Λέγεται συχνά-πυκνά, τις περισσότερες φορές ελαφρά τη καρδία και χρησιμοποιείται καθ’ υπερβολή: «Το ιερό δισκοπότηρο της αρχαιολογίας» είναι μία έκφραση που την έχετε ακούσει σίγουρα 1-2 (χιλιάδες) φορές στην ζωή σας.
Εν προκειμένω, ωστόσο, μάλλον μιλάμε πράγματι για το ιερό δισκοπότηρο- έστω κι αν στην πραγματικότητα μιλάμε για έναν «επίζηλο» τάφο: «Η σπουδαιότερη ανακάλυψη του 20ου αιώνα», όπως χαρακτηρίστηκε, είχε ως… εμφανή πρωταγωνιστή τον Μανόλη Ανδρόνικο (έναν εκ των σπουδαιότερων αρχαιολόγων σε όλο τον κόσμο) και ως «αφανή» έναν Μακεδόνα Βασιλέα που μέχρι τότε- πίσω στα τέλη του 1977- παρέμενε μυστήριο.
Ο ευσεβής, αιώνιος πόθος (μα όχι εκπεφρασμένος) δεν ήταν άλλος από την ανακάλυψη του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όμως το τελικό αποτέλεσμα υπήρξε κάθε άλλο παρά απογοητευτικό: σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του κ. Ανδρόνικου- που έγινε ευρέως δεκτή και «σφράγισε» το ζήτημα- ο μεγάλος τάφος ανήκει στον Φίλιππο Β΄, πατέρα του Μεγαλέξανδρου.
Είναι, ωστόσο, όντως τελικό το προαναφερθέν «τελικό αποτέλεσμα»;
Η κ. Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ ισχυρίζεται πως όχι! Η σπουδαία βυζαντινολόγος και ιστορικός μιλώντας στα Τετράδια Πολιτισμού επανέλαβε την πεποίθησή της πως ο τάφος που δεχόμαστε αναντίρρητα πλέον πως ανήκει στον Φίλιππο Β΄ δεν είναι δικός του, αλλά του γιου του.
Μάλιστα, χαρακτήρισε πως αυτή της η βεβαιότητα «είναι το μόνο πραγματικό, μεγάλο πράγμα που έχω κάνει. Τόσο σίγουρη είμαι», ενώ προσέθεσε πως «Θα δικαιωθώ όταν έρθει η επόμενη γενιά αρχαιολόγων, από εκείνους που ήταν στην ανασκαφή και όταν εγώ δεν θα είμαι πια στη ζωή».
Έτι περαιτέρω, η κυρία Αρβελέρ παρουσιάζει μία σειρά από επιχειρήματα που, κατά την άποψή της, τεκμαίρουν τον ισχυρισμό της:
α) το ελαφαντοστέινο ομοίωμα του Αλέξανδρου,
β) την παράσταση στη ζωφόρο που δείχνει μια δράση η οποία για να αποτυπωθεί έπρεπε προηγουμένως να έχει συμβεί,
γ) την αρχική επιθυμία του Μακεδόνα να ταφεί στον τόπο του,
δ) το χρονικό κενό από την ταφή στο σημείο που ξέρουμε, μέχρι να κατασκευαστεί το μαυσωλείο,
ε) το ύψος του νεκρού που, όπως λέει, πως δεν μοιάζει με του πατέρα, αλλά περισσότερο με του ίδιου του Αλέξανδρου.
στ) τον χουντίτη, ένα ορυκτό της Αιγύπτου που βρέθηκε στον τάφο.
Αναλυτικότερα, η γνωστή βυζαντινολόγος αναφέρει στην συνέντευξή της: «Πρώτον, το ελεφαντοστέινο κεφαλάκι στον τάφο. Δεύτερον, η ζωοφόρος με τον Ιππέα στη μέση, ο οποίος σίγουρα ήταν ο Μεγαλέξανδρος, στεφανωμένος. Στα δυο άκρα της ζωφόρου είναι δυο κυνηγοί οι οποίοι φορούν καπέλα. Αρα είναι ένα κυνήγι μετά από την περσική παρουσία του Μέγαλέξανδρου. Άρα τι γίνεται; Η μεγάλη διαφορά μεταξύ της Ευρυδίκης –της γυναίκας του Αρριδαίου του Γ´– και του Πτολεμαίου με την Ολυμπιάδα, είναι ο τρόπος ταφής της σωρού, όταν φθάνει χάρις στον Περδίκα στην Μακεδονία. Προκειμένου να μη γίνει η Ολυμπιάδα θριαμβεύβουσα, η Ευρυδίκη επιλέγει μια διακριτική ταφή. Και η διακρτική ταφή γίνεται στην τύμβο που ξέρουμε. Όπως και να έχει κάτι τέτοιο, αν είχε συμβεί, θα αποτελούσε ένα μεγάλο γεγονός.»
Και συνεχίζει, σε άλλο σημείο, απαντώντας στο τι άλλο θεωρεί πως ισχυροποιεί τα όσα πιστεύει: «Ο χουντίτης. Ένα ορυκτό της Αιγύπτου. Τι ζητά πάνω στον σκελετό του λεγόμενου Φιλίππου; Αλλά και κάτι ακόμη που το βρίσκω μόνο εγώ. Δεν το λένε άλλοι. Στο νεκροκρέβατο του λεγόμενου Φιλίππου υπάρχουν δυο ελεφαντοστά. Το ένα δείχνει έναν Σάτυρο και το άλλο τον Διόνυσο. Από τον Αριαννό ξέρουμε πως όταν ο Αλέξανδρος φθάνει προς την Τύρο, δεν μπορεί να την πάρει. Υπάρχει αντίσταση και θέλει να φύγει. Το βραδύ, βλέπει στον ύπνο του έναν Σάτυρο και ως μαθητής του Αριστοτέλη –λέει ο Αρριανός– κατάλαβε σα-Τύρος. Η Τύρος δηλαδή, δική σου. Μένει και την παίρνει. Μετά, όταν τα πήρε όλα και τρελάθηκε και ο Αλέξανδρος και έστειλε στις ελληνικές πόλεις ένα διάταγμα να τον κάνουν Θεό, οι Σπαρτιάτες το δέχτηκαν πως θέλει να γίνει Θεός. Οι Αθηναίοι όμως είπαν: «από πού και ως που;». Ο Δημάδης, ο οποίος ήταν ένας φίλος του Αλεξάνδρου στην Αθήνα, τους λέει: «προσέξτε, όποιος φυλάει τον ουρανό, χάνει τη γη». Φοβούνται οι Αθηναίοι πως θα στείλει κανένα άγημα ο Αλέξανδρος και τον ονόμασαν Διόνυσο. Τότε, ο Διογένης ο Κυνικός βγήκε στην αγορά και είπε: «αφού κάνατε αυτόν Διόνυσο, εμένα θα με κάνετε Σέραπη».
Οπότε, στο νεκροκρέβατο του λεγόμενου Φιλίππου, ένας Διόνυσος και ένας Σατυρος τι γυρεύουν; Επίσης, όλη αυτή η πολυτέλεια, ο χρυσός που βρίσκεται στον τάφο, που βρέθηκε; Όταν πήγαν για εκστρατεία οι Μακεδόνες, είχαν χρέη. Μόνο χρέη. Που τον βρήκαν; Ενώ όταν στην Περσία έγινε μια ‘μικροεπανάσταση’ των Μακεδόνων που ήθελαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους, τους μάζεψε ο Αλέξανδρος και τους είπε: «φτάσατε ξυπόλητοι και γυρνάτε τώρα με τόσα χρυσάφια». Οπότε, όπως και αν το κάνουμε, πρέπει να εξηγήσουμε που βρέθηκαν τα χρυσά στεφάνια, στον τάφο του λεγόμενου Φιλίππου. Οπότε όταν βρέθηκε ο σκελετός του Φιλίππου, από τους Αμερικάνους, με το τραύμα στην κνήμη οι δικοί μας δεν απάντησαν. Σου λέει, μόνο ο Φίλιππος θα είχε τραύμα στην κνήμη; Βρήκαμε και είναι σίγουρο, τον τάφο του μικρού Αλεξάνδρου που σκότωσε ο Κάσσανδρος. Το DNA του μικρού Αλεξάνδρου, είναι σχετικό με αυτό στον τάφο του λεγόμενου Φιλίππου. Άρα λένε πως είναι ο Φίλιππος, ο παππούς.»
Κάπως έτσι- έστω κι αν, σε πρακτικό επίπεδο, δεν αμφισβητούνται επισήμως τα ευρήματα το Μανόλη Ανδρόνικου- το ζήτημα του τάφου στην Βεργίνα ξανανοίγει.
Και το ιερό δισκοπότηρο παραμένει (;) μισοάδειο…