Συνήθως στις θεατρικές παραστάσεις όλα τα φώτα πέφτουν στη σκηνοθεσία και στους ηθοποιούς. Οι υπόλοιποι συντελεστές μπαίνουν στο τέλος στο κομμάτι της ταυτότητας της παράστασης.
Σίγουρα είναι κάτι λογικό, αλλά δε σημαίνει πως δεν αξίζει να δοθεί έμφαση και στα υπόλοιπα κομμάτια. Όπως στα σκηνικά ή στα κουστούμια. Ή στη χορογραφία. Ή, ακόμα περισσότερο, στη μουσική.
Μια περίπτωση που δίνει στη μουσική του θεάτρου τη θέση που της πρέπει, είναι ο Βασίλης Τζαβάρας.
Ο μουσικός μάζεψε θέματα και ηχοτοπία που έχει συνθέσει για το θέατρο θέλοντας να δημιουργήσει μια ενιαία ηχητική αφήγηση και τα παρουσιάζει σε μια παράσταση στο Θέατρο Τέχνης.
Ο ίδιος σημειώνει στο ένθετο του CD: «Η μουσική αυτού του CD είναι ο απόηχος μιας ηχητικής αλλά και συναισθηματικής διαδρομής που ξεκινάει το 2012 και φτάνει ως τώρα μέσα από τη δουλειά μου στο θέατρο. Θραύσματα, αποτυπώματα και εικόνες που συνδέονται μεταξύ τους με τη λέξη που λείπει».
– Η συγκεκριμένη μουσική παράσταση περιγράφεται από εσάς ως μια παρουσίαση ηχοτοπίων. Αυτοί οι ηχητικοί τόποι στους οποίους ταξιδεύετε είναι χρονικά παρελθοντικοί ή καθαρά φαντασιακοί;
Η αφετηρία είναι παρελθοντική. Το συγκεκριμένο project είχε εξαρχής το κοίταγμα προς τα πίσω χρονικά, την έννοια της καταγραφής μιας πορείας μέσα στον χρόνο. Άρα θα έλεγα είναι μια επαναδιατύπωση.
– Τι είναι τελικά η λέξη «τόπος» για εσάς; Πώς μορφώνεται μέσα σας;
Όταν ξεκινούσα τη μουσική, είχα επίσης μεγάλη αγάπη για την φωτογραφία. Η αγάπη αυτή νομίζω έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη ματιά μου. «Τόπος» θα μπορούσε να είναι ένα καρέ του φωτογραφικού φιλμ. Ένα στιγμιότυπο. Έχει ενδιαφέρον αυτό σε αντιδιαστολή με τη μουσική που δεν είναι στιγμιαία, αλλά παίζει με τη διάρκεια.
– Αναφέρατε ότι πρόκειται για το αποτέλεσμα εφτά ετών, από το 2012 και την θεατρική σας πορεία σε αυτό το διάστημα. Αυτές οι μελωδίες πως άλλαξαν μέσα σας στην πορεία των ετών και επιλέξατε το σύγχρονο τους συναίσθημα ή αρκεστήκατε στο πρωταρχικό;
Καταρχήν δεν είναι όλη η θεατρική μου πορεία. Από τον δίσκο έχουν μείνει απέξω μουσικές που έχω συν-γράψει με συναδέλφους κι έχουν μείνει απ’ έξω δουλειές που είχαν ζωντανό, επί σκηνής χαρακτήρα και δεν καταγράφηκαν επαρκώς. Προφανώς από 2012 μέχρι σήμερα άλλαξαν οι μουσικές, γιατί άλλαξα εγώ. Κατά τη διάρκεια της πορείας αυτής, αλλάζεις, εμπλουτίζεις την παλέτα σου και απλοποιείς ενδεχομένως τις διαδικασίες. Η προσπάθειά μου με το “missing word”, ήταν να βρω το νήμα που συνδέει τις μουσικές αυτές.
– Το 2012 δεν είναι τόσο μακρινό κι όμως μοιάζει πάνω από δεκαετία πίσω. Αν κοιτάξετε τη διαδρομή σας το νιώθετε κι εσείς το ίδιο μακρύ;
Έχετε δίκιο, δεν είναι τόσο μακρινό. Παρόλα αυτά, επειδή έχουν μεσολαβήσει πάρα πολλά, μας φαίνεται πολύ μακριά. Προσωπικά μιλώντας, νιώθω ότι κάποιες από τις χρονιές που πέρασαν ήταν τόσο συμπυκνωμένες σε συναισθήματα και γεγονότα, που όντως έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα.
– Η θεατρική μουσική πώς στοιχειοθετείται σε σχέση με μια κινηματογραφική μουσική;
Νομίζω ότι η βασική διαφορά μεταξύ θεατρικής και κινηματογραφικής μουσικής είναι ότι ενώ στον κινηματογράφο μπορεί αν θέλει κανείς να έχει απόλυτη ακρίβεια στο δέσιμο της μουσικής ή του ήχου με την εικόνα ή την δράση, στο θέατρο που είναι μία ζωντανή-επί σκηνής τέχνη, η ακρίβεια δεν είναι ποτέ απόλυτη και στην επανάληψη υπάρχουν πάντοτε διαφοροποιήσεις. Στο θέατρο υπάρχει περιθώριο λάθους.
– Έχω την αίσθηση πως ο ήχος στο θέατρο μπορεί να λειτουργήσει το ίδιο ανυψωτικά με ένα καλό μοντάζ σε ταινία. Προσεγγίζει την αλήθεια αυτό ή απέχω αρκετά;
Έχω δει εξαιρετικές παραστάσεις χωρίς καθόλου μουσική και αριστουργήματα που η μουσική είχε κυρίαρχο ρόλο. Εξαρτάται πάντα από τον σκηνοθέτη, την ματιά και την πρότασή του. Η μουσική από μόνη της έχει πολύ μεγάλη δύναμη, μπορεί να παραπλανήσει, μπορεί να καθοδηγήσει και όπως το καλό μοντάζ, όπως πολύ σωστά λέτε, μπορεί να σώσει μια κακή σκηνή.
– Από τις παραστάσεις στις οποίες έχετε βάλει τις μελωδίες σας, σε ποια σας γεννήθηκε πιο έντονα η επιθυμία να είστε και πρωταγωνιστής;
Κάτι που έμαθα πολύ νωρίς στο θέατρο, είναι ότι η μουσική – εκτός αν της ζητηθεί το αντίθετο – δεν πρέπει να πρωταγωνιστεί. Οφείλει να υποστηρίζει, να ομορφαίνει, να συμπληρώνει ή να υπονοεί. Φορές που ένιωσα τον ρόλο μου πιο έντονο, ήταν όταν ήμουν ζωντανά επί σκηνής. Η μουσική λοιπόν ανέπνεε μαζί με το κείμενο, μαζί με τους ηθοποιούς. Τότε ναι, υπήρξαν στιγμές που η μουσική έπαιξε πιο ισχυρά.
Πληροφορίες για τον Βασίλη Τζαβάρα:
- Γεννήθηκε στο Παρίσι το 1973. Δουλεύει ως επαγγελματίας μουσικός, μουσικοπαιδαγωγός, συνθέτης και τραγουδιστής από το 1993. Ιδρυτικό μέλος των μουσικών σχημάτων Occasional Dream, Take the money and run, Project 37, 4+1, Silent Move, LYD Quartet, της θεατρικής ομάδας Atonal και της καλλιτεχνικής-εκπαιδευτικής ομάδας Gnous.
- Έχει συνθέσει μουσική για θεατρικές παραστάσεις, έχει επιμεληθεί μουσικά εκθέσεις ζωγραφικής, συνθέτοντας και πρωτότυπη μουσική, έχει συνεργαστεί με την ομάδα παραγωγής DNA Music in Action ως τραγουδιστής, μουσικός, συνθέτης και στιχουργός σε παραγωγές για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, με τον Γιάννη Παξεβάνη για τη μουσική των ντοκυμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου (Εξάντας).
- Από το 1993 και μετά έχει εμφανιστεί σε συναυλίες εντός και εκτός Αθηνών κυρίως με τα συγκροτήματα Occasional Dream και Take the Money and Run. Συμμετείχε στη Biennale Νέων Καλλιτεχνών στη Ρώμη το 1999 με τους Occasional Dream, στην Αθήνα το 2003 με το Project 37 καθώς και στα 2ο και 3ο Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών στην Άγκυρα (Occasional Dream 2000/2001). Συμμετείχε στα «Workshop Νέων Ελλήνων Συνθετών» που πραγματοποιήθηκαν στο Μέγαρο Αθηνών (Ιανουάριος 2008).
- Ως μέλος των Silent Move διοργάνωσε το φεστιβάλ «Αυτοσχεδιασμός & Σινεμά» (κινηματογράφος ΤΡΙΑΝΟΝ 2013), συνεργάστηκε με την γιαπωνέζα φωτογράφο Haruna Kawanishi (Χώρος Τέχνης Ανάμεσα, 2014), συμμετείχε στο φεστιβάλ «Σινεμά και Ντανταϊσμος» (Δημήτρια 2015).
- Υπήρξε τακτικός συνεργάτης – αρθρογράφος – του διαδικτυακού μουσικού περιοδικού TaR (2009-2013) και ραδιοφωνικός παραγωγός στο διαδικτυακό ραδιοφωνικό σταθμό Radiobubble (2011-2013). Διοργάνωσε και επιμελήθηκε τα φεστιβάλ “Last Phrase Project” με συμμετοχή πολλών νέων καλλιτεχνών (εικαστικών, μουσικών κ.α.), “Guitar day” και “Impro day” (Open C.A.S.E. 303 2013, 2014, 2015).
- Έχει λάβει μέρος στα: Synch Festival (2010), In mute festival (2013), Deteriorate (2014, 2015), Avant Garde guitar Festival(2015), Tectonics (2017) και Soundtrope (2017, 2018).
Πληροφορίες για την παράσταση:
Θέατρο Τέχνης Κάρολου Κουν, Μουσική – στη Φρυνίχου, , Για μία και μοναδική βραδιά, την Πέμπτη 6 Ιουνίου, Οι πόρτες ανοίγουν στις 18.00, Κρατήσεις στο 21 0322 2464
Ο δίσκος κυκλοφορεί από την DNA label
Αποσπάσματα θα παιχτούν ζωντανά από τον συνθέτη μαζί με τους ηθοποιούς Νάνα Παπαδάκη, Γιώργο Σύρμα, Κωνσταντίνο Παπαθεοδώρου και Ελεάνα Καυκαλά. Θα μιλήσουν, η σκηνοθέτης και ηθοποιός Σοφία Μαραθάκη, η δραματολόγος Έλενα Τριανταφυλλοπούλου και ο συνθέτης Κώστας Γρηγορέας.