Αν βρεθείς ποτέ στην Καλαμάτα, τότε δύσκολα δε θα βρεθείς στον υπέροχο χώρο του Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας, όπου φιλοξενείται μια ιστορικής σημασίας συλλογή από ελληνικές φορέσιές των τελευταίων 3 αιώνων, τις οποίες συνέλεξε η Βικτωρία Καρέλια.
Η Βικτωρία Καρέλια, μια από τις γνωστότερες και πιο πετυχημένες γυναίκες στον χώρο της επιχειρηματικότητας, ένα πολύ μεγάλο brand στην ελληνική και διεθνή αγορά, κατέβαλλε κόπο και ιδρώτα για 45 χρόνια, ώστε να συγκεντρώσει αυτές τις φορεσιές. Φορεσιές που εκτίθενται σε ένα ιστορικό κτήριο που χτίστηκε το 1873 και το οποίο αποπερατώθηκε και διαμορφώθηκε με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα που ξεκίνησαν ο Γέωργιος και η Βικτωρία Καρέλια.
Πρόκειται για μία από τις πληρέστερες συλλογές ελληνικών ενδυμασιών σε πανελλήνιο επίπεδο. Περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό πλήρων ενδυματολογικών συνόλων, γυναικείων και ανδρικών, από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, καθώς και έναν αριθμό μεμονωμένων ενδυματολογικών εξαρτημάτων.
Ανάμεσα στα τελευταία ξεχωρίζουν οι ομάδες των χρυσοκέντητων επενδυτών, των χρυσοϋφαντων ανατολίτικων καβαδιών και των κοσμημάτων, που δεν καλύπτουν απλώς τις ανάγκες συμπλήρωσης και στολισμού των ενδυμασιών, αλλά αποτελούν αυτόνομα και σημαντικά σύνολα της συλλογής.
Η κατάταξη των ενδυμασιών της έκθεσης ακολουθεί τον τυπολογικό διαχωρισμό της λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη σε φορεσιές με σεγκούνι, φορεσιές με καβάδι και φορεσιές με φουστάνι. Στο ισόγειο παρουσιάζονται οι τοπικές ενδυμασίες με το σεγκούνι, τον επενδύτη του αγροτικού και κτηνοτροφικού κόσμου της στεριανής Ελλάδας.
Στον πρώτο όροφο οι ενδυμασίες των νομαδικών και ημινομαδικών πληθυσμών συναντούν τον ενδυματολογικό κόσμο των κοινοτήτων με εμπορικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες, με τοπικές ενδυμασίες με καβάδι και αντερί.
Στον δεύτερο όροφο το φουστάνι – τσούκνα, σχηματική παραλλαγή της βυζαντινής δαλματικής, συναντάται με την αναγεννησιακή του εκδοχή, με τα πολύπτυχα δηλαδή φουστάνια των παράλιων και νησιωτικών περιοχών με εμπορικές επαφές με τη Δύση.
Η κ. Βικτώρια Καρέλια με το εξαίρετο προσωπικό του Λ.Ε.Κ. μας ξενάγησαν σε αυτή την πλούσια σε εικόνες, συμβολισμούς και μνήμες συλλογή και είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με την οραματίστρια πίσω απ΄αυτή τη συλλογή, την κ. Καρέλια.
Στα ρούχα του σήμερα, που βγαίνουν κατά εκατοντάδες χιλιάδες, ποια μοναδικότητα και ποια σύμβολα βρίσκονται πάνω τους για να τα κάνουν άξια διατήρησης;
– Τι νιώθετε βλέποντας αυτές τις φορεσιές που έχετε συγκεντρώσει; Τι σκέφτεστε για τις γυναίκες που τις έφτιαξαν και τις φόρεσαν και όλα όσα συμβολίζουν;
Τι μπορεί να νιώσει κανείς πέρα από θαυμασμό; Ίσως μια καλοπροαίρετη ζήλεια που μπόρεσαν αυτές οι γυναίκες να ράψουν τόσο υπέροχες φορεσιές. Συγκινούμαι ασφαλώς. Αποκαλύπτομαι θα έλεγα, όχι απλώς συγκινούμαι.
– Πώς αλλάζει τη γυναικεία σας υπόσταση, την εικόνα για τον εαυτό σας ένα σύμβολο δυναμισμού όπως αυτές οι φορεσιές;
Κατά βάση αισθάνομαι μικρός ως άνθρωπος. Γιατί για να καταφέρεις κάτι τέτοιο σε εκείνη την εποχή, πρέπει να έχεις τον δυναμισμό που είπατε, αλλά πρέπει να ξέρεις πολλά πράγματα, να είσαι ικανή για να τα κάνεις όλα αυτά. Με κάνουν αυτές οι εικόνες να διαπιστώνω τη δική μου ανυπαρξία.
– Ποιο είναι το κίνητρο μιας γυναίκας στην ηλικία σας να συνεχίζει;
Η αγάπη για τι ζωή, τι άλλο..; Η αγάπη για τη ζωή και για το ωραίο.
– Αν σε 50 χρόνια συγκέντρωνε ένας απόγονος σας φορεσιές, πιστεύετε θα έβρισκε κάτι με αντίστοιχο συμβολισμό και δύναμη;
Λυπάμαι, αλλά όχι. Δε θα έχει μείνει τίποτα ως τότε για να έχει αξία και να το κρατήσει κάποιος. Ακόμα και τα νυφικά που κάνουν, δεν είναι ανθεκτικά. Τα ρούχα τα καθημερινά, μέσα σε ένα χρόνο δεν υπάρχουν, καταστρέφονται. Αυτό που έχεις ονειρευτεί να φορέσεις, όσο και να το φυλάξεις, ο άλλος θα το πετάξει. Δεν θα τον συνδέει τίποτε.
Πίσω από τις φορεσιές που συγκέντρωσα, υπήρχε μια αξία που έκανε κάποιους να τις κρατήσουν και να τις διατηρήσουν. Ήταν μοναδικές και χρησιμοποιήθηκαν για να εκφράσουν κάτι. Στα ρούχα του σήμερα, που βγαίνουν κατά εκατοντάδες χιλιάδες, ποια μοναδικότητα και ποια σύμβολα βρίσκονται πάνω τους για να τα κάνουν άξια διατήρησης;
– Σας τρομάζει να πετάνε οι άνθρωποι με ευκολία τα πράγματα;
Αν αυτά τα πράγματα είναι άχρηστα, όχι δε με τρομάζει. Όμως οι άνθρωποι πετούν πια με τόση ευκολία πράγματα που έχουν μεγάλη χρησιμότητα και συναισθηματική αξία.
– Εσείς έχετε αντικείμενα με τέτοια αξία στην κατοχή σας;
Ναι, πάρα πολλά. Όχι από πολύ μικρή ηλικία, αλλά από τότε που κατάλαβα τι μου αρέσει και τι δε μου αρέσει.
Η ζωή είναι πολύ γρήγορη πια. Ό,τι συμβαίνει, δεν έχει χρόνο να ωριμάσει και να το ενστερνιστείς
– Νιώθετε στους ώμους σας ένα μεγάλο βάρος λόγω του ονόματος σας και των όσων έχετε χτίσει;
Κάθε μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Δεν το νιώθω ως βάρος κακό όμως. Κάθε άλλο. Είμαι πολύ περήφανη για το πατρικό μου και το όνομα του αντρός μου. Απλώς πολλές φορές κάποιες πράξεις μου έπαιρναν μια…διασημότητα, που δεν θα την είχαν αν ήμουν πιο αφανής.
– Ποια είναι η άποψη σας για τον κόσμο μας σήμερα;
Τον αντιμετωπίζω με σκεπτικισμό. Κι αυτό δεν είναι η αντίδραση μιας μεγάλης γυναίκας σε ηλικία. Νομίζω ότι και πολλοί νέοι το βλέπουν έτσι. Η ζωή είναι πολύ γρήγορη πια. Ό,τι συμβαίνει, δεν έχει χρόνο να ωριμάσει και να το ενστερνιστείς. Είναι πολύ διαβατάρικο, φεύγει γρήγορα και δεν προλαβαίνει να γίνει βίωμα σου, να καλλιεργήσει τον χαρακτήρα σου, να τον σημαδέψει, αν θέλετε. Είναι πολύ μεγάλες οι ταχύτητες πια.
– Βλέποντας σας, αναρωτιέμαι αν αισθάνεστε ποτέ αδύναμη;
Πάρα πολλές φορές μου συμβαίνει αυτό. Είναι όμως ίδιον του χαρακτήρος μου να λέω ότι θα το παλέψω. Όταν μπορώ να το πω. Δε θέλω να παριστάνω την ηρωίδα. Κάθε άνθρωπος είναι δυνατός κι αδύναμος.
– Αισθάνεστε πλήρης;
Με τη βοήθεια του Θεού, ναι.
– Τι σκέφτεστε το βράδυ πριν κοιμηθείτε;
Κάνω ευχάριστες σκέψεις, όλα τα καλά που έχω, τα παιδιά, τα εγγόνια μου, τα όσα πετυχαίνουμε κάθε μέρα στη δουλειά. Σίγουρα έρχονται και άσχημες μνήμες και σκέψεις, αλλά δε θέλω να μένω πολύ σε αυτές.
– Τι είναι εκείνο που σας δημιουργεί μια θετική διάθεση στην ημέρα σας και τι αυτό το μικρό που μπορεί να σας στενοχωρήσει;
Πολύ μικρά πράγματα. Αν χαιρετήσω κάποιον, αν έρθει μια εργάτισσα και μιλήσουμε για τη ζωή της, την οικογένεια της, τότε θα νιώσω χαρούμενη. Στενοχωρημένη θα νιώσω αν σκεφτώ κάτι που με πίκρανε, αλλά είμαι πια σε ηλικία που δεν του δίνω πια τόση σημασία. Όλα είναι στον άνθρωπο, το ξέρω πια καλά.
Θυμάμαι όλους τους ανθρώπους που έφυγαν από τη ζωή μου. Αναφέρομαι πολύ συχνά σε αυτούς και τους νιώθω ζωντανούς
– Έχετε πράγματα που μετανιώσατε που δεν τα κάνατε;
Ελάχιστα, αλλά ναι.
– Οι νεότεροι σας αντιμετωπίζουν ως μια ζωντανή ιστορία;
Θα είμαι αχάριστη αν πω ότι δεν ευλογήθηκα με το να βλέπω ανθρώπους χαρούμενους, ανθρώπους που η παρουσία μου τους εμπνέει.
– Έχετε βιώσει αρκετές απώλειες στη ζωή σας. Μπορεί ποτέ μια απώλεια να είναι λιγότερο επώδυνη, επειδή προηγήθηκαν άλλες;
Μια απώλεια, είναι πάντοτε μια απώλεια. Θυμάμαι όλους τους ανθρώπους που έφυγαν από τη ζωή μου. Αναφέρομαι πολύ συχνά σε αυτούς και τους νιώθω ζωντανούς, δίπλα μου. Και της δικής μου οικογένειας και του ανδρός μου. Τους αγαπούσα πολύ.
– Ζήσατε και σε εποχές πολύ δύσκολες. Τι άνθρωπος πιστεύετε θα ήσασταν χωρίς αυτά τα βιώματα;
Κοιτάξτε…Νομίζω ότι είμαι καλύτερος άνθρωπος χάρη σε αυτά, αλλά επειδή ήθελα να τα θυμάμαι σαν παράδειγμα. Τα άσχημα έγιναν οδηγός για τη μετέπειτα συμπεριφορά μου και την πίστη στη ζωή.
– Νιώθετε σε αυτή την ηλικία πιο ελαφριά από τα πρέπει που φέρνει η ζωή στον κάθε άνθρωπο;
Όχι, τα πρέπει μου παραμένουν πολύ βαριά. Τους δίνω μεγάλη σημασία, γιατί έτσι με ικανοποιεί ως άτομο και αισθάνομαι ενδόμυχα μια περηφάνια. Ακολουθώ το καθήκον. Για μένα αυτή η λέξη είναι ιερή, σπουδαία. Αυτή η λέξη έχει χαλυβδώσει τον χαρακτήρα μου.
* Η Συλλογή θα φιλοξενεί, από τις αρχές Αυγούστου και για τρείς μήνες, εικαστική έκθεση του γλύπτη Νίκου Φλώρου, με γλυπτά κατασκευασμένα από ανακυκλωμένο αλουμίνιο και εμπνευσμένα από την Ελληνική Επανάσταση. Η έκθεση, που είναι η πρώτη που πραγματοποιεί ο καλλιτέχνης στην Ελλάδα μετά από απουσία αρκετών ετών, έχει τίτλο «Ήρωες από Μέταλλο».
Επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την έναρξη της ελλληνικής επανάστασης, οι επισκέπτες θα μπορούν, έως το τέλος του 2021, να περιηγούνται στην έκθεση υπό τους ήχους της επετειακής ηχητικής εγκατάστασης του συνθέτη, Δημήτρη Μπάκα, με τίτλο «Άστρον Αθανασίας».
Πρόκειται για μία σύνθεση ηχοτοπίου για προηχογραφημένο αφηγητή, ηχογραφήσεις πεδίου και ηλεκτρονικά, αφιερωμένο στην Ελληνική Επανάσταση.
Μία αναδρομή στην ιστορία με κείμενα που επικεντρώνονται σε θέματα όπως η αρετή, η θυσία και ο ηρωισμός, μέσα από το ηχητικό βλέμμα της ακουστικής οικολογίας και της ηλεκτροακουστικής μουσικής, σε μουσικά περιβάλλοντα που εμπνέονται από το αρχαίο θέατρο, τη βυζαντινή και την παραδοσιακή μουσική.
Ο εκθεσιακός χώρος είναι ανοιχτός για το κοινό καθημερινά εκτός Δευτέρας. Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο 9:00 π.μ. – 2:00 μ.μ. Τετάρτη και Σάββατο 5:30 μ.μ. – 8:30 μ.μ. και Κυριακή 10:00 π.μ. – 2:00 μ.μ. Πληροφορίες στα τηλ. 27210-86923 και 27210-86927 και στο vgkareliascollection.com.