Τον Απρίλη του 2018, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βγήκαν από εκατομμύρια κινηματογραφικές αίθουσες με μια μεγάλη -πλην ανεκπλήρωτη- ευχή: να είχαν μια μηχανή του χρόνου προκειμένου να μπορέσουν να ταξιδέψουν στον Απρίλη του 2019.
Τόσο μεγάλη και τόσο έντονη ήταν η μαζική προσμονή που προκάλεσε στον πλανήτη της ποπ κουλτούρας η εικόνα του Thanos, του πιο εμβληματικού κακού του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel, να κάθεται ήρεμος και θριαμβευτής σε έναν ανθισμένο πλανήτη, κοιτώντας λυτρωμένος το όμορφο τοπίο του. Η νίκη του επί των Avengers υπήρξε ένα αληθινό σοκ για αυτόν τον καλογυαλισμένο, υπερηρωικό κόσμο όπου άπαντες είχαν συνηθίσει να νικάνε πάντα οι καλοί, η μίνι γενοκτονία που πέτυχε αυτός αρχοντικός ταξιδευτής του σύμπαντος πρίζωνε με αξεπέραστο τρόπο τους θεατές του «Infinity War» και αν δεν ήταν γνωστό πως η συνέχεια θα έρθει ακριβώς ένα χρόνο μετά, το σοκ θα ήταν πολλαπλάσιο.
Όμως τον Απρίλη του 2019 ήταν προγραμματισμένη η παγκόσμια πρεμιέρα του «Endgame», δηλαδή το σίκουελ της ακριβώς προηγούμενης ταινίας των «Avengers» και ταυτόχρονα, το κλείσιμο μιας ολόκληρης εποχής (και η έναρξη μιας καινούριας) για το κινηματογραφικό φαινόμενο της δεκαετίας, το σύμπαν της Marvel δηλαδή. Και αφού στο δικό μας σύμπαν, σε αντίθεση με εκείνο της Marvel, πιθανότητα να ανακαλυφθεί μια μηχανή του χρόνου δεν υπήρχε, η προσμονή υπήρξε επίμονη και επίπονη.
Τελικά, η στιγμή που θα έκανε πρεμιέρα το «Endgame» έφτασε. Η Marvel είχε πετύχει ένα θρίαμβο αλλά μόνο κατά το ήμισυ: είχε κάνει ακόμα και εκείνους που δεν τρελαινόντουσαν με αυτή, να περιμένουν πως και πως την κορύφωση των περιπετειών της. Έμενε να πετύχει -μέσω του «Endgame»- και το έτερον ήμισυ του προαναφερθέντα θριάμβου: να περάσει το τελευταίο πάνω από τον, εξαιρετικά ψηλά τοποθετημένο, πήχη του «Infinity War». Αλλά τον Απρίλη του 2019, σε αντίθεση με την ομοφωνία που προκάλεσε το «Infinity War», οι άνθρωποι δεν βγήκαν ακριβώς ενθουσιασμένοι από τις κινηματογραφικές αίθουσες που πρόβαλλαν το «Endgame».
H διχογνωμία ήταν μάλλον αυτό που χαρακτήριζε το «Endgame» σε επίπεδο πρόσληψης: άλλοι ενθουσιάστηκαν, άλλοι απογοητεύτηκαν μέχρι εκεί που δεν πήγαινε. Οι μαζικές ανατριχίλες ορισμένων σκηνών δεν στάθηκαν ικανές για να εκπληρώσουν στο έπακρο ούτε την προσμονή, ούτε τις προσδοκίες. Εν τέλει, με βάση την φασαρία που σηκώθηκε για αυτό πριν την πρεμιέρα του και τα ιλιγγιώδη νούμερα εισιτηρίων και εισπράξεων που -νομοτελειακά- έκανε, δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί: το «Endgame» ήταν μάλλον η ταινία – απογοήτευση της χρονιάς που φεύγει σε λίγες μέρες.
Τα αδέρφια Ρούσο πέφτουν, υπό μια έννοια, στην παγίδα που τα ίδια έχουν στήσει: κάνοντας μια υπέρβαση μέσω του «Infinity War» σε επίπεδο πλοκής και γεγονότων,καλούνται εδώ όχι απλά να την συνεχίσουν αλλά ταυτόχρονα να διορθώσουν το βασικό συστατικό στοιχείο της εν λόγω υπέρβασης. Δηλαδή να αντικαταστήσουν την απαισιοδοξία του πρώτου μέρους της ιστορίας με τη κλασική φωτεινότητα της Marvel. Και η αδυναμία τους να το καταφέρουν, ισορροπώντας ταυτόχρονα ανάμεσα σε αυτό το «πρέπει» και το βάθος της έναρξης της ιστορίας τους, τους οδηγεί στο να χάσουν τα αυγά και τα πασχάλια. Γυρίζουν τελικά, μια safe ιστορία Marvel.
Στην πραγματικότητα, αυτό θα σήμαινε πως το «Endgame» είναι μια μέτρια ταινία. Όμως έχει το δομικό μειονέκτημα πως είναι αναγκασμένη να προσποιηθεί πως είναι κάτι άλλο: όχι δηλαδή μια safe ιστορία Marvel αλλά ένα υπερηρωικό έπος. Και αυτή η αντίθεση είναι καταδικασμένη να αποτύχει εκ των προτέρων: και fan service με το κουτάλι στο μαρβελο-αναθρεμμένο κοινό (σου) και καθορισμός του είδους (μέσω της υπέρβασης των βασικών συμβάσεών του) δεν γίνεται. Η «σαλάτα» είναι αναπόφευκτη.
Είναι βασικό πρόβλημα στο ανώτερο επίπεδο της κινηματογραφικής βιομηχανίας, τουλάχιστον όπως αυτή διαμορφώθηκε τα τελευταία 20 χρόνια: αυτά που πουλάνε είναι στην πραγματικότητα μέτριες προς κακές ταινίες και οι αληθινά καλοδουλεμένες ταινίες δεν πουλάνε. Ο συνδυασμός εμπορικότητας και καλλιτεχνικής αρτιότητας είναι σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες. Όσοι καταφέρουν να το λύσουν, αφήνουν εποχή. Όσοι καταπιάνονται με αυτό αλλά αποτυγχάνουν, τα κάνουν μούσκεμα. Το «Infinity War» εντάσσεται στην πρώτη κατηγορία αλλά δυστυχώς για τους αδερφούς Ρούσο ήταν μόνο η μισή ιστορία που είχαν να πουν. Μετά ήρθε το «Endgame»…