O θάνατος του Τζόναθαμ Ντεμ σε ηλικία 73 χρονών από καρκίνο του οισοφάγου δεν προκάλεσε παροξυσμό όπως θάνατοι άλλων εκπροσώπων της ποπ κουλτούρας. Δεν έγινε ο χαμός που ακολούθησε μετά τον θάνατο του Ντέιβιντ Μπάουι ας πούμε ή αντίστοιχων μεγάλων. Κάποιοι θα έλεγαν πως αυτό είναι λογικό. Άλλωστε ο Αμερικάνος σκηνοθέτης δεν ήταν και από τα πρωτοκλασάτα ονόματα του Χόλιγουντ. Αν και αληθές αυτό αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αδικίες της κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Ο Ντεμ γύριζε ανέκαθεν εσωστρεφείς ταινίες. Γύριζε ταινίες όπου μεγαλύτερο βάρος δινόταν στο να εκφραστεί η προσωπική του ψυχοσύνθεση και στη συνέχεια αυτή να επικοινωνηθεί στο κοινό. Αν και ταινίες του όπως η «Γυναίκα του γκάνγκστερ», η ιδιαίτερη κωμωδία της δεκαετίας του ’80, η πέρα για συγκινητική του «Philadelphia» αλλά και το υποτιμημένο διαμαντάκι «Rachel Getting Married» αγαπήθηκαν και αποθεώθηκαν σε ορισμένους κύκλους, ποτέ δεν κατάφεραν να «μιλήσουν» στα μαζικά κοινά.
Ο Τζόναθαν Ντεμ και η ιδιαίτερη οπτική του γωνία «συναντήθηκαν» με τις μάζες μόλις μια φορά. Και ήταν εκείνη η φορά που ο Ντεμ, κάνοντας μια παρένθεση στη προσωπική του εσωστρέφεια και λίγο πριν επιστρέψει ξανά σε αυτή, έγραψε κινηματογραφική ιστορία. Παράδωσε στον κινηματογράφο μια από τις πιο ιστορικές ταινίες όλων των εποχών. Την ταινία που καθόρισε όσο λίγες την δεκαετία του ’90 και που άλλαξε για πάντα τον χάρτη των αστυνομικών θρίλερ.
Ήταν το 1991 όταν ο Τζόναθαμ Ντεμ γύρισε την περίφημη «Σιωπή των Αμνών».
Το παράδοξο με την «Σιωπή των Αμνών» είναι πως το προσωπικό στυλ του Ντεμ, αυτό που δεν υπήρξε ποτέ ξανά τόσο εμπορικό, έμεινε αναλλοίωτο. Για την ακρίβεια, ήταν και η πρώτη φορά που το στυλ του Ντεμ καλούνταν να κάνει ταινία ένα θρίλερ. Μέχρι εκείνη την στιγμή ο Αμερικάνος γυρνούσε κατά βάση κωμωδίες.
Η επιλογή του Ντεμ για το γύρισμα της ταινίας υπήρξε ενδεικτική των προθέσεων της παραγωγής. Η «Σιωπή των Αμνών» θα ήταν η μεταφορά του ομόνυμου αστυνομικού βιβλίου του Τόμας Χάρις, το οποίο με την σειρά του υπήρξε συνέχεια του «Κόκκινου Δράκου». Ο «Κόκκινος Δράκος» είχε μεταφερθεί μερικά χρόνια πριν στο σινεμά από τον Μάικλ Μαν με τίτλο «Ο Ανθρωποκυνηγός» και η ταινία είχε πάει άπατη. Ελάχιστοι περίμεναν πως το σύμπαν των βιβλίων του Χάρις θα έκανε τόσο τρελή επιτυχία.
Είναι ενδεικτικό πως αν και αρχικά για τον χαρακτήρα του Χάνιμπαλ είχε προσεγγιστεί ο Τζακ Νίκολσον, το νούμερο ένα φαβορί δηλαδή για ρόλους παρανοϊκών χαρακτήρων, ο τελευταίος αρνήθηκε καθώς δεν ήθελε να παίξει σε μια ταινία που όχι απλά ήταν καταδικασμένη να μείνει στην αφάνεια αλλά και να σκεπαστεί από το «Ακρωτήρι του Τρόμου» του Σκορτσέζε που με έναν άλλο ψυχωτικό να ενσαρκώνεται από τον Ντε Νίρο ήταν το πολυαναμενόμενο θρίλερ της ίδιας χρονιάς.
Ο Νίκολσον, απρόθυμος να βρεθεί στην σκιά του Ντε Νίρο αρνήθηκε και τον ρόλο πήρε ο «δευτεροκλασάτος» τότε Άντονι Χόπκινς! Η ιστορία μοιάζει τόσο ειρωνική καμιά φορά. Μπροστά στην κληρονομιά της «Σιωπής των Αμνών», το «Ακρωτήρι του Τρόμου», αν και ομολογουμένως ταινιάρα, μοιάζει αδύνατο να συγκριθεί. Ο χαρακτήρας που ενσάρκωσε ο Ντε Νίρο δε, δεν θα μπορούσε ποτέ να μπει στο ίδιο ζύγι με τον θρυλικό Χάνιμπαλ του Άντονι Χόπκινς γύρω από τον οποίο γυρίστηκαν τελικά άλλες τρεις ταινίες και ένα σίριαλ!
Η ερμηνεία του Άντονι Χόπκινς ως Χάνιμπαλ, του κανιβάλου γιατρού που από τα υπόγεια της φυλακής που διαμένει καθοδηγεί την πρωτάρα πράκτορα του FBI, Κλαρίς να πιάσει έναν επικίνδυνο εγκληματία, έμεινε στην ιστορία. Δεν είναι όμως μόνο αυτή η ερμηνεία που κάνει την «Σιωπή» τόσο μεγάλη ταινία αλλά πολύ περισσότερο η ατμόσφαιρα με την οποία την ντύνει ο Ντεμ.
Υποβλητική σκηνοθετική ματιά, σκοτεινά φίλτρα, χιτσκοκική μουσική, ορισμένες σκηνές ανθολογίας όπως η σεκάνς της απόδρασης του Χάνιμπαλ Λέκτερ ή ο εγκλωβισμός της Κλαρίς στο υπόγειο του δολοφόνου, η «Σιωπή των Αμνών» υπήρξε μια ταινία-τομή στο αστυνομικό horror.
Και αν και ο βασικός «κακός» της ταινίας επισκιάστηκε από το μεγαλείο του Χόπκινς, είναι και αυτός μια από τις πιο υποβλητικές φιγούρες δολοφόνων στην ιστορία του σινεμά: ο τρανς δολοφόνος που απήγαγε παχιές γυναίκες για να «κλέψει» το δέρμα τους στοίχειωσε όνειρα εκείνη την χρονιά (οι όποιες υπόνοιες ομοφοβίας του Ντεμ «έληξαν» μόλις ένα χρόνο αργότερα με το «Philadelphia»).
Κυρίως όμως, ο Ντεμ κατάφερε να προσδώσει στην ταινία μια άρρωστη ατμόσφαιρα που δομημένη γύρω από την παράδοξη σχέση Κλαρίς-Χάνιμπαλ, αν και subplot της (φαινομενικά…) βασικής πλοκής, καθόρισε όλη την ταινία.
Ο παρανοϊκός μέντορας Χάνιμπαλ από την μία και η ταλαντούχα αλλά φοβισμένη και με πολλά… daddy issues, Κλαρίς από την άλλη συνέθεσαν ένα ερμηνευτικό δίδυμο-ποίημα: ο παράδοξος ερωτισμός ανάμεσά τους υποβόσκει αλλά δεν αποκαλύπτεται ποτέ δημιουργώντας μια θρίλερ εκδοχή της «Πεντάμορφης και του Τέρατος» αλλά και του «Λολίτα». Ο Ντεμ δημιουργούσε ένα αριστούργημα που κάποιοι συγκρίνουν μόνο με το Seven στο συγκεκριμένο είδος και άγγιζε πολύ νωρίς το σκηνοθετικό του ταβάνι. Ένα ταβάνι που δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ να ξαναγγίξει.
https://www.youtube.com/watch?v=zeKqD2g9-ic
R.I.P. μεγάλε Τζόναθαν Ντεμ. Η τρομακτική «Σιωπή» σου θα ηχεί για πάντα εκκωφαντική στα αυτιά μας…