Αν δεν τις έχετε ακούσει ποτέ ξανά ως τώρα στη ζωή σας, μην απορήσετε. Δεν είναι δηλαδή πως έχετε χάσει κάποιο επεισόδιο ούτε στερείστε κάποιας βασικής γνώσης. Αυτές τις λίμνες τις ξέρουν μόνο οι πραγματικά ψαγμένοι. Μαζί με τους ντόπιους, εκεί στην τόσο όμορφη, μα συνάμα τόσο βασανισμένη τα τελευταία χρόνια, βόρεια Εύβοια.
Γιατί δεν είναι κιόλας πως ήταν πάντα εκεί. Κάθε άλλο. Είναι ένα γαϊτανάκι πολύ πρόσφατων εξελίξεων που οδήγησε στη δημιουργία τους. Πάει κάπως έτσι: Πρώτα ο άνθρωπος έφτιαξε μεταλλεία. Μετά ο άνθρωπος εγκατέλειψε τα μεταλλεία. Και μετά η φύση ανέλαβε να κάνει αυτό που κάνει η… φύση. Να καλύψει τα κενά. Να επουλώσει τις πληγές της. Με το μεγαλείο της, με τη σοφία της. Φτιάχνοντας ένα θέαμα που παρόμοιό του δεν υπάρχει άλλο στα μέρη μας.
Η περιοχή θύμιζε για χρόνια σεληνιακό τοπίο με τους γιγαντιαίους «κρατήρες» από την εξόρυξη λευκόλιθου. Πλέον όμως είναι κάτι τελείως διαφορετικό, ένα μαγευτικό τοπίο – για πολλούς αλπικό – από πράσινο και μπλε, καθώς τα βουνά εναλλάσσονται με λίμνες.
Οι λίμνες είναι συνολικά 14 τον αριθμό. Γι’ αυτό ακριβώς και φέρουν αρκετές ονομασίες, η καθεμία έχει τη δική της ταυτότητα. Έχει επικρατήσει γενικά να λέγονται Λίμνες Μεταλλείων ή Λίμνες Ορυχείων Λευκόλιθου. Είναι μικρές σε μέγεθος αλλά αν τις ενώσεις νοητά καλύπτουν μια ορεινή έκταση που αγγίζει τα 1.000 στρέμματα και χωρίζεται σε δύο μέρη.
Το πρώτο (μέρος) βρίσκεται δίπλα από το Παρασκευόρεμα, ανάμεσα στο χωριό Μαντούδι και Προκόπι και δίπλα στην επαρχιακή οδό Χαλκίδας – Αιδηψού. Στην απέναντι πλαγιά, στο όρος Καντήλι, συναντάμε το δεύτερο μέρος, ανάμεσα στα χωριά Τρούπι, Καλύβια και Σπαθάρι
Οι περισσότερες από τις λίμνες έχουν βάθος περίπου 70-80 μέτρων μιας δεν πήγαινε παρακάτω η εξορυκτική διαδικασία λευκόλιθου (ανθρακικό ορυκτό του μαγνησίου). Ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας δεν επέτρεπε περαιτέρω σκάψιμο.
Τα μεταλλεία είχαν ανοίξει κοντά στα τέλη του 19ου αιώνα και αποτέλεσαν επί σειρά ετών συνώνυμο κερδοφορίας και αποτελεσματικότητας. Τα κοιτάσματα λευκόλιθου που έβγαιναν από τα σπλάχνα του πήγαιναν σε Ευρώπη και Αμερική. Ήταν μάλιστα από τα σημαντικότερα που έβγαζε τότε η Ελλάδα. Μαζί με το θειάφι της Μήλου, τη Σμύριδα της Νάξου, αλλά και τα «προϊόντα» του Λαυρίου και της Σαντορίνης.
Πριν από 40 χρόνια όμως, τα μεταλλεία άρχισαν να στερεύουν. Είχαν δώσει σχεδόν ό,τι είχαν. Ο άνθρωπος τα είχε στραγγίσει. Η βιομηχανία που έδρευε εκεί έγινε ξάφνου προβληματική. Έγιναν διάφορες προσπάθειες ανάκαμψης στη συνέχεια, χωρίς επιτυχία. Με αποτέλεσμα να μπει οριστικό λουκέτο το 2001.
Οι άνθρωποι λοιπόν έφυγαν. Αφήνοντας πίσω τα σημάδια της δράσης τους. Και τότε ανέλαβε δράση η φύση. Γεμίζοντας τα κενά με τον τρόπο που μόνο αυτή ξέρει. Αλλάζοντας άρδην και προς το πολύ καλύτερο την εικόνα.
Οι τρύπες που είχαν μείνει και έμοιαζαν με κρατήρες γέμισαν με νερό. Ένα νέο ολόκληρο οικοσύστημα δημιουργήθηκε από το μηδέν. Με τη δική του χλωρίδα και πανίδα. Άγρια καλάμια, πικροδάφνες, πεύκα, πλατάνια μα και πολλά είδη ψαριών, χελώνες και διάφορα είδη πουλιών.
Αν είστε κάτοικος Αθηνών και θέλετε να ρίξετε μια ματιά από κοντά και να διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι τι εστί Λίμνες Μεταλλείων δεν είναι και ιδιαίτερα δύσκολο. Κοντά 2 ώρες απέχουν από την πρωτεύουσα οδικώς.
Θα πρέπει πρώτα να πάτε Χαλκίδα και από εκεί να βάλετε στο GPS το Μαντούδι, 58 χιλιόμετρα απέχει. Η κωμόπολη αυτή ήταν και παραμένει σταθερά το κοντινότερο πυκνοκατοικημένο μέρος στα παλιά μεταλλεία. Ή πιο σωστά, στις Λίμνες Μεταλλείων. Η φύση φρόντισε και όρισε νέα δεδομένα για το μέρος.