Προϊστορικά, η μάχη των Θερμοπυλών είναι αυτή που έμεινε στη μνήμη όλων, καθώς επρόκειτο για μια μάχη Δαυίδ εναντίον Γολιάθ, όπου 300 Σπαρτιάτες ξεσήκωσαν όλο τον ελληνισμό με τον ηρωισμό τους έναντι 10.000 Περσών.
Στην πορεία της ιστορικής καταγραφής εμφανίζεται ακόμα μια περίπτωση όπου οι λίγοι νίκησαν τους πολλούς.
Η μάχη που έλαβε χώρα στη Μάλτα στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα κρίνεται ως μια από τις πιο ουσιαστικές για να μην επεκταθεί στην Ευρώπη η Οθωμανική Αυτοκρατόρια και να μην αποτραπεί η Αναγέννηση και το ξύπνημα της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Είναι μια μάχη όπου αν ήταν άλλος ο νικητής, δεν θα ήταν μόνο η Ελλάδα αυτή που θα επαναστατούσε το 1821. Είναι επίσης μια μάχη που διαβάζοντας τα στοιχεία της, συνειδητοποιείς ότι ενέπνευσε τον Πίτερ Τζάκσον για την αποτύπωση της μάχης στη Μίνας Τίριθ στην Επιστροφή του Βασιλιά.
Ήταν το 1565 και αφού οι Ιππότες του Αγιού Ιωάννη, μετέπειτα Ιππότες της Μάλτας, είχαν μετατρέψει σε οχυρό τους το νησί της Μεσογείου και προετοιμάζονταν για μια ναυμαχία με τους Οθωμανούς. Έχοντας φροντίσει για την διείσδυση κατασκόπων στην Κωνσταντινούπολη, οι Ιππότες με ηγέτη τον Ζαν Παρισό ντε λα Βαλέτ είχαν συγκεντρώσει τις χριστιανικές συμμαχίες τους (ανάμεσα τους και 1.000 Έλληνες) και ετοιμάζονταν να αντιμετωπίσουν τις λεγεώνες του Σουλεϊμάν.
Η Μάλτα αποτελούσε για χρόνια ένα οχυρό που ήθελαν να ρίξουν και είχαν καταγράψει ήδη μια αποτυχία το 1551. Το 1560 είχαν επανέλθει κατατροπώνοντας τους Σταυροφόρους και το μονοπάτι για τη Μάλτα και την Ιταλία είχε μόλις ανοίξει.
Οι 500 ιππότες του Βαλέτ συνεπικουρούνταν από άλλους 5.500 χιλιάδες στρατιώτες, ενώ υπήρχαν διαθέσιμοι και οι 9.000 κάτοικοι της Μάλτας, που ήταν όμως ανίδεοι από το πεδίο της μάχης και δεν είχαν καμία εκπαίδευση. Απέναντι τους θα στέκονταν συνολικά 40.000 Οθωμανοί που έρχοντα και με την αυτοπεποίθηση των συνεχόμενων νικών, με πιο περήφανη αυτή κόντρα στους Μαμελούκους.
Μια μάχη 6.000 έναντι εφταπλάσιου σχεδόν αριθμού δε μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με πονηριά και στρατηγική. Πρώτο στρατηγικό χτύπημα του Βαλέτ ήταν η οδηγία να ξεριζωθούν όλες οι καλλιέργειες έξω από το οχυρό τους και να δηλητηριαστούν όλα τα πηγάδια γύρω απ΄αυτό, ώστε να κόψει κάθε έννοια τροφοδοσίας.
Από την άλλη, οι Οθωμανοί δεν είχαν στιβαρό πλάνο και έκαναν εξ αρχής μια επιλογή που τους καταδίκαζε χωρίς να το ξέρουν, αφού επέλεγαν να αποβιβαστούν στον όρμο που κοιτάζει το οχυρό του Σεντ Έλμο, ένα από τα τρία πιο καίρια οχυρά στο νησί τότε. Ο Βαλέτ είχε προνοήσει για την επιλογή αυτή και είχε φροντίσει να συγκεντρωθεί όλο το βαρύ πυροβολικό σε αυτό το οχυρό, αν και δεν ήταν η βάση των ιπποτών του.
Δεν είχε στείλει όμως εκεί μεγάλο αριθμό στρατιωτών. Το οχυρό και όσοι το υπερασπίζονταν άντεχε για ημέρες καθώς οι Οθωμανοί κανονιοβολούσαν από στεριάς και θαλάσσης υπό την ηγεσία του Ντραγκούτ, ο οποίος όμως πέθανε με τον πιο ειρωνικό τρόπο σχετικά γρήγορα. Δίνοντας εντολή στους Γενίτσαρους του να στοχεύουν χαμηλότερα με τα κανόνια, μια σφαίρα βρήκε την δική του εγκατάσταση και τον σκότωσε.
Οι Γενίτσαροι πάντως κατάφεραν να εισβάλλουν στο οχυρό και για τρεις εβδομάδες μάχονταν με τους υπερασπιστές του, μέχρι που τους σκότωσαν όλους. Ο νέος ηγέτης τους, ο Μουσταφά, ζήτησε να τους αποκεφαλίσουν και να βάλουν τα κεφάλια να επιπλέουν στο νερό. Αυτή η κίνηση ήταν λανθασμένη, ιδίως από τη στιγμή που ήδη είχε απωλέσει τον μισό στρατό Γενίτσαρων.
Ο Βαλέτ απάντησε σκοτώνοντας όλους τους αιχμαλώτους Οθωμανούς και πετώντας με κανόνια τα κεφάλια τους προς το Σεντ Έλμο, όπου είχαν στρατοπεδεύσει οι Οθωμανοί. Σας θυμίζει κάτι αυτό μήπως;
Η inside πληροφόρηση που είχε ο Βαλέτ συνεχίστηκε και κατά την διάρκεια της πολιορκίας. Τούτη τη φορά έμαθε πως οι Οθωμανοί θα κατευθύνονταν για μια συσσωρευμένη επίθεση στο οχυρό Σεν Μισέλ, με τους μισούς να επιτίθενται από τη θάλασσα στη χερσόνησο Σανγκλέα και τους άλλους μισούς από ξηρά.
Η αντίδραση ήταν άμεση και στήθηκε γρήγορα ένα κανόνι στην πλευρά που κοιτάζει προς θάλασσα και πριν προλάβουν να καταλάβουν τι γινόταν, τα οθωμανικά στρατεύματα είχαν πάθει πανωλεθρία. Πάνω από 1.000 Οθωμανοί πέθαναν, ενώ οι Ιππότες είχαν ελάχιστες απώλειες.
Στη στεριά η επίθεση ξεκίνησε από την πόλη Μπιργκού. Εκεί οι Οθωμανοί φαινόταν να έχουν στριμώξει για τα καλά τους Ιππότες, μέχρι που συνέβη κάτι ανεξήγητο. Ένας από τους αρχηγούς του ιππικού διέταξε αντεπίθεση εν είδει εξόδου του Μεσολογγίου, με τους Οθωμανοίς να τον βλέπουν να εφορμά από μακριά και να θεωρούν ότι πρόκειται για έναν συμμαχικό στρατό που περίμεναν από την Ιταλία. Όταν αντιλήφθηκαν ότι είναι εχθροί, ήταν αργά.
Σε εκείνο το σημείο οι Ιππότες, αν και είχαν αποτρέψει την πολιορκία, συμφωνούσαν πως αργά ή γρήγορα η πόλη θα έπεφτε και έπρεπε να πάνε στο Σεν Μισέλ. Ο Βαλέτ έθεσε βέτο, γιατί δεν ήθελε να δώσει μια ψυχολογική ώθηση στους με πεσμένο ηθικό Οθωμανούς, όμως εν τέλει υπερίσχυσε η θέση της μετάβασης στο Σεν Μισέλ.
Οι στρατιές των Οθωμανών βρίσκονταν σε σημείο ορατό, αλλά όχι τόσο κοντά για να ξεκινήσει η εχθροπραξία. Παρόλα αυτά, η αδυναμία των ανεκπαίδευτων κατοίκων να διαχειριστούν τα κανόνια, εξελίχθηκε σε turning point της μάχης. Καθώς οι κανονιές έφευγαν προς τους Οθωμανούς, αλλά σε σημείο που φαινόταν ότι δεν πρόκειται να τους φτάσει, οι Οθωμανοί θορυβήθηκαν και σκέφτηκαν ότι για να σπαταλούν έτσι τέτοιο βαρύ οπλισμό, προφανώς είχαν και περίσσευμα, που οι ίδιοι δε μπορούσαν να αντιπαλέψουν.
Άρχισαν τότε να υποχωρούν και να ακυρώνουν εντελώς την πολιορκία. Κατά την υποχώρηση έκανε την εμφάνισή του ο Ντον Γκαρσία με ένα στράτευμα Σταυροφόρων 8.000 αντρών. Οι Οθωμανοί έντρομοι άρχισαν να υποχωρούν κατακαίοντας ανθρώπους και σπίτια. Αυτό εξόργισε τον Γκαρσία που διέταξε φουλ επίθεση σε πεζούς και απροετοίμαστους αντιπάλους.
Το βράδυ της 7ης Σεπτεμβρίου επήλθε το τέλος της πολιορκίας με μια περήφανη νίκη των Ιωαννιτών Ιπποτών και της συμμαχίας τους. Οι Οθωμανοί είχαν βγει από την πολιορκία με απώλειες 10.000 ανδρών και πάνω. Οι Ιππότες είχαν επιζήσει από έναν βομβαρδισμό 130.000 κανονιοβολών.
Αν και κάποιοι ιστορικοί τονίζουν πως ακόμα κι αν είχαν κερδίσει οι Οθωμανοί, δε θα μπορούσαν να κρατήσουν για πολύ τη Μάλτα στην κατοχή τους, η αξία αυτής της νίκης διαπιστώθηκε έξι χρόνια μετά, όταν μια μεγαλύτερη συμμαχία Χριστιανών υπό τον Πάππα Πίο τον ‘Ε κατατρόπωσε τους Οθωμανούς στο Λεπάντο της Ναυπάκτου.