Το εν λόγω εμβόλιο αναπτύχθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και τη βρετανο-σουηδική εταιρεία AstraZeneca, χρησιμοποιώντας ως φορέα τροποποιημένο αδενοϊό από τους χιμπαντζήδες με κωδικοποιημένη γενετική πληροφορία για την πρωτεΐνη της ακίδας της επιφάνειας του ιού.
Στις 19 Φεβρουαρίου 2021, όταν πια η Covid-19 είχε συμπληρώσει έναν χρόνο παρουσίας στην ανθρωπότητα, μία ανακοίνωση ενημέρωνε περί 76% αποτελεσματικότητας ύστερα από 22 μέρες χορήγησης α’ δόσης και 81.3% έπειτα από τη χορήγηση της β’ δόσης, 12 εβδομάδες μετά την πρώτη.
Η ανάπτυξη διενεργήθηκε από το Ινστιτούτο Jenner και την Ομάδα Εμβολίων, σε συνεργασία με τον ιταλική εταιρία Advent Srl που βρίσκεται στην Πομέτσια της Ρώμης και ειδικεύεται στην παρασκευή ιικών φορέων.
Το σκεύασμα ήταν αμφιλεγόμενο λόγω των ισχυρισμών ότι θα μπορούσε να προκαλέσει θανάτους και σοβαρά προβλήματα υγείας, μέσω των παρενεργειών του από θρόμβους αίματος.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, έως τις 4 Απριλίου 2021, είχαν καταγραφεί συνολικά 222 περιπτώσεις εξαιρετικά σπάνιων θρόμβων αίματος μεταξύ 34.000.000 ανθρώπων που είχαν εμβολιαστεί στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. και τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών).
Η AstraZeneca αρχικά αρνήθηκε τη σύνδεση, αναφέροντας πως «δεν αποδεχόμαστε ότι το TTS (σύνδρομο θρόμβωσης & θρομβοπενίας) προκαλείται από το εμβόλιο σε γενικό επίπεδο».
Στις 30 Δεκεμβρίου 2020 εγκρίθηκε για χρήση και εντάχθηκε στο πρόγραμμα εμβολιασμού του Ηνωμένου Βασιλείου, με το πρώτο… τρύπημα εκτός δοκιμών να λαμβάνει χώρα στις 4 Ιανουαρίου 2021.
Επίσης, το «πράσινο φως» είχαν δώσει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, η Αυστραλιανή Υπηρεσία Θεραπευτικών Προϊόντων (TGA) αλλά και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με την αιτιολογία της χρήσης για έκτακτη ανάγκη.
Εντούτοις, τον Μάρτιο του 2021 αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσαν ότι αναστέλλουν προσωρινά το εμβολιαστικό πρόγραμμα λόγω πιθανών θρομβώσεων που παρατηρούνται με το Vaxzevria (μία από τις δύο εμπορικές ονομασίες – η άλλη ήταν Covishield).
Η επιβεβαίωση ήρθε μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων τον Απρίλιο του 2021, όταν πιστοποιήθηκε ότι υπάρχει σύνδεση των περιστατικών και του εμβολίου, με τη σημείωση όμως ότι τα οφέλη του εμβολιασμού υπερβαίνουν κατά πολύ το ρίσκο του.
Τρία χρόνια αργότερα, κι αφού η Covid δεν προκαλεί πλέον φόβο σε μη ευπαθείς ομάδες, η AstraZeneca παραδέχτηκε τελικά ότι το εμβόλιο της «μπορεί, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, να προκαλέσει TTS».
Είχε προηγηθεί ομαδική αγωγή κατά της εταιρείας και σχετική δίκη, στην οποία αποκαλύφθηκε το έγγραφο της παραδοχής περί συνδρόμου θρόμβωσης & θρομβοπενίας.
Η ιστορία αφορά το Covishield, το οποίο παράγεται από το Ινστιτούτο Serum της Ινδίας και χορηγήθηκε ευρέως σε περισσότερες από 150 χώρες.
Ορισμένες μελέτες που διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας διαπίστωσαν ότι το εμβόλιο ήταν 60% έως 80% αποτελεσματικό στην προστασία από την Covid.
Αναφορικά με την προαναφερθείσα ομαδική αγωγή που κατατέθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι ενάγοντες υποστήριξαν ότι το σκεύασμα οδήγησε σε θανάτους και σοβαρά προβλήματα υγείας.
Κατά συνέπεια, αξίωσαν αποζημίωση έως και 100.000.000 λίρες για περίπου 50 θύματα, ένα εκ των οποίων ισχυρίστηκε ότι το εμβόλιο τού προκάλεσε μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, απόρροια εμφάνισης θρόμβου αίματος.
«Παραδέχεται ότι το εμβόλιο AZ μπορεί, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, να προκαλέσει TTS. Ο αιτιώδης μηχανισμός δεν είναι γνωστός. Περαιτέρω, το TTS μπορεί να εμφανιστεί και απουσία του εμβολίου AZ (ή οποιουδήποτε εμβολίου). Η αιτιολόγηση σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση θα είναι θέμα που θα πρέπει να αποδειχθεί από εμπειρογνώμονες», αναφέρει η “The Daily Telegraph“.
«Η παραδοχή της AstraZeneca έρχεται σε αντίθεση με την επιμονή της εταιρείας το 2023 ότι δεν θα δεχόταν πως το TTS προκαλείται από το εμβόλιο σε γενικό πλαίσιο», γράφει η ιστοσελίδα “The Independent”.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επιβεβαίωσε ότι το Covishield μπορεί να έχει δυνητικά απειλητικές για τη ζωή παρενέργειες.
«Ένα πολύ σπάνιο ανεπιθύμητο συμβάν που ονομάζεται Σύνδρομο Θρόμβωσης με Θρομβοπενία, το οποίο περιλαμβάνει ασυνήθιστα και σοβαρά περιστατικά πήξης του αίματος που σχετίζονται με χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων, έχει αναφερθεί μετά τον εμβολιασμό με αυτό το εμβόλιο», τονίζει.