Είναι πλέον 5 χρόνια το διάστημα στο οποίο οι έννοιες «κλιματική αλλαγή» και «οικολογική καταστροφή» έχουν μπει στο πετσί του μυαλού μας.
Άλλοι επιλέγουν να δράσουν απέναντι τους, άλλοι επιλέγουν να τις αρνηθούν, άλλοι αρνούνται πεισματικά να πράξουν την οποιαδήποτε αλλαγή και θεωρούν ότι κάποιο αόρατο χέρι θα τους σώσει.
Υπάρχει ένα στοιχείο που ενώνει αυτές τις τρεις κατηγορίες. Αυτό είναι η μη κατανόηση πως η σωτηρία του πλανήτη, η αποτροπή της οικολογικής καταστροφής δεν είναι μόνο για το καλό των υπόλοιπων ειδών. Είναι και για τη σωτηρία του ανθρώπινου είδους. Πολύ πιο βαθιά, ίσως να είναι περισσότερο για τον άνθρωπο, καθώς η φύση σίγουρα δεν θα νιώσει ιδιαίτερα άσχημα, ούτε θα λείψουμε ιδιαίτερα από το στερέωμα.
Αυτή τη στιγμή είμαστε το κακοφορμισμένο άκρο και δεν υπάρχει κανένας ενδοιασμός για το ότι πρέπει να κοπούμε από το σώμα που λέγεται Γη.
Σε αυτό το συμπέρασμα δεν φτάσαμε προφανώς μόνοι μας. Ανήκουμε άλλωστε κι εμείς σε μια από τις τρεις κατηγορίες, ευτυχώς την πρώτη. Αυτό το αξίωμα, αν θέλετε, το λέει ο Σερ Ντέιβιντ Ατενμπόρο, η πιο χαρακτηριστική φωνή αφήγησης σε ντοκιμαντέρ, ένας άνθρωπος που έχει περάσει κοντά 70 χρόνια της 93χρονης ζωής του στο φυσικό περιβάλλον κι έχει αντικρύσει από τους πρώτους τη γέννηση της φύσης, το θαύμα πολλών σπάνιων ειδών, μα και την καταστροφή.
Βρέθηκε στο ξεκίνημα της αποψίλωσης των τροπικών δασών στην Ινδονησία και στον Αμαζόνιο. Είδε από τους πρώτους την παράξενα γρήγορη διαδικασία λιωσίματος των πάγων στους δύο πόλους. Γνώρισε από κοντά επαπειλούμενα είδη, όπως ο ουρακοτάγκος του Βόρνεο.
Ε, δε μπορεί παρά η γνώμη και κυρίως η τεκμηρίωση αυτού του ανθρώπου να έχει μια τεράστια αξία, πολύ παραπάνω απ΄αυτή ημών των απλών παρατηρητών και σίγουρα ισάξια με αυτή όλης της επιστημονικής κοινότητας.
Στο ντοκιμαντέρ για την πορεία του στην καταγραφή της φυσικής ιστορίας, της φυσικής εξέλιξης, το Life on Our Planet, ο Ντέιβιντ Ατενμπόρο κάνει την δική του πιο κραυγαλέα προσπάθεια για να αφυπνίσει συνειδήσεις και συναισθήματα με σκοπό την ανάληψη δράσης για την αποτροπή της εξαφάνισης μας.
Πολλά απ΄αυτά που αναφέρει με τον δικό του απαράμιλλο τρόπο σχετικά με την οικολογική κρίση, είναι γνωστά. Όχι όμως εντυπωμένα όσο θα έπρεπε. Αν πρέπει όμως να διαλέξει κανείς δύο σημεία τα οποία δεν έχουν ακουστεί τόσο και μόνο τα υποθέταμε, αλλά δεν αναμέναμε πως θα επαληθευτούν, αυτά είναι τα εξής:
1) Ο άνθρωπος θα πρέπει να αποτρέψει την ραγδαία πληθυσμιακή αύξηση
2) Ακόμα κι αν επέλθει η προς το παρόν αναπότρεπτη άνοδος της θερμοκρασίας στον 1.5 βαθμό Κελσίου ως το 2050, ακόμα κι αν η ανθρωπότητα εξαφανιστεί, η φύση δεν θα χαθεί. Θα βρει τον χρόνο και τον τρόπο να κάνει την ανοικοδόμησή της.
Ως προς το πρώτο, ο Ατενμπόρο εξηγεί πως οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 11 δισεκατομμύρια ανθρώπων ως το 2100, αριθμός που με τα παρόντα δεδομένα διαθέσιμων πόρων σε ενέργεια, είναι καλωσόρισμα στην ολική καταστροφή. Υπάρχει όμως ένα στοιχείο τα τελευταία χρόνια που μπορεί να σταματήσει την άνοδο, η οποία οφείλεται σαφώς και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Αυτό το στοιχείο είναι η αυξανόμενη επιθυμία των ανθρώπων, ιδίως στη Δύση και στις προηγμένες χώρες της Άπω Ανατολής, να μην τεκνοποιούν στην ίδια συχνότητα. Στην Ιαπωνία για παράδειγμα, εκλείπουν αρκετά τα τελευταία χρόνια οι οικογένειες που κάνουν πάνω από 2 παιδιά. Τα ίδια ισχύουν και στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον Ατενμπόρο, είναι η εκπαιδευτική ανάπτυξη που έχει οδηγήσει σε αυτή τη διαφοροποίηση αντίληψης σχετικά με την τεκνοποίηση και θέτει ως πολύ καίριο ζήτημα την ενίσχυση της γυναικείας εκπαίδευσης.
Με λίγα λόγια, ο άνθρωπος θα πρέπει να αναθεωρήσει σε μεγάλο βαθμό τη σχέση του με την αναπαραγωγή και ίσως να χρειαστεί να βάλει ένα πολύ μεγάλο στοπ για αρκετά χρόνια.
Ως προς το δεύτερο, που είναι και το πιο σοκαριστικό, πρόκειται για κάτι που δεν το είχαμε συνειδητοποιήσει, είναι η αλήθεια. Φανταζόμασταν ότι η δράση είναι αναγκαία για τα υπόλοιπα είδη. Κάτι που θα έπρεπε να είναι επαρκές. Επειδή όμως υπάρχουν αυτοί οι, δυστυχώς, πολλοί που αντικρούουν κάθε επιστημονική τεκμηρίωση, ο Ατενμπόρο αναγκάστηκε να απελευθερώσει το μεγάλο όπλο.
Η φύση δε θα διαλυθεί ολοκληρωτικά. Δεν θα γίνει η Γη ένας νέος Άρης. Θα γίνει όμως ο άνθρωπος ο νέος δεινόσαυρος. Θα γίνει μια εκκαθάριση, η 6η στη διάρκεια ζωής του πλανήτη, αλλά η πρώτη που θα την έχει προκαλέσει ένα είδος στον εαυτό του, δηλαδή ο άνθρωπος. Και μετά την εκκαθάριση, η φύση θα βρει τα μέσα για να δημιουργήσει πάλι έμβιους πληθυσμούς και αυτή τη φορά, ποιος ξέρει, μπορεί ο άνθρωπος να μη βρίσκεται στα πλάνα της ως είδος!
Κι αυτό δεν είναι μια εικασία. Υπάρχει τρανταχτό παράδειγμα. Το Τσερνόμπιλ και η σημερινή του εικόνα που θυμίζει τεράστιο δάσος, με τη ζωή να ανθίζει σε έναν ραδιενεργό τόπο, χωρίς ίχνος ανθρώπου, αποτελεί το εναργέστερο επιχείρημα.