί είναι ο καλύτερος ντετέκτιβ του κόσμου
Ο Μπάτμαν, σε αντίθεση με σχεδόν όλους τους υπόλοιπους υπερήρωες, δεν έχει καμία υπερφυσική δύναμη. Για πολλούς, τα λεφτά του είναι αυτά που αναπληρώνουν αυτό του το μειονέκτημα. Όμως αυτό δεν είναι ακριβές. Διότι τα λεφτά του μπορεί να του επιτρέπουν να έχει διάφορα gadgets που τον βοηθάνε στις περιπέτειές του, αλλά αυτό που πραγματικά τον ξελασπώνει είναι το μυαλό του.
Το μυαλό του Μπάτμαν είναι το πιο εξελιγμένο gadget του. Αυτό το μυαλό που τον κάνει τον καλύτερο ντετέκτιβ του κόσμου. Άλλωστε, ένα από τα ελάχιστα πράγματα που τον γεμίζουν είναι ακριβώς αυτό: το να είναι ντετέκτιβ. Και τόσο σαν Μπάτμαν τα βράδια, όσο και σαν Μπρους Γουέιν τις μέρες, διαρκώς γυμνάζει το μυαλό του με το να εξερευνά τις υποθέσεις στις οποίες είναι μπλεγμένος.
Κάποιες από τις καλύτερες περιπέτειές του αποτελούν ιστορίες μυστηρίου. Πραγματικές σπαζοκεφαλιές που οι πιο φημισμένοι μετρ της μυθοπλασίας μυστηρίου θα ζήλευαν. Και ο Μπάτμαν είναι μάλλον ένα είδος πρωταγωνιστή νουάρ: κατεστραμμένος, με ψυχολογικά προβλήματα, ικανότατος, πανέξυπνος και ντετέκτιβ. Ειδικά το Long Halloween πατάει κάτω τα μισά νουάρ που θα δείτε ή θα διαβάσετε στη ζωή σας…
-Γιατί η σχέση του με τον Τζόκερ είναι για βιβλίο
«Το μόνο που χρειάζεται ένας απόλυτα υγιής άνθρωπος για να κατρακυλήσει στην τρέλα είναι απλά μια κακή μέρα. Τόσο απέχω και εγώ από τον υπόλοιπο κόσμο. Απλά μια κακή μέρα. Είχες και εσύ κάποτε μια τόσο κακή μέρα, έτσι δεν είναι; Έχω δίκιο, το ξέρω. Είχες μια κακή μέρα και όλα άλλαξαν. Αλλιώς για ποιο λόγο είναι ντυμένος σαν μια τεράστια, ιπτάμενη νυχτερίδα; Είχες σίγουρα μια κακή μέρα που σε οδήγησε στην τρέλα. Είσαι το ίδιο τρελός όσο και εγώ και ας μην το παραδέχεσαι. Απλά προσποιείσαι πως η ζωή έχει κάποιο νόημα. Πως όλα αυτά που κάνεις σημαίνουν όντως κάτι».
Την πραγματική ιστορία του Τζόκερ δεν την μάθαμε ποτέ. Υπήρξε απλά ένας τύπος που ήρθε από το πουθενά και έγινε ο μεγαλύτερος και διαχρονικότερος αντίπαλος του Μπάτμαν. Όμως, όπως φαίνεται από τα παραπάνω λόγια του Τζόκερ στον Σκοτεινό Ιππότη (στα πλαίσια του ιστορικού τετ-α-τετ τους στο Killing Joke), ελάχιστοι άνθρωποι κατάλαβαν τόσο καλά τον Μπάτμαν όσο αυτός ο διαβολικός κλόουν.
Ο Τζόκερ είναι ανοιχτός ως προς το πως αντιλαμβάνεται τον Μπάτμαν: ο «νυχτερίδας» είναι απλά η άλλη πλευρά του νομίσματος σε σχέση με αυτόν. Είναι δυο ίδιοι τύποι που ο καθένας διαχειρίζεται διαφορετικά την τρέλα του. Και αν ο Μπάτμαν είναι πολύ περήφανος για να παραδεχθεί ανοιχτά πως ο Τζόκερ είναι στην πραγματικότητα το alter ego του, διάφορα διακριτικά στοιχεία στις μεταξύ τους ιστορίες δείχνουν πως με έναν ιδιαίτερο τρόπο, ο Μπάτμαν βαθιά μέσα του νιώθει μια συμπάθεια για τον μεγάλο του αντίπαλο.
Ο Άλαν Μουρ στο «Killing Joke» αποτύπωσε άψογα αυτή την παράδοξη, ψυχαναλυτική σχέση. Πριν οι δυο τους κοιταχτούν μέσα στη βροχή και ξεκαρδιστούν στα γέλια, σαν ορκισμένοι και αδιάλλακτοι εχθροί που όμως είναι καταδικασμένοι να συμπαθιούνται και να καταλαβαίνονται, ο Μπάτμαν θα προτείνει στον Τζόκερ ανακωχή. «Δεν χρειάζεται το τέλος μας να είναι αυτό. Δεν χρειάζεται να σκοτώσει ο ένας τον άλλο. Μπορώ να σε βοηθήσω να επανενταχτείς. Τι λες;», θα πει ο Σκοτεινός Ιππότης στον κακό κλόουν.
Όμως δεν έχει νόημα να επιδιώκεται η ανακωχή. Γιατί ο ένας συμπληρώνεται από το μίσος του για τον άλλο και μια ανακωχή θα ακυρώσει και τους δυο. Ναι, αυτοί οι δυο ζουν για να κοντράρονται. Και ποτέ, μα ποτέ δεν θα τα βρουν. Ίσως απλά να γελάσουν καμιά φορά με κατανόηση κοιτώντας ο ένας τον άλλο…
-Γιατί οι αντίπαλοι του είναι οι πιο ολοκληρωμένοι χαρακτήρες της κόμιξ μυθολογίας
Και εδώ που τα λέμε, τι είναι ακριβώς ο Τζόκερ; «Είμαι ένας πράκτορας του χάους», αυτοσυστήνεται ο ίδιος στο Dark Knight του Κρίστοφερ Νόλαν σε μια από τις καλύτερες περιγραφές της πιο εφιαλτικής φιγούρας ολόκληρης της Γκόθαμ. Όμως ο χαωτικός χαρακτήρας του Τζόκερ είναι η εξαίρεση σε ένα μοτίβο «κακών» που χαρακτηρίζονται από ένα ζηλευτό βάθος.
Όλα ξεκίνησαν το μακρινό 1992, όταν στο επικό Batman Returns, ο Τιμ Μπάρτον μας παρουσίασε έναν κακό που δεν ήταν ακριβώς κακός. Για την ακρίβεια, ήταν ένας κακός με τα πιο ευγενικά κίνητρα που θα μπορούσε να έχει. Η δραματική ιστορία του Πιγκουίνου, του απόβλητου από την υψηλή κοινωνία της Γκόθαμ που απλά θέλει εκδίκηση από όλους εκείνους που τον καταδίκασαν να ζει στους υπονόμους, επαναπροσδιορίζει την έννοια του κακού!
Η παράδοση που άνοιξε από το σημείο εκείνο και έπειτα ο Μπάρτον ενσωματώθηκε για τα καλά στη λογική της μυθολογίας του Μπάτμαν. Τα κόμιξ, η επική σειρά κινουμένων σχεδίων αλλά και το Dark Knight Rises του Νόλαν συνέχισαν αυτή την παράδοση: το μοτίβο του συμπαθητικού κακού έγινε τόσο χαρακτηριστικό για την μυθολογία του Μπάτμαν που δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί πως ο Σκοτεινός Ιππότης απέκτησε άπειρους θαυμαστές λόγω του βάθους που είχαν οι αντίπαλοί του!
Ειδικά, οι δραματικές ιστορίες του Mr Freeze…
…του Διπρόσωπου…
…αλλά και αυτή του υποτιμημένου αλλά εξαιρετικά αγαπητού Clayface…
…μας έχουν κάνει να κλάψουμε άπειρες φορες.
Και μιας και έγινε ειδική μνεία στον Πιγκουίνο του Batman Returns, επιβάλλεται να γίνει και μια ειδική μνεία στον Διπρόσωπο του Long Halloween.
Πέρα από το ασύλληπτο στόρι του, το Long Halloween πρέπει να διαβαστεί από τους πάντες και για τον τρόπο που δομείται ο χαρακτήρας του Διπρόσωπου.
Η σταδιακή του αλλαγή από καλό εισαγγελέα σε αδίστακτο κακοποιό, τα σημάδια που προϋπάρχουν, οι εμμονές του, ο χαρακτήρας του, η σταδιακή του κάθοδος στα πιο σκοτεινά κομμάτια του εαυτού του: κανένα origin κακού δεν υπήρξε ποτέ καλύτερο.
-Γιατί το ειδύλλιό του με την Κατγούμαν είναι η επιτομή του έρωτα
Θα ήταν ασέβεια σε ένα κείμενο αποθέωσης στον Μπάτμαν να μην αναφερθεί Εκείνη. Αυτή που τον καθόρισε για πάντα. Αυτή που αποτέλεσε τον μεγάλο έρωτα της ζωής του. Εκείνη που δεν του άνηκε ποτέ και που ποτέ δεν παραδέχθηκε πως την ήθελε όσο καμία άλλη. Εκείνη που ήταν ανταγωνίστρια του και αντίπαλός του και ταυτόχρονα μια ιστορία τρελού πάθους. Η μοναδική για την οποία θα το σκεφτόταν να ζήσει μια κανονική ζωή.
Ναι, η ιστορία της Κατγούμαν και του Μπάτμαν είναι η επιτομή του έρωτα. Όχι αυτού του έρωτα που βλέπουμε συνήθως στις ρομαντικές κομεντί, όχι του έρωτα του λουλουδιών και της άνοιξης. Αλλά του σκληρού έρωτα, της σκοτεινής πλευράς του, του έρωτα της αμφιβολίας και της απαγόρευσης, του έρωτα που δεν είναι ευχή αλλά κατάρα. Του έρωτα που σε κάνει να εθίζεσαι σαν ναρκωτικό, που θες να τον ξεπεράσεις αλλά δεν αντέχεις να ζήσεις χωρίς αυτόν. Αυτός είναι ο έρωτας για τον Μπάτμαν και την Κατγούμαν.
Διότι δυο άνθρωποι που είδαν την ζωή τους όπως την ήξεραν μέχρι εκείνη τη στιγμή να τελειώνει μέσα σε ένα στενό, δυο άνθρωποι που φλέρταραν τόσο έντονα με τον θάνατο για να ξαναγεννηθούν τελικά, δυο άνθρωποι που είναι καταδικασμένοι να ζουν στην σκοτεινή πλευρά της πόλης δεν μπορούν να αγαπηθούν όπως οι υπόλοιποι. Και ας είναι το ίδιο χωρισμένο στα δυο.
Θα μπορούσαν να ζήσουν μαζί. Αλλά αυτό που είχαν θα καταστρεφόταν αμέσως.
So don’t pretend this is a happy ending, που είπε και η Κατγούμαν κάποτε.
-Γιατί πολύ απλά είναι ο Μπάτμαν
Και στην τελική, δεν χρειάζονται και πολλά επιχειρήματα. Χρειάζεται απλά να σου συστηθεί.
Ναι, he is Batman
Για πάντα…