Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, υπήρχε ένα οπαδικό τραγούδι που συχνά-πυκνά ακουγόταν μέσα στο «Βεστφάλεν», την ιστορική έδρα της Ντόρτμουντ. «Ένα τρένο ξεκίνησε από το Γκελζενκίρχεν και πήγε προς το Άουσβιτς», τραγούδουσαν χαρούμενα και χιουμοριστικά οι οπαδοί της Ντόρτμουντ. Βέβαια, με το συγκεκριμένο είδος χιούμορ υπήρχε ένα πρόβλημα: ήταν ναζιστικής έμπνευσης, καλό για να γελάνε οι στρατιώτες του Χίτλερ αλλά όχι οι κανονικοί άνθρωποι.
Οι οπαδοί της Ντόρτμουντ το συγκεκριμένο σύνθημα το φώναζαν για να πικάρουν τους οπαδούς της Σάλκε, της αιώνιας αντιπάλου τους, που εδρεύει στο γειτονικό Γκελζενκίρχεν. Αναφέρεται στους Εβραίους οπαδούς της Σάλκε που εξοντώθηκαν μαζικά τα χρόνια του Ολοκαυτώματος στη χιτλερικη Γερμανία. Στα 80s, αυτό το χαρακτηριστικό της οπαδικής βάσης της Σάλκε δεν ήταν λόγος σεβασμού μεταξύ αντιπάλων οπάδων: οι ultras της Ντόρτμουντ δεν είχαν κανένα πρόβλημα να βρίζουν εξοντωμένους Εβραίους από την χιτλερικη θηριωδία.
Ο λόγος ήταν απλός: οι οπαδοί της Ντόρτμουντ ήταν και οι ίδιοι ναζιστές. Η συγκεκριμένη πόλη άλλωστε παραμένει ακόμα και σήμερα ένα μέρος με πολύ βαθιά ριζωμένες ακροδεξιές ιδέες. Για τη Γερμανία φυσικά, ο ξεριζωμός των αντισημίτικων ιδεών υπήρξε μια διαδικασία πολυδιάστατη, μακροχρόνια και εν τέλει πετυχημένη: δεν υπάρχει κανένα μέρος στη Γερμανία που να συναντά κανείς τον αντισημιτισμό σαν πλειοψηφούσα κοινωνική τάση.
Το Ντόρτμουντ δεν αποτελεί εξαίρεση όσον αφορά τον παραπάνω γενικό κανόνα. Τα ποσοστά ακροδεξιών ωστόσο είναι αισθητά αναβαθμισμένα σε σχέση με την υπόλοιπη Γερμανία. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η εξαιρετικά μαζική οπαδική βάση για την ομάδα της Βεστφαλίας (περίπου 150.000 οπαδοί της Ντόρτμουντ υπάρχουν σε μια πόλη 500.000 ανθρώπων) δεν είναι να απορεί κανείς που διαμορφώθηκε κάπως έτσι το συγκεκριμένο οπαδικό κίνημα.
Για την ακρίβεια, στα 80s, οι οπαδοί της Ντόρτμουντ δεν ήταν απλά φασίστες αλλά και οι πιο επικίνδυνοι και άγριοι χούλιγκαν της Γερμανίας. Σκορπούσαν φόβο και τρόμο όπου και αν πήγαιναν και φυσικά, σε μια χώρα που διακατέχεται από μίσος για τον ρατσισμό εξαιτίας των ενοχών του παρελθόντος της, πολλές συγκρούσεις στις οποίες ήταν εμπλεκόμενοι οι οργανωμένοι της Ντόρτμουντ είχαν και πολιτική χροιά.
Με βάση αυτό το παρελθόν, μάλλον είναι να απορεί κανείς που σήμερα τα πράγματα είναι εκ διαμέτρου αντίθετα όσον αφορά τις πολιτικές αντιλήψεις που ηγεμονεύουν στις κερκίδες του «Βεστφάλεν». Ακόμα και η παραμικρή υπόννοια ακροδεξιάς αναφοράς είναι εξωβελισμένη στα παιχνίδια της Ντόρτμουντ ενώ η κερκίδα παίρνει διαρκώς πολιτικές θέσεις: αν κάτι μισούν οι οπαδοί της Ντόρτμουντ πλέον είναι η No Politica λογική.
Δεν είναι υπερβολή: το καλοκαίρι του 2015, το καλοκαίρι δηλαδή των μεγάλων προσφυγικών ροών στην Ευρώπη, το αντιρατσιστικό και φιλοπροσφυγικό κίνημα που αναπτύχθηκε στη Γερμανία και το οποίο, σε αντιδιαστολή με τα ακροδεξιά αντανακλαστικά που ενεργοποιήθηκαν, προέταξε το σύνθημα «Refugees Welcome», υπήρξε ένα κίνημα συνυφασμένο με τους συνδέσμους της Ντόρτμουντ.Ναι, η μετάλλαξη είναι τόσο εντυπωσιακή. Πως όμως έγινε κάτι τέτοιο;
Πρόκειται για το αποτέλεσμα ενός σχεδιασμού που ξεκίνησε στις αρχές των 00s και στόχευσε στην πλήρη αλλαγή των χαρακτηριστικών του οπαδικού κινήματος εν γένει στη Γερμανία. Ήταν τότε που οπαδοί διάφορων ομάδων δικτυώθηκαν μεταξύ τους με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής ευαισθησίας στους συνδέσμους, την πίεση προς τις διοικήσεις των ομάδων να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που θα ενισχύουν το κοινωνικό τους πρόσωπο αλλά και μια συζήτηση αναφορικά με τα συνθήματα που ακούγονται στα γήπεδα έτσι ώστε να εξαλειφθεί ο σεξισμός από τις κερκίδες.
Σε αυτή την διαδικασία, έπαιξαν πρωτοπόρο ρόλο ορισμένοι οπαδοί της Ντόρτμουντ που εκείνη την εποχή ήταν μειοψηφία στην κερκίδα τους αλλά πλέον κάνουν κουμάντο σε αυτή. Πρόσφατα, ο Ντάνιελ Λότσερ, ο υπεύθυνος για τη σχέση ανάμεσα στη διοίκηση της Ντόρτμουντ και τους συνδέσμους της, μίλησε στο CNN για τον χαρακτήρα της ομάδας του.
«Μορφώνουμε διαρκώς τους οπαδούς μας αναφορικά με ιστορικά θέματα όσον αφορά τον ναζισμό. Διοργανώνουμε εκδηλώσεις, εκδρομές σε παλιά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το ενδιαφέρον από τους οπαδούς είναι τεράστιο ενώ στα προγράμματα συμμετέχουν διαρκώς και υπάλληλοι της ομάδας. Πλέον, αν εκφραστεί στο γήπεδο κάποιος με ρατσιστικά λόγια, υπάρχει άμεση αντίδραση από τον υπόλοιπο κόσμο. Το Ντόρτμουντ είναι μια περίεργη πόλη. Μπορεί οι ακροδεξιές αντιλήψεις να μην είναι επικρατούσες αλλά είναι αρκετά ισχυρές. Η Ντόρτμουντ καλείται να αντιδράσει σε αυτό. Γι’αυτό και η κοινωνική μας δουλειά είναι τόσο σημαντική.
Οι οπαδοί της ομάδας παλεύουν διαρκώς απέναντι στον ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον αντισημιτισμό, την ομοφοβία και τον σεξισμό. Έχουν κερδίσει πολλά πράγματα. Κάποτε ακουγόντουσαν συνθήματα που σήμερα δεν υπάρχει περίπτωση να ακουστούν. Η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με 20 ή 30 χρόνια πριν. Ο ακτιβισμός του οπαδικού κινήματος έχει αποδώσει καρπούς. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αντισημιτισμός επιστρέφει στη γερμανική κοινωνία. Μπορεί να μην εκφράζεται στο τοπ επίπεδο αλλά στις μικρότερες κατηγορίες, αυτό είναι άλλη συζήτηση», είχε πει ο Λότσερ.
Πράγματι, σε μια εποχή που ο ρατσισμός επιστρέφει με δυναμική στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, θα μπορούσε το οπαδικό κίνημα να είναι ένα αντίβαρό του; Η συζήτηση είναι τεράστια αν ανοιχτεί σε γενικό επίπεδο. Αλλά, στη Γερμανία τουλάχιστον, οι οργανωμένοι της Ντόρτμουντ έχουν δείξει το δρόμο.