Στις 27 Ιουνίου 1996, μόλις 4 ημέρες μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου αρχίζουν οι εργασίες ενός από τα πιο κρίσιμα συνέδρια στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ, που θα διαμόρφωναν τις εξελίξεις στην Ελλάδα τα (πολλά) επόμενα χρόνια. Τρία 24ωρα αργότερα ο Κώστας Σημίτης κερδίζει τις εσωκομματικές εκλογές και μετά την πρωθυπουργία, ανεβαίνει στον προεδρικό θώκο του Κινήματος, διαδεχόμενος τον ιδρυτή, με τον οποίον οι σχέσεις του πάντως μόνο καλές δεν ήταν.
Ωστόσο μια ματιά στο βιογραφικό του πρώην πρωθυπουργού δεν μαρτυρά κάτι τέτοιο. Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ το 1974 έχοντας επιτελικό ρόλο και μετά την επικράτηση στις εκλογές του 1981 διετέλεσε υπουργός σχεδόν σε κάθε κυβέρνηση που σχημάτισε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Στο υπουργείο Γεωργίας (1981-85), Εθνικής Οικονομίας (1985-87), Παιδείας και Θρησκευμάτων (1989-90) και τέλος στο Βιομηχανίας, Ενέργειας, Έρευνας, Τεχνολογίας και Εμπορίου (1993-95).
Λένε ότι η κόντρα μεταξύ των δύο ανδρών γιγαντώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 όταν ο Σημίτης ως «τσάρος» της ελληνικής οικονομίας υπέβαλε πρόγραμμα σοβαρής λιτότητας. Μετά τα απίστευτα ανοίγματα της περιόδου 1981-1985, ενεργοποιείται το λεγόμενο «πρόγραμμα σταθερότητας», το οποίο έφερε μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις και ιδιωτικοποιήσεις. Ο Ανδρέας Παπανδρέου κάνει αποδεκτές τις προτάσεις του άμεσου συνεργάτη του, αλλά στην πορεία και συγκεκριμένα το 1987 αντιλαμβάνεται την λαϊκή δυσαρέσκεια και αποφασίζει να τραβήξει το χαλάκι κάτω από τα πόδια του «φωτογραφίζοντάς» τον ως μοναδικό υπεύθυνο και αποποιούμενος των δικών του ευθυνών ως πρωθυπουργού.
Τον Νοέμβριο του 1987 ο Παπανδρέου ανακοινώνει τη λήξη του προγράμματος σταθερότητας, εξωθεί τον Σημίτη σε παραίτηση και λίγο αργότερα αναφωνεί σε συγκέντρωση στο Περιστέρι το περίφημο «Τσοβόλα δώσ’τα όλα», σε μια προσπάθεια να αντιστρέψει το κλίμα ενόψει των επόμενων εκλογών. Όπως όλοι γνωρίζουμε κάτι τέτοιο δεν συνέβη, αλλά τρία χρόνια αργότερα και μετά την περιπέτεια με την υγεία του, επανήλθε στην πρωθυπουργία, χωρίς όμως ποτέ να είναι ο ίδιος.
Ήταν η περίοδος που οι εσωκομματικές φωνές κάνουν λόγο για πρωθυπουργό-μαριονέτα και έρμαιο των επιθυμιών της «αυλής» του, αλλά πνίγονται κάτω την πίεση που ασκούν οι υπόλοιποι. Ωστόσο μια ομάδα στελεχών αποτελούμενη από Βάσω Παπανδρέου, Κώστα Σημίτη, Θεόδωρο Πάγκαλο και Παρασκευά Αυγερινό κινούν τα νήματα της διαδοχής καθώς με τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Ωνάσειο είναι δεδομένο ότι η χώρα βρίσκεται πλέον σε καθεστώς ακυβερνησίας. Βέβαια, οι υποστηρικτές του, φανατισμένοι όπως συμβαίνει σε κάθε περίπτωση προσωπολατρίας, συγκεντρώνονται έξω από το νοσοκομείο και φτάνουν στο σημείο ακόμη και να προπηλακίσουν ιστορικά στελέχη…
Εκείνες τις κρίσιμες ώρες και κάτω από ασφυκτικές πιέσεις, τελικά ο Ανδρέας Παπανδρέου από το κρεβάτι της εντατικής ενδίδει και δίνει την εντολή για την διαδοχή του στην πρωθυπουργία του κράτους. Οι υποψήφιοι στις αρχαιρεσίες είναι αρχικά τέσσερις: Οι Άκης Τσοχατζόπουλος, Γεράσιμος Αρσένης, Κώστας Σημίτης και Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, με τις προβλέψεις να θέλουν τον πρώτο να είναι το απόλυτο φαβορί και τον τελευταίο να αποσύρεται.
Μετά την πρώτη ψηφοφορία στην κοινοβουλευτική ομάδα όλα δείχνουν το απόλυτο ντέρμπι. Σημίτης και Τσοχατζόπουλος λαμβάνουν από 53 ψήφους, ενώ με 50 ο Αρσένης μένει εκτός δευτέρου γύρου. Αποτέλεσμα απολύτως ενδεικτικό της διάσπασης του ΠΑΣΟΚ. Το απόγευμα της 18ης Ιανουαρίου ακολουθεί η επόμενη και καθοριστική ψηφοφορία στην οποία ο Άκης Τσοχατζόπουλος παίρνει 75 ψήφους, 11 λιγότερες από τον Κώστα Σημίτη (υπήρξαν και 5 λευκά) ο οποίος ανακηρύσσεται πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου μαθαίνει το αποτέλεσμα στο Ωνάσειο και είναι βέβαιο ότι δεν χαίρεται από αυτήν την εξέλιξη αφού οι πληγές που είχαν ανοίξει στις σχέσεις του με τον Σημίτη δεν είχαν κλείσει ποτέ και είχαν γίνει ακόμη μεγαλύτερες στα τελευταία δύσκολα χρόνια. Μάλιστα, κυκλοφορεί κι ένας αστικός μύθος γύρω από αυτό.
Ο Σπύρος Καραχάλιος, πρώην πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Πατρών και μέλος του Κινήαμτος, είχε πει χαρακτηριστικά: «Ο μύθος, που δεν ξέρω αν αληθεύει ή όχι, λέει ότι κάποια μέρα ο Ανδρέας Παπανδρέου απαντώντας σε απορίες του Κώστα Σκανδαλίδη γιατί φερόταν έτσι του Σημίτη και τον πήγαινε μια στο ένα υπουργείο και μια στο άλλο, ενώ ήταν παραγωγικός, τον κοίταξε και του είπε: ‘Ναι Κώστα, έχεις δίκιο. Αλλά ο Σημίτης δεν είναι ΠΑΣΟΚ’»…