Συνυφασμένο με την Κρήτη, το… έθιμο της βεντέτας, ευθύνεται όχι μόνο για τον μάταιο θάνατο πολλών ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου, αλλά και για την ερήμωση ολόκληρων χωριών από τον φόβο της αντεκδίκησης.
Συνήθως αυτά τα εγκλήματα οφείλονται στους λεγόμενους «λόγους τιμής». Ολόκληρες οικογένειες αιματοκυλίστηκαν για τέτοιες αιτιάσεις, χωρίς όμως να λείπουν και περιπτώσεις που έγιναν φονικά με αφορμές πολύ πιο ασήμαντες.
Αυτό το εθιμικό δίκαιο (αν μπορούμε να το αποκαλέσουμε έτσι) εμφανίζεται σχετικά συχνά σε κοινωνίες στις οποίες δεν αγγίζει ο νόμος και οι κάτοικοί τους καταλήγουν στην αυτοδικία, θεωρώντας ότι έχουν αδικηθεί ή προσβληθεί από άλλους.
Χωρίς διάθεση να δικαιολογηθεί κανένας θάνατος, πάντως, όπως και να το κάνουμε υπάρχει μια διαβάθμιση στις αδικίες και στις προσβολές που μπορεί να οδηγήσουν σε πράξεις εκδίκησης και αντεκδίκησης. Υπό την έννοια ότι μπορείς να καταλάβεις -μέχρι ενός σημείου- πώς οπλίζεται το χέρι ενός ανθρώπου που (για παράδειγμα) έχει χάσει άδικα το παιδί του, όχι όμως και κάποιον που θα σκότωνε για ένα… κουδούνι κατσίκας. Γιατί αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για την πρωτοφανή βεντέτα για την οποία γράφονται αυτές οι γραμμές…
Στις μέρες μας η Αράδαινα αποτελεί μια έρημη γη, με ορισμένα γκρεμισμένα σπίτια και χαλάσματα να μαρτυρούν ότι δεν ήταν πάντα έτσι και να αποδεικνύουν πως κάποτε εκεί υπήρχε ζωή. Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, κάποια στιγμή πριν λίγες δεκαετίες σ’ αυτό το χωριό στην περιοχή των Σφακίων ζούσαν περισσότεροι από 700 άνθρωποι, που όπως συνέβαινε με την πλειοψηφία, ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και την γεωργία.
Και από αυτές τις ασχολίες ήρθε και η αφορμή για την αιματηρή βεντέτα που έκλεισε σπίτια και οδήγησε στην οριστική ερήμωσή του κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’50, ξεκινώντας από ένα φαινομενικά ασήμαντο περιστατικό το 1948. Όπως λένε, τότε ήταν που ένα μικρό αγόρι βρήκε καθώς περπατούσε ένα κουδούνι από αυτά που δένουν στις κατσίκες . Αν και δεν ανήκε σε κάποιο μέλος από το κοπάδι της δικής του οικογένειας, αποφάσισε να το κρατήσει.
Ωστόσο ο ιδιοκτήτης της… περιβόητης κατσίκας και κατά συνέπεια της κουδούνας θέλησε να την πάρει πίσω και ανέβηκε μέχρι το σπίτι του νεαρού ζητώντας να του επιστραφεί. Η αρνητική απάντηση που εισέπραξε συνοδεύτηκε από εκατέρωθεν απειλές και προσβολές, με αποτέλεσμα να μην αργήσει να συμβεί και το μοιραίο. Ο κύκλος του αίματος έκλεισε μόνο αφότου άφησε πίσω του 7 νεκρούς τα επόμενα χρόνια, με κάθε μία από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές να πληρώνει το δικό της τίμημα σε αυτήν την… σκυταλοδρομία εκδίκησης.
Ο φόβος για νέα αντίποινα ανάγκασε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν το χωριό. Άλλωστε σε μέρη τόσο μικρά όσο η Αράδαινα όλοι με κάποιο τρόπο συνδέονται συγγενικά ή φιλικά μεταξύ τους, με αποτέλεσμα κανείς να μην μπορεί να αισθανθεί ασφαλής. Έτσι μέσα στην δεκαετία του ’50 η περιοχή ερήμωσε πλήρως από ανθρώπους που άφησαν τα σπίτια και τις περιουσίες τους με αντάλλαγμα κάτι πολύ πιο σημαντικό, τις ζωές τους.
Σήμερα οι μοναδικοί επισκέπτες είναι οι φυσιολάτρες και οι πιστοί των extreme sports που διασχίζουν το ομώνυμο φαράγγι ή κάνουν bungee jumping από την γέφυρα που στέκεται στην περιοχή.