Σύμφωνα με το κινεζικό ρητό, μια φωτογραφία μπορεί ν’ αξίζει χίλιες λέξεις.
Και όντως έτσι είναι.
Αρκεί ένα μόνο στιγμιότυπο για να περιγράψει καλύτερα κι από τόμους μια κατάσταση, έναν χαρακτήρα, ένα συναίσθημα.
Υπό αυτή την έννοια, έχουν γραφτεί δισεκατομμύρια λέξεις για τον Γιόζεφ Γκέμπελς:
Για τη στενή σχέση του με τον Αδόλφο Χίτλερ, για το κομβικό πόστο του (ως υπουργός προπαγάνδας) στο Γ’ Ράιχ, για τον επιτελικό του ρόλο στις διώξεις των Εβραίων.
Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από το ημερολόγιο του, που αναφέρει:
«Οι Εβραίοι απελαύνονται τώρα στην ανατολή.
Χρησιμοποιείται μια αρκετά βάρβαρη διαδικασία -που δεν πρέπει να περιγραφεί με περισσότερες λεπτομέρειες- και από τους ίδιους τους Εβραίους δεν έχουν απομείνει πολλά περισσότερα.
Σε γενικές γραμμές, μπορεί πιθανώς να διαπιστωθεί ότι το 60% αυτών πρέπει να εκκαθαριστεί, ενώ μόνο το 40% μπορεί να εργαστεί.
Εκτελείται μια κρίση επί των Εβραίων που είναι βάρβαρη, αλλά πλήρως άξια».
Όλα όμως τα ντοκουμέντα, όλα τα ιστορικά στοιχεία και τις σκληρές περιγραφές μπορεί να τα «αντικαταστήσει» ένα και μόνο κλικ.
Αρκεί ένα και μόνο στιγμιότυπο για ν’ αποτυπώσει γλαφυρά την απέχθεια του Γκέμπελς για τα «μαύρα πρόβατα» του ναζιστικού καθεστώτος:
Η ιστορική φωτογραφία που τράβηξε ο Alfred Eisenstaedt!
Εργαζόμενος για το περιοδικό «LIFE», ο Γερμανο-Εβραίος υπήρξε ένας από του πρωτοπόρους του φωτο-ρεπορτάζ.
Στη διάρκεια της καριέρας του απαθανάτισε παγκόσμιους ηγέτες, διασημότητες, καλλιτέχνες, αλλά και καθημερινούς ανθρώπους.
Δική του είναι εξάλλου η ιστορική φωτογραφία από τη «VJ Day» (Victory over Japan Day), με τον ναύτη που φιλά παθιασμένα μια νοσοκόμα στην «Times Square» της Νέας Υόρκης κατά τη διάρκεια των πανηγυρισμών για το τέλος του πολέμου.
Εκείνο που τον σημάδεψε όμως (τόσο ως επαγγελματία, όσο και ως άνθρωπο) ήταν ένα άλλο «πορτρέτο»:
Αυτό που έκανε στον Γκέμπελς, λίγο αφότου εκείνος είχε ανακαλύψει την ταυτότητά του…
Όλα έγιναν τον Σεπτέμβρη του 1933 στη Γενεύη, όταν ο στενός συνεργάτης του Χίτλερ έδινε το «παρών» σε μια συνδιάσκεψη της Κοινωνίας των Εθνών.
Αρχικά λοιπόν ήταν χαρούμενος και ευδιάθετος.
Μάλιστα πόζαρε στην πρώτη λήψη μ’ ένα ασυνήθιστα ξεκαρδιστικό (για τον ίδιο) χαμόγελο.
Ώσπου έμαθε/τον πληροφόρησαν/κατάλαβε από το επίθετο «Eisenstaedt» πως ο άνθρωπος που βρισκόταν απέναντί του είχε εβραϊκές ρίζες.
Και η μεταμόρφωσή του ήταν άμεση.
Με αποτέλεσμα ένα ανατριχιαστικό βλέμμα, που συμπύκνωνε όλο το μίσος, την αποστροφή και την οργή του.
Περιγράφει λοιπόν χαρακτηριστικά ο ίδιος ο φωτογράφος στο βιβλίο του «Eisenstaedt on Eisenstaedt – A Self-Portrait»:
«Τον βρήκα να κάθεται μόνος του σε ένα πτυσσόμενο τραπέζι στο γκαζόν του ξενοδοχείου. Τον φωτογράφισα από απόσταση χωρίς να το καταλάβει.
Ως ρεπορτάζ ντοκουμέντο, η φωτογραφία μπορεί να έχει κάποια αξία: Υποδηλώνει την αποστασιοποίησή του.
Αργότερα τον βρήκα στο ίδιο τραπέζι περιτριγυρισμένο από βοηθούς και σωματοφύλακες.
Ο Γκέμπελς φαινόταν τόσο μικρός, ενώ οι σωματοφύλακές του ήταν τεράστιοι.
Πήγα κοντά και τον φωτογράφισα.
Ήταν φρικτό. Με κοίταξε με μια έκφραση γεμάτη μίσος.
Το αποτέλεσμα, ωστόσο, ήταν μια πολύ πιο δυνατή φωτογραφία.
Δεν υπάρχει υποκατάστατο για τη στενή προσωπική επαφή και την εμπλοκή με ένα θέμα, όσο δυσάρεστο κι αν είναι.
Με κοίταξε με μάτια μίσους και περίμενε να μαραθώ. Αλλά δεν μαράζωσα. Αν έχω μια φωτογραφική μηχανή στο χέρι μου, δεν γνωρίζω φόβο».
