Με τρόπο που άρμοζε απόλυτα στην… «ό,τι να ‘ναι» Ελλάδα των μέσων της δεκαετίας του 1980 διοργανώθηκε το πρώτο μεγάλο φεστιβάλ… ξένης μουσικής, μπροστά σε ένα άκρως ετερόκλητο και σε μεγάλο βαθμό απαίδευτο κοινό, σε ένα διήμερο που έμεινε (για σωστούς και λάθος λόγους) στην ιστορία.
Βρισκόμαστε στο καλοκαίρι του 1985 σε μια Ελλάδα που λίγους μήνες νωρίτερα είχε αναδείξει το ΠΑΣΟΚ back to back νικητή των εκλογών και σε μια Αθήνα που έφερε τον τίτλο της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης». Αναγνωρίζοντας την συμβολή της νεολαίας στην εδραίωση του κόμματος στην εξουσία και θέλοντας να αποδείξει έμπρακτα ότι είναι φορέας της «Αλλαγής», η κυβέρνηση ανακοινώνει με καμάρι την διεξαγωγή του πρώτου φεστιβάλ ξένης μουσικής, σε μια εποχή που ο όρος μας ήταν ακόμη άγνωστος.
Ως τότε παρέμενε στα όρια του μύθου η εμφάνιση των Rolling Stones το 1967 και οι Αθηναίοι είχαν να θυμούνται και τα περάσματα μερικών ονομάτων ακόμα, με πιο τρανταχτά παραδείγματα αυτά των Rory Gallagher, Police, Talking Heads, Bauhaus και Nick Cave, πριν οι εμφανίσεις του τελευταίου αρχίσουν να μετατραπούν σε… ετήσιο θεσμό!
Έτσι μετά από επαφές της τότε υπουργού Πολιτισμού, Μελίνας Μερκούρη, με τον Γάλλο ομόλογό της, Ζακ Λανγκ, γεννήθηκε το «Rock In Athens» το οποίο θα φιλοξενούταν στο Καλλιμάρμαρο το διήμερο 26 και 27 Ιουλίου, την διοργάνωση του οποίου ανέλαβε το γαλλικό πρακτορείο «Nouvelles Frontières». Όταν ανακοινώθηκε το line up λίγοι ήταν έμπειροι και… αρκετά σχετικοί με το αντικείμενο για να αντιληφθούν ότι επιχειρήθηκε να εκπροσωπηθούν πολλά διαφορετικά είδη μουσικής, ξεκινώντας από το πανκ και το ροκ και φτάνοντας σε ηλεκτρονικά και ποπ ακούσματα. Μοιραία αυτό θα οδηγούσε και σε αντίστοιχα ετερόκλητο κοινό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Τα ονόματα της πρώτης ημέρας ήταν Telephone, The Stranglers, Depeche Mode και Culture Club, ενώ την δεύτερη θα εμφανίζονταν Talk Talk, The Cure, Nina Hagen και The Clash. Στις αφίσες που τυπώθηκαν διαβάζει κανείς κι ένα ελληνικό όνομα. Τζίμης Πανούσης και Μουσικές Ταξιαρχίες… Με την μόνη διαφορά ότι τελικά δεν βγήκαν ποτέ στη σκηνή αφού ο Τζιμάκος αντέδρασε όταν έμαθε ότι η συναυλία δεν θα γινόταν μόνο με τα χρήματα της ΕΟΚ εξαιτίας του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, αλλά και της Coca Cola που ανέλαβε την χορηγία. Έτσι απέσυρε την συμμετοχή του, ενώ την αντίδρασή του έδειξε αργότερα και ο Τζο Στράμερ των Clash, σκίζοντας με σουγιά το διαφημιστικό μπάνερ της εταιρίας επί σκηνής!
Η έτσι κι αλλιώς αποτυχημένη ιδέα να συγκεντρώσει κανείς στην Ελλάδα του 1985 πανκιά, φρικιά, ροκάδες, κουΐρ, εναλλακτικούς, mainstream και διάφορες άλλες «φυλές» στον ίδιο χώρο, έγινε ακόμη χειρότερη λόγω της έλλειψης εμπειρίας στην διοργάνωση που οδήγησε χιλιάδες κόσμου να συγκεντρωθούν για ώρες σε ένα σημείο, δίχως να έχουν την δυνατότητα άμεσης πρόσβασης καν σε νερό και τροφή ή να έχει ως μοναδική λύση τα ζεστά (και ακριβά) αναψυκτικά που πωλούνταν στο σημείο. Και μάλιστα κόσμου που είχε καταβάλει το αδιανόητο για εκείνα τα χρόνια ποσό των 2.000 δραχμών για να δώσει το παρών και τις δύο ημέρες. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ακολούθησαν και τα πατροπαράδοτα «ντου» ατόμων που δεν διέθεταν εισιτήρια, με αποτέλεσμα να υπάρξουν μεγάλες εντάσεις και το κλίμα να δυναμιτιστεί ακόμη περισσότερο από νεαρούς διψασμένους για μουσική (αλλά και κυριολεκτικά) που είχαν περάσει ώρες στα μάρμαρα.
Φυσικά δεν έλειψαν και τα ευτράπελα επί σκηνής. Μετά την μάλλον χλιαρή εμφάνιση των Γάλλων Telephone, ακολούθησαν οι Stranglers που ξεσήκωσαν το πανκ κοινό, για να ανέβουν στη συνέχεια επί σκηνής οι Depeche Mode, με τον Martin Gore να… προκαλεί φορώντας φούστα! Στην Αθήνα! Το 1985! Και πριν καλά-καλά προλάβει το πιο… μαζεμένο κομμάτι του κόσμου να συνέλθει από το σοκ, ήρθε ο Boy George με τους Culture Club. Ο ξεχωριστός καλλιτέχνης με το βαρύ μακιγιάζ και το κιμόνο του έφτασε στο σημείο να γίνει στόχος από τους… στόκους από κάτω που δεν συμφωνούσαν με τις επιλογές του. Μάλιστα, κάποιοι από τους παρόντες ορκίζονται ότι τον άκουσαν να απαντά στις ρίψεις αντικειμένων και στην γιούχα, λέγοντας το περίφημο «αν δεν ήμουν κυρία, θα σας έδειχνα τον πισινό μου»…
Τα πράγματα ήταν σαφώς καλύτερα την δεύτερη ημέρα, όταν μάλιστα μετά από προσωπική παρέμβαση της Μελίνας Μερκούρη και του Γιώργου Παπανδρέου, οι τιμές των εισιτηρίων μειώθηκαν δραστικά και από τις 2.000 δραχμές (για το διήμερο ή 1.200 για κάθε μία ξεχωριστά) κατρακύλησαν στις 500. Στο μεταξύ, βέβαια, με το σύνθημα «αυτό το εισιτήριο θα γίνει κοιμητήριο» και τις… επελάσεις των τζαμπατζήδων την προηγούμενη ημέρα, οι… μπαχαλάκηδες είχαν κάνει ξεκάθαρες τις προθέσεις τους και το ΠΑΣΟΚ μετά τα επεισόδια στο Χημείο και την επιχείρηση «Αρετή» στα Εξάρχεια, έψαχνε τρόπους να προσεγγίσει ξανά την νεολαία που ήταν και η… πελατεία του.
Ο κόσμος διασκέδασε με τους Talk Talk και στη συνέχεια οι περισσότεροι άκουσαν για πρώτη φορά ένα συγκρότημα που αργότερα θα γινόταν θρύλος. Τους Cure, που για κάποιους εγκαινίασαν με την εμφάνισή τους εκείνο το καλοκαίρι την «Κιουριάδα» που ακολούθησε, ενώ η πάντα εντυπωσιακή παρουσία της Nina Hagen ανέβασε το κοινό, πριν κλείσουν με θεαματικό τρόπο το φεστιβάλ οι μοναδικοί Clash, σε μια από τις τελευταίες συναυλίες τους πριν την διάλυσή τους!
Στο τέλος της ημέρας όλα αυτά τα ευτράπελα έγιναν κομμάτι της ιστορίας… Όταν έπεσε η αυλαία του φεστιβάλ ο καθένας είχε μια σειρά από δυσάρεστες αναμνήσεις. Τα ακριβά εισιτήρια, το στριμωξίδι, τα ντου, την δίψα, τις… «προκλητικές» εμφανίσεις ορισμένων, τα ετερόκλητα «παρεάκια» ή τις ρίψεις αντικειμένων. Ωστόσο υπήρχε (παρά όλα τα παραπάνω) και αυτή η αίσθηση ελευθερίας που η αλήθεια είναι πως την είχε στερηθεί για καιρό η ελληνική κοινωνία η οποία πλέον άρχισε να μετασχηματίζεται την δεκαετία του ’80, χωρίς ακόμη να γνωρίζει ποιο θα ήταν το επόμενο (μετέωρο) βήμα της. Πάντως, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στο θέμα των μουσικών live, οι βάσεις για αυτό που ζούμε σήμερα μπήκαν εκείνο το τρελό διήμερο το οποίο παρά τα μεγάλα λάθη και τις παραλήψεις, παραμένει το απόλυτο σημείο αναφοράς στα συναυλιακά δρώμενα του τόπου.