Εκεί που δεν μπορεί να φτάσει η Ιστορία, εκεί όπου η συλλογική αφήγηση αδυνατεί να ζήσει, έρχονται οι ατομικές φωνές για να δώσουν συνείδηση και υπόσταση σε όσα πρέπει να ειπωθούν. Κάθε λαός αναζητά την δική του ευκαιρία. Υπάρχουν πράγματα που καιροφυλακτούν για να ακουστούν. Ο μόνος τρόπος να το καταφέρουν είναι οι συγγραφείς. Ο Juan Villoro δίνει στο Μεξικό αυτή την ευκαιρία με το βιβλίο του Οι Ένοχοι.
Για πολλά χρόνια, μέχρι και πριν μια 8ετία σχεδόν, ο Roberto Bolaño αποτελούσε την εθνική φωνή της Λατινικής Αμερικής, με έμφαση προφανώς στην Χιλή. Κάτι τέτοιο σαφώς δεν αλλάζει εύκολα, αλλά μπορεί να πλαισιωθεί και να υποστηριχθεί. Άλλωστε, ο Bolaño είναι ένας από τους 10 σπουδαιότερους συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Juan Villoro – δεν ξέρω αν θα ανακηρυχθεί ποτέ κάτι τέτοιο – είναι το δίχως άλλο ένας από τους σπουδαίους της μεξικάνικης λογοτεχνίας και διόλου υπερβολικά, στους κορυφαίους της σύγχρονης λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας.
«Οι Ένοχοι» είναι ένα έργο που δεν σου αφήνει άλλο περιθώριο από το να κάνεις αναγωγές σε ένα από τα αριστουργήματα του Bolaño. Οι Πουτάνες Φόνισσες είναι βιβλίο-ορόσημο σε κάθε λογοτεχνική αναφορά και ο Juan Villoro μοιάζει να υπνωτίστηκε μέσα στις ιστορίες του Χιλιανού συγγραφέα. Τις διάβασε, χάθηκε μέσα τους, οι ψυχικές του αναθυμιάσεις θέριεψαν και οδήγησαν στους Ενόχους.
Προφανώς δεν μπορώ να ξέρω αν κάτι τέτοιο είναι αλήθεια. Είναι όμως από εκείνες τις υποθέσεις που επιλέγουμε να αποδεχτούμε ως πραγματικότητες. Είναι οι ψευδαισθήσεις μας. Τις φτιάχνουμε μόνοι μας γιατί βγάζουν περισσότερο νόημα για τις εσωτερικές μας αναζητήσεις. 7 ιστορίες που αναδεικνύουν πολιτιστικά, κοινωνικά, ηθικά και ψυχολογικά στοιχεία του μεξικάνικου λαού. Μαριάτσι, αχανείς έρημοι, ναρκωτικά, βία σαφώς, σινεμά και κάπου κάπου ερωτικές σχέσεις.
Μέσα στις 7 ιστορίες η μία λέγεται Οι Ένοχοι. Περιγράφει την προσπάθεια δύο αδελφών να γράψουν ένα σενάριο και να σκηνοθετήσουν μια ταινία. Για να το πετύχουν πρέπει να γεμίσουν με ενοχές τις πλάτες τους. Να ληστέψουν μια τράπεζα, να ηττηθούν με κάθε τρόπο, ώστε να έχουν κάτι που να συγχωρείται. Αν λοιπόν ο τίτλος του βιβλίου ταυτίζεται με τον τίτλο της μιας ιστορίας, οι ένοχοι βρίσκονται περισσότερο στις υπόλοιπες παρά εδώ. Έτσι πλάθεται η μαγεία του βιβλίου. Ένα ιγκουάνα, ένας ποδοσφαιριστής, ένας λαϊκός βάρδος Μαριάτσι, ένας ηθοποιός που δέχεται να ντουμπλάρουν το μόριο του με ένα μεγαλύτερο, είναι οι φιγούρες του Villoro. Μπλέκονται μεταξύ τους με τρόπο χιουμοριστικό, με ένταση και παίρνουν τον χρόνο μιας κοινωνικής ανασκαφής στους Μεξικάνους. Διαρκούν όσο μια βαθιά εξομολόγηση του συγγραφέα.
Εκδόσεις Κουκκίδα, Μετάφραση: Μαρία Παλαιολόγου