Προσπάθησε να το φανταστείς: Ανακαλύπτεις μια τρύπα στο σύστημα σε μια λοτταρία. Ξέρεις άρα το κόλπο για να γίνεις πλούσιος. Τι κάνεις; Το εκμεταλλεύεσαι και θησαυρίζεις; Ή ενημερώνεις τους αρμοδίους; Αν απάντησες το πρώτο, συγχαρητήρια, είσαι ειλικρινής. Αν απάντησες το δεύτερο είσαι ο… Μοράχ Σριβάσταβα! Ο πιο τίμιος και ηθικός άνθρωπος στον πλανήτη; Σοβαρή η υποψηφιότητά του για τον «τίτλο» μετά από αυτό που πήγε και έκανε πριν από καμιά 15άρια χρόνια, στον Καναδά…
Ο «ήρωας» της ιστορίας μας ήταν στατιστικολόγος, πτυχιούχος του ΜΙΤ και του Στάνφορντ, με εξειδίκευση στη γεωλογία. Η εργασιακή καθημερινότητά του είχε να κάνει με την επιθεώρηση ορυχείων χρυσού και τον καθορισμό των πιθανοτήτων για το πόσος χρυσός μπορεί να βρισκόταν ανά σημεία. Με άλλα λόγια, έδινε σήμα για το πού αξίζει να «παίξει» σκάψιμο και ψάξιμο και πού όχι. Κατανοούμε συνεπώς ότι η ανάλυση δεδομένων, η εύρεση μοτίβων και οι αριθμοί ήταν δεύτερη φύση του.
Ο Μοράχ Σριβάσταβα πάντως δεν ήταν τύπος του τζόγου, της λοτταρίας. Μέχρι που ένας φίλος του, τον έφερε σε επαφή με μια βερσιόν του γνωστού σε όλους μας «Ξυστό». Κάθε λαχείο περιείχε οκτώ πίνακες με τρίλιζα και κάθε θέση σε αυτούς τους πίνακες – συνολικά 72 – περιείχε έναν αριθμό από το 1 έως το 39, άλλους φανερούς και άλλους κρυφούς. Ως εκ τούτου, ορισμένοι από αυτούς τους αριθμούς επαναλαμβανόντουσαν πολλές φορές. Κατά σύμπτωση, το λαχείο που πήρε εκείνη τη μέρα, ήταν νικητήριο. Όσο το κοιτούσε, τόσο άρχισε να παρατηρεί κάτι που δεν του κολλούσε σωστά. Η’ μάλλον κάτι που έμοιαζε πολύ απλό, στα δικά του έμπειρα και εκπαιδευμένα μάτια – αργότερα μάλιστα θα το δίδασκε στην 8χρονη τότε κόρη του.
Παίρνοντας κι άλλους λαχνούς στα χέρια του, συνειδητοποίησε το εξής: Καθένας εξ αυτών είχε μερικούς φανερούς αριθμούς πάνω στο χαρτί και κάποιους άλλους αριθμούς κρυμμένους κάτω από ένα γκρίζο κάλυμμα. Οι εμφανείς αριθμοί δεν ήταν τελείως τυχαίοι. Ανακάλυψε ότι αν κάποιος αριθμός εμφανιζόταν μόνο μία φορά τότε υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να ξαναεμφανίζεται κρυμμένος κάτω από το κάλυμμα. Αν έβρισκε τρεις τέτοιους μοναδικούς αριθμούς στη σειρά πάνω σε μία από τις «τρίλιζες» του δελτίου, τότε σχεδόν σίγουρα ήξερε πως είχε στα χέρια του ένα κερδισμένο δελτίο. Με άλλα λόγια, δεν κοιτούσε ποιοι αριθμοί ήταν γραμμένοι, αλλά πόσες φορές εμφανιζόταν ο καθένας. Οι «μοναδικοί» έδειχναν την αλήθεια, αυτοί ήταν που αποκάλυπταν το μυστικό και αυτό το μοτίβο του έδειχνε αν το ξυστό κέρδιζε ή όχι. Και σε ποσοστό 90% προέβλεπε με ακρίβεια το τι (θα) συνέβαινε.
«Οι ίδιοι οι αριθμοί δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο άνευ νοήματος. Αλλά το αν επαναλαμβάνονταν ή όχι μου έλεγε σχεδόν όλα όσα έπρεπε να ξέρω. Οι αριθμοί δεν έμπαιναν στην τύχη, καθώς η εταιρεία χρειαζόταν να έχει τον έλεγχο για το πόσοι κερδίζουν. Το παιχνίδι συνεπώς δεν μπορούσε να είναι απολύτως στην τύχη. Στην πραγματικότητα όλα είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να ελέγχονται πλήρως οι πληρωμές και να δελεάζεται ο καταναλωτής», εξήγησε αργότερα ο Σριβαστάβα. Που όμως δεν θέλησε να κεφαλαιοποιήσει αυτή την «τρύπα» που είχε εντοπίσει. Ενημέρωσε μάλιστα τις αρχές για το εύρημά του και οι αρμόδιοι, θορυβημένοι, απέσυραν το παιχνίδι από την αγορά μία μέρα αργότερα. Το κίνητρό του πάντως δεν ήταν 100% ανιδιοτελές. Πριν αποκαλύψει το σφάλμα, είχε πρώτα υπολογίσει πως δεν τον συνέφερε να ριχτεί με τα μούτρα σε αναζήτηση νικητήριων λαχνών. Θα κέρδιζε λιγότερα από όσα στην – πολύ επικερδή – δουλειά του. Και πάλι βέβαια, δεν είναι κάτι που θα έκαναν πολλοί αυτό που πήγε και έκανε. Ιδιοφυής, ηθικός και τίμιος – τι σπάνια μίξη αρετών!
