Τα παραδείγματα που η τύχη υπήρξε καλός φίλος του ανθρώπου και συνέδραμε στην εξέλιξη του δεν είναι λίγα. Μια εφεύρεση – μια επιστημονική διαπίστωση βασίζεται κυρίως στο πείραμα και στην παρατήρηση, ενίοτε όμως και στην τύχη.
Όταν ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ έφυγε για διακοπές χωρίς να καθαρίσει τον πάγκο με τα πειράματα του, διαπίστωσε, επιστρέφοντας, ότι είχε δημιουργηθεί μούχλα σε κάποια δισκάκια με μικρόβια που καλλιεργούσε. Η μούχλα αυτή είχε την ικανότητα να σκοτώνει τα μικρόβια και ονομάστηκε πενικιλίνη, αλλάζοντας την ιστορία της ιατρικής και φαρμακευτικής.
Τυχαία ανακαλύφθηκαν επίσης οι ακτίνες Χ από τον Γουλιέλμο Ρέντγκεν και ο δυναμίτης από τον Άλφρεντ Νόμπελ. Συμπτωματική ήταν και η κατανόηση των επιστημόνων για το πως κινούνται τα ρεύματα στους ωκεανούς. Μία από τις μεγαλύτερες και πιο ασυνήθιστες μελέτες της ωκεανογραφίας οφείλεται σε μια καταιγίδα που απελευθέρωσε 28.800 πλαστικά παπάκια μπάνιου από ένα κοντέινερ φορτηγού πλοίου!
Ήταν Ιανουάριος του 1992 όταν η κινέζικη εταιρία «The First Years Inc.» έδωσε σε εργοστάσιο στο Χονγκ Κονγκ μια τεράστια παραγγελία για πλαστικά παιχνίδια από αυτά που παίζουν τα μικρά παιδιά στις μπανιέρες των σπιτιών τους. Τα παιχνίδια ήταν τεσσάρων ειδών και συσκευάστηκαν σε χαρτόκουτες, που με τη σειρά τους τοποθετήθηκαν κατά εκατοντάδες σε κοντέινερ για να μεταφερθούν με το πλοίο «Ever Laurel» στο λιμάνι της Τακόμα, στην Ουάσινγκτον των ΗΠΑ. Τέσσερις μέρες μετά τον απόπλου, σχεδόν στα μισά του ταξιδιού, το πλοίο έπεσε σε σφοδρή καταιγίδα, με ανέμους δύναμης τυφώνα και κύματα ύψους 10 μέτρων. Το φορτίο μετατοπίστηκε και πολλά από τα κοντέινερ βρέθηκαν στη θάλασσα. Είτε επειδή χτυπήθηκαν μεταξύ τους, είτε επειδή τα χτύπησε το πλοίο, τα περισσότερα κοντέινερ άνοιξαν και το περιεχόμενο τους βρέθηκε στα φουρτουνιασμένα νερά. Σιγά-σιγά οι χαρτόκουτες άρχισαν να λιώνουν και τα παιχνίδια να απελευθερώνονται.
Απ’ όλα τα παιχνίδια, μόνο τα παπάκια Frienldy Floatees ήταν κατασκευασμένα για να επιπλέουν. Έτσι, όσο τα υπόλοιπα εμπορευματοκιβώτια βυθίζονταν στον πυθμένα του Ειρηνικού και το Ever Laurel συνέχιζε την πορεία του, αυτά βρίσκονταν στην επιφάνεια του νερού.
Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τότε ότι 30 και πλέον χρόνια μετά τα παπάκια θα εξακολουθούν να ξεβράζονται σε παραλίες σε όλο τον κόσμο, αλλά κυρίως ότι με το ταξίδι τους θα συνδράμουν καθοριστικά στη μελέτη και χαρτογράφηση των ρευμάτων των ωκεανών. Οι επιστήμονες δεν θα μπορούσαν ποτέ να πετάξουν 29.000 πλαστικά αντικείμενα στη θάλασσα, αλλά η τυχαία απελευθέρωσή τους εξελήφθη ως πολύτιμη ευκαιρία.
Τα πρώτα Frienldy Floatees ξεβράστηκαν, 10 μήνες μετά, σε μια παραλία της Αλάσκας, περίπου 2.000 μίλια μακριά από το σημείο του ατυχήματος.
Επί 25 χρόνια ταξίδευαν, καλύπτοντας σχεδόν το μισό πλανήτη. Από τις ακτές της Χαβάης, της Αλάσκας, της Νότιας Αμερικής, της Αυστραλίας μέχρι την ακτογραμμή της Ιαπωνίας, τον Βορειοδυτικό Ειρηνικό, ακόμα και τις δυτικές ακτές της Μεγάλης Βρετανίας. Κάποια βρέθηκαν «κατεψυγμένα» στον πάγο της Αρκτικής, ενώ άλλα έχουν φτάσει μέχρι τη Σκοτία και τη Νέα Γη στον Ατλαντικό.
Στο Βόρειο Ατλαντικό εμφανίστηκαν περίπου οχτώ χρόνια μετά την πρώτη είσοδό τους στη θάλασσα. Θεωρήθηκε ότι είχαν περάσει από το στενό Bering μεταξύ Ρωσίας και Αλάσκας (το ανατολικότερο σημείο της Ασίας που «συναντά» το δυτικότερο σημείο της αμερικανικής ηπείρου). Έπειτα, έφτασαν στον Αρκτικό Ωκεανό. Στην πορεία εγκλωβίστηκαν για πέντε χρόνια στους πάγους. Κάποια στιγμή πέρασαν δίπλα από τη Γροιλανδία. Το 2001 είχαν φτάσει στην Ισλανδία και πέρασαν πάνω από το σημείο του Ατλαντικού όπου βυθίστηκε ο Τιτανικός.
Κάθε σημείο στο οποίο βρέθηκε ένα παπάκι – ναυαγός εισήχθη στην Προσομοίωση Ωκεανικών Ρευμάτων Επιφάνειας OSCAR, που δημιουργήθηκε από τους ωκεανογράφους James Ingraham και Curtis Ebbesmeyer. Το μοντέλο συνδυάζει δεδομένα σχετικά με την ταχύτητα, την ατμοσφαιρική πίεση και την κατεύθυνση των καιρικών συστημάτων για να χαρτογραφήσει τη διαδρομή των δεικτών ρεύματος του ωκεανού.
Τα νέα δεδομένα βελτίωσαν σημαντικά την εικόνα που έχουν οι ψαράδες στα νερά για να εντοπίζουν τα μεγάλα κοπάδια με ψάρια αλλά κυρίως βοήθησαν τις ομάδες έρευνας και διάσωσης να υπολογίζουν την πιθανή πορεία που διέγραψαν άνθρωποι ή ακόμα και μικρά σκάφη που χάθηκαν στη θάλασσα!
Πριν μερικά χρόνια ο συνταξιούχος σήμερα Curtis Ebbesmeyer δήλωσε ότι διάφοροι άνθρωποι του είχαν στείλει φωτογραφίες από τις πάπιες που είχαν βρει στις παραλίες σε όλο τον κόσμο, στην ιστοσελίδα που είχε φτιάξει.
Διάγραμμα των διαφορετικών τροχιών που διέγραψαν οι πλαστικές πάπιες
Οι επιστήμονες γνώριζαν τα 11 ρεύματα των Ωκεανών και ειδικά το μεγάλο του Ειρηνικού, αλλά μέχρι να… επιπλεύσουν οι πάπιες, δεν ήταν γνωστό πόσος χρόνος χρειαζόταν για να ολοκληρωθεί ένας κύκλος του. Ήταν σαν να γνωρίζεις την ύπαρξη ενός πλανήτη στο ηλιακό σύστημα, αλλά να μην ξέρεις πόσο καιρό χρειάζεται για να μπει σε τροχιά. Τα Frienldy Floatees έδειξαν ότι αυτός ο χρόνος είναι τρία χρόνια. Έδειξαν όμως και κάτι άλλο, που επίσης δεν είχε διαγνωστεί στο μέγεθος του. Το πώς τα φαινομενικά αβλαβή πλαστικά αντικείμενα μπορούν να εξελιχθούν σε μια μακροχρόνια μορφή ρύπανσης αν αφεθούν ελεύθερα στους ωκεανούς.
Έστω και αν αυτά έχουν αποκτήσει πια συλλεκτική αξία, με την τιμή για τα επιβεβαιωμένα γνήσια να φτάνει έως και τα 1000 δολάρια το κομμάτι!