Είναι αναμφισβήτητο: διανύουμε την χρυσή εποχή των superhero ταινιών. Σήμερα, το να θέλει ένας σκηνοθέτης του Χόλιγουντ να γυρίσει μια superhero ταινία είναι μια επιθυμία που είναι πολύ πιθανό να υλοποιηθεί. Ταυτόχρονα, το πιθανότερο είναι πως η ταινία του, αν δεν αφορά κάποιον πρωτοκλασσάτο σούπερ ήρωα, θα χαθεί μέσα στον κυκεώνα των πολλών ομοειδών τους. Τα παλιά τα χρόνια τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι…
Για την ακρίβεια, την εποχή που ο Ρίτσαρντ Ντόνερ και ο Τιμ Μπάρτον έφερναν στο σινεμά τους Σούπερμαν και Μπάτμαν (ο πρώτος μέσω των δυο πρώτων ταινιών με πρωταγωνιστή τον Κρίστοφερ Ριβ και ο δεύτερος μέσω των ταινιών με πρωταγωνιστή τον τιτάνα Μάικλ Κίτον), τα πράγματα δεν ήταν τόσο ευνοϊκά. Και ειδικά για τον Τιμ Μπάρτον και το όραμά του αναφορικά με τον Σκοτεινό Ιππότη, ο δρόμος προς την επιτυχία δεν ήταν και τόσο στρωμένος με ροδοπέταλα.
Διότι αν ο Σούπερμαν ήταν φτιαγμένος για να υπηρετεί την φωτεινή πλευρά της ποπ κουλτούρας, η σκοτεινή φύση του Μπάτμαν έτσι όπως την παρουσίαζε ο Μπάρτον ήταν πολύ πιθανό να ξενίσει μπόλικο κόσμο. Υπό αυτή την έννοια, ο Μπάρτον έπαιρνε ένα μεγάλο ρίσκο όταν αποφάσιζε να «σκοτεινιάσει» την εικόνα του «νυχτεριδάκια» (μια σκοτεινιά που είχε ήδη εδραιωθεί στις κόμιξ περιπέτειες του, όμως το σινεμά είναι μια εντελώς άλλη περίπτωση…). Και το ρίσκο του βγήκε.
Το καλοκαίρι του 1989, το «Batman» του Τιμ Μπάρτον έσπασε τα ταμεία και άφησε πίσω του σε εισπράξεις τόσο το δεύτερο «Ghostbusters» όσο και την τρίτη «Indiana Jones» ταινία που παιζόντουσαν το ίδιο διάστημα.
Το «Batman» έγινε ένα φαινόμενο της ποπ κουλτούρας, έφερε εισπράξεις 400 εκάτ. δολαρίων και φυσικά έστρωσε το χαλί στον Μπάρτον για ένα σίκουελ με περισσότερες δημιουργικές ελευθερίες και ως εκ τούτου ακόμα περισσότερο σκοτεινό.
Και πράγματι, το «Batman Returns» έμοιαζε να έχει βγει από έναν παιδικό εφιάλτη, ήταν το απόλυτο γκόθικ όραμα του Τιμ Μπάρτον.
Όμως παρά την τεράστια επιτυχία των ταινιών του Μπάρτον, η Warner Bros πίστευε πως πρέπει να έρθει ένα… λίφτινγκ στο franchise. Και όντως, το «Batman Forever» ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό. Ο ψυχάκιας Μάικλ Κίτον αντικαταστάθηκε από τον γόη Βάλ Κίλμερ. Η Γκόθαμ Σίτι έχασε τον γκόθικ χαρακτήρα της και απέκτησε μια αισθητική που πιο πολύ προσομοίαζε σε πίνακα του Γουόρχολ. Και οι σκοτεινοί και κατεστραμμένοι χαρακτήρες του Μπάρτον έδωσαν τη θέση τους σε πιο λάιτ φιγούρες.
Το «Batman Forever» του Σουμάχερ ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό σε σχέση με τα δυο δημιουργήματα του Μπάρτον που είχαν προηγηθεί. Τα μοναδικά στοιχεία που υπήρχαν για να μας θυμίζουν πως έχουμε να κάνουμε με το ίδιο σύμπαν ήταν ο Μάικλ Κάφ στον ρόλο του Άλφρεντ και ο Πατ Χινγκλ στον ρόλο του Γκόρντον.
https://www.youtube.com/watch?v=xu6xLaLG6QA
Κι όμως, ο Μπάρτον είχε στο μυαλό του να γυρίσει και άλλη μια ταινία προτού αποχωρήσει από το πρότζεκτ αρνούμενος να ακολουθήσει την αλλαγή στροφής της Warner Bros (και μαζί του αποχώρησε και ο Μάικλ Κίτον). Ο ίδιος ο Μπάρτον έχει πει πως η τρίτη ταινία του για τον Μπάτμαν θα ήταν ακόμα πιο σκοτεινή, ακόμα πιο βίαιη. Πλέον, μπορούμε μόνο να την φαντασιωνόμαστε και η αλήθεια είναι πως το όραμα του Μπάρτον μοιάζει πολύ ελκυστικό.
Τόσο ο ίδιος ο Μπάρτον άλλωστε όσο και ο σεναριογράφος του «Batman Returns» έμοιαζαν να απολαμβάνουν το σοκ που φάνηκε να προκάλεσε η ταινία τους σε όσους πήγαν να δουν μια παιδική ταινία και τελικά, είδαν αυτό το σκοτεινό έπος.
«Ήταν απίστευτο. Τα φώτα των κινηματογράφων άνοιγαν μετά τη λήξη της ταινίας και βλέπαμε παιδάκια να κλαίνε και γονείς που δεν ήξεραν από που τους είχε έρθει. Ένα κομμάτι του εαυτού μου το απολάμβανε, ένα άλλο έλεγε “ουπς”», έχει τονίσει (με μια μικρή δόση σαδισμού είναι η αλήθεια) ο σεναριογράφος του Returns, Ντάνιελ Γουότερς.
Οι γονείς από την άλλη δεν το απόλαυσαν τόσο πολύ. Οργισμένα γράμματα ξεκίνησαν να φτάνουν στην Warner, στα τμήματα κριτικής κινηματογράφου των εφημερίδων αλλά και στα McDonalds που προωθούσαν παιχνίδια που είχαν να κάνουν με την ταινία.
«Αυτή η ταινία μπορεί να άρεσε μόνο σε γονείς που τους αρέσει η κακοποίηση των παιδιών τους. Τα McDonalds γιατί την προωθούν μέσω των “Happy Meals”; Δεν έχουν καμία συνείδηση;», ανέφερε χαρακτηριστικά ένα από αυτά.
Τα McDonalds τότε είχαν γίνει στόχος και μιας χριστιανικής οργάνωσης κάπου στο Μίτσιγκαν. Η οργισμένη ανακοίνωσή της ανέφερε: «Γονείς που εμπιστεύεστε τα McDonalds. Γιατί τα McDonalds προωθούν στα μικρά παιδιά μια ταινία γεμάτη παράλογη βία;». Και αν όλα αυτά φαντάζουν αστεία, που να δείτε πως επιχείρησαν τα McDonalds και η Warner Bros να μαζέψουν την κατάσταση.
Η υπεύθυνη επικοινωνίας των McDonalds, Ρεμπέκα Καρούσο είχε κάνει την εξής δήλωση: «Το περιεχόμενο των “Happy Meals” στοχεύει στο να κάνει τα παιδιά να περάσουν καλά μέσω του χαρακτήρα του Μπάτμαν. Δεν είναι ο στόχος μας να προωθήσουμε την ταινία. Και δεν ήταν πρόθεσή μας να μπερδέψουμε τους γονείς ή να απογοητεύσουμε τα παιδιά».
Η Warner από την άλλη ανέλαβε την ευθύνη για την ίδια την ταινία και μόνο για την ταινία και όχι για την προώθησή της στα παιδιά. Άλλωστε μέσω ανακοίνωσής της τόνισε πως «δεν προωθήσαμε ποτέ παιχνίδια που στόχευαν στα παιδιά».
Με άλλα λόγια, τα McDonalds απλά ΕΤΥΧΕ να βάλουν μέσα στα «Happy Meals» τους διαχρονικούς χαρακτήρες από το σύμπαν του Μπάτμαν που ΕΤΥΧΕ εκείνη την περίοδο να πρωταγωνιστούν σε μια ταινία της Warner. Αλλά ούτε η Warner είχε σχέση με τα εν λόγω παιχνίδια. Δεν ήθελε δηλαδή να προωθήσει αυτή την βίαιη και σκοτεινή ταινία στα παιδιά, όλα ήταν συμπτώσεις.
Το διαφημιστικό των McDonalds πάντως κάνει ξεκάθαρο και στον πιο αφελή πως όλα αυτά ήταν μπούρδες:
Οι φήμες πάντως λένε πως μετά από όλο αυτό τον σάλο, τα McDonalds ζήτησαν από τον Σπίλμπεργκ να είναι λίγο πιο… μαζεμένος όσον αφορά τις σκηνές βίας στο Jurassic Park που γυριζόταν εκείνη την εποχή και που θα ήταν η επόμενη ταινία που θα προωθούσαν τα McDonalds.
Με τέτοιο σάλο πάντως, η Warner αντιλαμβανόταν ως μονόδρομο την αλλαγή του χαρακτήρα του franchise του Μπάτμαν. Και όπως είχε τονίσει με κυνισμό ο διευθυντής ενός εκ των στούντιο της Warner απευθυνόμενος προς την εταιρεία παραγωγής: «Αν βασιστείτε ξανά στον Μπάρτον και τον Κίτον θα είστε εγκλωβισμένοι στο όραμά τους. Δεν γίνεται να περιμένετε από αυτούς το “Αγάπη μου συρρίκνωσα τον Μπάτμαν”».
Ο ίδιος ο Μπάρτον από την πλευρά του επεξαργαζόταν ήδη την τρίτη Μπάτμαν ταινία του, πριν του πάρει την μπουκιά από το στόμα η Warner. Οι φήμες λένε πως ο «κακός» θα ήταν ο Γρίφος και θα τον υποδυόταν ο Ρόμπιν Γουίλιαμς ενώ η Μισέλ Φάιφερ θα επέστρεφε ως Κατγούμαν. Αλλά τα στούντιο είχαν άλλη άποψη.
Ο ίδιος ο Μπάρτον έχει δηλώσει: «Πήγα στην συνάντηση με την παραγωγή και τους εξηγούσα τι σκέφτομαι για την τρίτη ταινία. Εκείνοι με κοιτούσαν σκεπτικοί και τελικά μου είπαν: “Τιμ, δεν θέλεις να κάνουμε μια άλλου τύπου ταινία αυτή τη φορά;”. Τους κοίταξα και τους είπα: “Δεν θέλετε να συνεχίσω να είμαι ο σκηνοθέτης των Μπάτμαν, ε;”. Και αυτοί μου έλεγαν δήθεν προσβεβλημένοι: “Όχι, όχι, όχι Τιμ. Μας παρεξήγησες”. Και εγώ τους απάντησα: “Ναι, οκ. Σας ξέρω πολύ καλά. Ξέρω τι σκέφτεστε”. Δεν δώσαμε συνέχεια. Απλά αυτή ήταν η τελευταία συζήτηση που κάναμε».
Η Warner προσέλαβε τον Σουμάχερ με σκοπό να γυρίσει μια πιο παιδική ταινία. Ο Μάικλ Κίτον δεν αποχώρησε άμεσα από το πρότζεκτ. Αρχικά, έμοιαζε θετικός στο να ξαναπαίξει τον Σκοτεινό Ιππότη ακόμα και σε αυτό το νέο ύφος ενώ ο Ρόμπιν Γουίλιαμς, που στο παρελθόν είχε χάσει στο τσακ τον ρόλο του Τζόκερ από τον Τζακ Νίκολσον, συνέχισε να προορίζεται για τον ρόλο του Γρίφου.
Κανείς δεν έμαθε ποτέ γιατί ο Ρόμπιν Γουίλιαμς δεν έπαιξε ποτέ τον Γρίφο αλλά οι φήμες λένε πως ο λόγος ήταν ίδιος με την αποχώρηση του Κίτον: και οι δυο τους διάβασαν το σενάριο του «Forever» και τελικά αρνήθηκαν να παίξουν. Όσον αφορά τον Κίτον πάντως, μια άλλη πηγή διαψεύδει πως ο λόγος που αρνήθηκε να γίνει για τρίτη φορά ο Μπάτμαν είχε να κάνει με το σενάριο.
«Ήθελε 15 εκάτ. δολάρια για να παίξει τον ρόλο, ήθελε μερίδιο από τις εισπράξεις και ήθελε και μερίδιο και από την εμπορική προώθηση προϊόντων. Η Warner διαφώνησε με αυτές τις απαιτήσεις», λέει κάποιος από την πλευρά της Warner.
Ωστόσο ο ατζέντης του Κίτον απαντάει πως αυτές οι διαρροές αποτελούν μια τυπική τακτική σπίλωσης που χρησιμοποιούν τα στούντιο όταν δέχονται απόρριψη από έναν ηθοποιό. «Τα χρήματα δεν ήταν ποτέ το πρόβλημα. Άλλωστε η εμπορική επιτυχία ήταν δεδομένη, θα ήταν αστείο να μην συμφωνήσει κανείς όσον αφορά το οικονομικό», τονίζει ο Χάρι Κολόμπι, ατζέντης του Κίτον.
Αν και ποτέ δεν το δήλωσε δημόσια, ο Μάικλ Κίτον λέγεται πως ήταν απίστευτα απογοητευμένος για χρόνια από την τροπή που είχε πάρει στο σινεμά ο χαρακτήρας που ο ίδιος ανέδειξε. Περίπου 13 χρόνια αφού παράτησε οριστικά τον ρόλο και αφού είχε βγει στις αίθουσες το «Batman Begins» του Νόλαν, ο Μάικλ Κίτον λέγεται πως σε μια ιδιωτική συζήτηση σχολίασε την ταινία Νόλαν.
«Αυτός ο τύπος, ο Νόλαν είναι τόσο ταλαντούχος. Είναι τρελός. Πήγε την ιστορία του Μπάτμαν ακριβώς εκεί που έπρεπε να πάει τόσα χρόνια πριν. Αυτό ακριβώς ήθελα να γίνει και αυτό περιέγραφα στις συναντήσεις με τους υπεύθυνους πριν αποχωρήσω. Έτσι ήταν η στροφή που έπρεπε να κάνει το franchise, όπως την έκανε ο Νόλαν. Όλοι θα θέλαμε να δούμε πως ξεκίνησε ο Μπάτμαν, πως διαμορφώθηκε. Αυτή η ταινία διορθώνει τα πράγματα, κάνει αυτό που έπρεπε να γίνει εδώ και χρόνια. Θα ήταν υπέροχο να γινόταν τότε», είχε δηλώσει για το Batman Begins ο Κίτον.
Μετά την αποχώρηση του Μάικλ Κίτον, το στούντιο αντικατέστηκε και την Ρενέ Ρούσο με την Νικόλ Κίντμαν καθώς η πρώτη έμοιαζε λίγο μεγάλη για να είναι το λαβ στόρι του νέου τότε Βαλ Κίλμερ και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Ο Ρόμπιν Γουίλιαμς δεν προστέθηκε ποτέ ως κακός στο σκοτεινό όραμα του Μπάρτον πλάι στους Νίκολσον και Ντε Βίτο, η Μισέλ Φάιφερ δεν ξαναέπαιξε ποτέ τον καλύτερο ρόλο της καριέρας της και ο Μάικλ Κίτον ούτε ξαναφόρεσε ποτέ τη στολή του Μπάτμαν ούτε συνέβαλε, όπως ήθελε από τότε, σε μια ταινία για το origin του «νυχτεριδάκια».
Από την μια, είναι πραγματικά πολύ κρίμα που δεν έγιναν όλα αυτά. Από την άλλη, αν όλα αυτά γινόντουσαν και αν ο Σουμάχερ δεν αποτύγχανε παταγωδώς, ίσως και να μην είχαμε δει ποτέ την τριλογία του Νόλαν. Δεν θα μάθουμε ποτέ τι από τα δυο θα ήταν προτιμότερο..