Στο θρυλικό «The Dark Knight Returns» του Φρανκ Μίλερ, graphic novel γραμμένο και σχεδιασμένο στα 80s και με έντονη διάθεση να σχολιάσει την Αμερική του Ρίγκαν, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ βγάζει ένα τηλεοπτικό διάγγελμα αναφορικά με την πιθανότητα πυρηνικής επίθεσης από πλευράς Σοβιετικής Ένωσης καλώντας τους Αμερικάνους πολίτες να μην φοβούνται διότι: «Ο Θεός είναι μαζί μας. Ή τέλος πάντων ό,τι πιο κοντινό υπάρχει σε Θεό». Στο εν λόγω καρέ, ο Ρίγκαν αναφέρεται στον θρυλικό Σούπερμαν, ο οποίος αποτελεί το νούμερο ένα όπλο της αμερικάνικης κυβέρνησης: στην ιστορική κορύφωση της ιστορίας αναμετριέται και με τον «αντιφρονούντα» Μπάτμαν.
Είναι πράγματι πολύ δύσκολο να αντιληφθείς τον Σούπερμαν ως μια φιγούρα αποσυνδεδεμένη από τις ΗΠΑ και ειδικότερα, τις κυβερνητικές τους πολιτικές: ο τύπος κυριολεκτικά αποτελεί μια προσωποποίηση των ιδεωδών τους και για όποιον δεν το πιάνει από τις γενικότερες συνδηλώσεις του χαρακτήρα του (σε αντίθεση ας πούμε με τον Μπάτμαν που με το προφίλ που έχει μπορεί καμιά φορά να είναι και «κακό παιδί»), υπάρχουν και τα χρώματά της αμερικάνικης σημαίας πάνω του για να πιάνει το υποννούμενο και ο πιο αφελής.
Στο κινηματογραφικό reboot του Σούπερμαν με τον τίτλο… «Superman» που έκανε πριν λίγες μέρες πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο Τζέιμς Γκαν, σκηνοθέτης της ταινίας και επικεφαλής της νέας κινηματογραφικής εποχής της DC, όχι απλά δεν είναι διατεθειμένος να αγνοήσει το «αμερικάνικο» συμβολικό φορτίου που κουβαλάει ο (δεύτερος πιο) διάσημος υπερήρωας αλλά αντίθετα, τον χρησιμοποιεί ως όχημα σχολιασμού για ένα «μήνυμα» αναφορικά με το πως αντιλαμβάνεται ο ίδιος την χώρα του.
Για την ακρίβεια, είναι τόσο έντονη η διάθεση του Γκαν να μιλήσει πολιτικά (αν και όχι ιδιαιτέρως βαθιά) μέσα από το «Superman» που αν είναι εύλογο να καταλογίσει κάποιος στην ταινία του είναι πως η κεντρική της πλοκή είναι επί της ουσίας ένα μεγάλο πρόσχημα για πολιτικά σχόλια και λιγότερο μια ταινία με δουλεμένη πλοκή από την οποία απορρέουν και ορισμένες αλληγορίες: το «Superman» είναι μια ταινία – πολιτική δήλωση αν και κομματάκι υπεραπλουστευτική.
Μόλις στο πρώτο μισάωρο της ταινίας άλλωστε, ακριβώς μετά την εναρκτήρια σεκάνς δράσης, μαθαίνουμε πως ο Σούπερμαν επενέβη εναντίον μιας πολεμικής εισβολής που επιχείρησε μια φανταστική χώρα (της οποίας η διάλεκτος προσομοιάζει εξόφθαλμα σε αυτή της Ρωσίας και ο ηγέτης της κουβαλάει -καθόλου τυχαία προφανώς- όλα τα στερεοτυπικά στοιχεία ενός ολιγάρχη τύπου Πούτιν) σε μια άλλη, γειτονονική της, εξίσου φανταστική χώρα (προφανώς όχι την Ουκρανία αλλά «μία Ουκρανία»), γεγονός που έχει προκαλέσει διχασμό στην κοινή γνώμη αφού ο Αμερικάνος υπερήρωας με αυτή του την κίνηση ανάγκασε τις ΗΠΑ σε μια παρέμβαση στα εσωτερικά άλλων χωρών.
«Μα θα πέθαινε κόσμος!», κραυγάζει αγανακτισμένος απέναντι σε αυτές τις κατηγορίες ο Σούπερμαν, που αρνείται να χωρέσει σε ένα πολιτικό αφήγημα την δραστηριότητα – αποστολή του και πασχίζει να την κρατήσει ουμανιστική και οικουμενική σε έναν κόσμο όπου τα πάντα είναι πολιτική και να το δηλώνεις πολιτικά ουδέτερος είναι στην πραγματικότητα πολιτική θέση. Όλα αυτά δεν είναι απλά συμπεράσματα ούτε αναγωγές: τα έχει διευκρινήσει ο ίδιος ο Γκαν προτού καν κυκλοφορήσει η ταινία στις αίθουσες.
Τα πρώτα πέντε λεπτά του «Superman» άλλωστε είχαν κυκλοφορήσει από την DC πολύ πριν την πρεμιέρα της ταινίας και μας δείχνουν ένα Σούπερμαν δαρμένο, ματωμένο και ηττημένο να κυλιέται στο χιόνι σε μια κατάσταση που δεν έχουμε συνηθίσει έναν παντοδύναμο υπερήρωα όπως αυτός. «Είναι η εικόνα της σημερινής Αμερικής που έχει ηττηθεί ολοκληρωτικά και πρέπει να ξαναβρεί τον δρόμο της», είχε σπεύσει να διευκρινίσει ο Τζέιμς Γκαν για τη συγκεκριμένη σκηνή μη τυχόν και δεν πιάσουμε το νόημα εξαρχής.
Για την ανάλαφρη εκδοχή του υπερηρωικού είδους πάντως, ο Τζέιμς Γκαν είναι μάστορας και έτσι, η ταινία του βλέπεται νεράκι χωρίς προφανώς ούτε να σου αλλάζει τη ζωή ούτε να αφήνει εποχή στο είδος (πόσο μάλλον το σινεμά το ίδιο). Ακόμα και η «κατηγορία» πως οι πολιτικές του αλληγορίες είναι τρομακτικά προφανείς δεν αφορούν τον ίδιο αλλά το πως αντιλαμβάνεται κανείς τον συσχετισμό αλληγορίας-πλοκής, αφού ο ίδιος θέλει να γυρίσει μια ταινία με προφανείς συμβολισμούς, θέλει με άλλα λόγια να εκφράσει όσο πιο εκλαϊκευμένα γίνεται τις θέσεις του.
Έτσι, ο Λεξ Λούθορ είναι ο Έλον Μασκ, ο τρόπος που οι ΗΠΑ διαχειρίζονται τους εσωτερικούς τους εχθρούς προσομοιάζει στο Γκουαντάναμο, οι τακτικές των «κακών» έχουν ως απόληξη την ενίσχυση της στρατιωτικής/μιλιταριστικής οικονομίας και η αμερικάνικη κοινή γνώμη είναι ένα σώμα ανθρώπων με έμφυτη ξενοφοβία, ικανό να αποκυρήξει ακόμα και τον μεγαλύτερο σωτήρα του αν κάποιος υποδείξει πως πρόκειται περί «ξένου»: μόνο ένας κακός τύπου Τραμπ λείπει χαρακτηριστικά από το κάδρο ίσως και όχι τυχαία, αφού -να μια ακόμα προφανής εκτίμηση του Γκαν- η παραδοσιακή πολιτική έχει πάει περίπατο και πλέον πολιτική ασκούν τα μεγάλα τεχνολογικά συμφέροντα. Όχι μόνο στην αρνητική εκδοχή της πολιτικής (Λεξ Λούθορ) αλλά και στην «θετική» (ένα υπερηρωικό τιμ που παίζει μπάλα στα τεκταινόμενα λειτουργεί ως το ιδιωτικό μέσο μιας ακόμα big tech εταιρείας).
Τώρα τον έμμεσο πλην σαφή σχολιασμό του Γκαν πως η «ψυχή» της «αληθινής Αμερικής» δεν είναι ο απάνθρωπος ιμπεριαλισμός αλλά η ελπίδα και η συντήρηση της διαπλανητικής ειρήνης, ας τον αφήσουμε καλύτερα…