Αν δεν σε πέταξαν εξωγήινοι σήμερα στην Ελλάδα, τότε σίγουρα έχεις καταλάβει πως η Αθήνα δεν είναι πια μέρος για να νοικιάζεις σπίτι, παρά μόνο αν έχεις μηνιαίο εισόδημα πάνω από 2.000 ευρώ.
Αν θες να μείνεις σε ένα σπίτι 90-95 τετραγωνικά με το ταίρι σου ή μόνος, το πιθανότερο είναι πως θα δώσεις γύρω στα 1000 ευρώ ενοίκιο, εκτός κι αν πας να μείνεις στα Άνω Λιόσια, στο Καματερό, στον Γέρακα, σε περιοχές δηλαδή που θεωρούνται Αττική και όχι Αθήνα.
Κάτι οι διαρκείς αυξήσεις σε είδη πρώτης ανάγκης που ωθούν ιδιοκτήτες διαμερισμάτων να βαράνε στο ψαχνό, κάτι η Golden Visa που έχει επιτρέψει σε πλήθος ξένων να αγοράσουν σπίτια στην Αθήνα, κάτι τα Airbnb έχει δημιουργηθεί ένα σκηνικό που μόνο ως στεγαστική κρίση μπορεί να περιγραφεί. Όχι ότι στα νησιά πάνε πίσω.
Υπάρχει άραγε τρόπος να ανατραπεί αυτό; Αν βασιστούμε στην κύβερνηση, τότε καλύτερα να πάμε να παίξουμε στο στοίχημα πως το Παναθηναϊκός-ΠΑΟΚ στο ποδόσφαιρο την Κυριακή θα έρθει 8-7 παρά να περιμένουμε χαΐρι από τύπους που συγκαλύπτουν εγκλήματα.
Η μόνη ελπίδα είναι ο Χάρης Δούκας, όχι ως άνθρωπος, αλλά ως θεσμός. Γιατί κι αυτός δεν έχει δώσει ιδιαίτερα καλά δείγματα στο ξεκίνημά του ως δήμαρχος. Όλες οι ελπίδες βρίσκονται όμως στα χέρια της δημοτικής αρχής ή θα έπρεπε να βρίσκονται.
Και το λέμε αυτό γιατί υπάρχει το τρανό παράδειγμα του Παρισιού, όπου βλέπουμε στα κεντρικά σημεία της γαλλικής πρωτεύουσας να μένουν ντόπιοι και όχι πλούσιοι, άνθρωποι του μεροκάματου.
Το Παρίσι είναι μια από τις πόλεις του κόσμου που οι πλουτοκράτες έβαλαν στο μάτι για να τις κάνουν Νέα Υόρκη της Ευρώπης. Το πέτυχαν με το Λονδίνο όπου για σπίτι 50 τ.μ. σε μια περιοχή αντίστοιχη με την Πανόρμου, θα δώσει 1.800 λίρες ενοίκιο.
Όμως, χάρη στις δημοτικές αρχές, έχει καταφέρει να μη γίνει μια κόπια της Νέας Υόρκης και να κατοικείται στο 25% του από ανθρώπους που έχουν τις δικές τους μικρές επιχειρήσεις ή δουλεύουν σε κρατικές δομές ή είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι.
«Αυτοί που παράγουν τα πλούτη της πόλης, πρέπει να έχουν το δικαίωμα να τα απολαμβάνουν», λέει ο Ίαν Μπροσά, γερουσιαστής του κομμουνιστικού κόμματος που ήταν δημοτικός σύμβουλος και επικεφαλής στον τομέα της στέγασης.
Χάρη στην ανάλυψη της αριστεράς πίσω στο 2001, το Παρίσι δεν παραδόθηκε στους ξένους επενδυτές. Και το θετικό είναι πως η δεξιά αντιπολίτευση δεν αντιστάθηκε, αντιθέτως συντάχθηκε μαζί με τους αριστερούς για να υπάρξει ένα πλάνο διατήρησης της πόλης στα χέρια των ανθρώπων της.
Δάσκαλοι, καθαριστές, νοσοκόμοι, φοιτητές, φουρνάρηδες, άνθρωποι του μεροκάματου και του μόχθου είναι αυτοί που αιτούνται στο πρόγραμμα δημόσιας στέγασης του Παρισίου και περιμένουν να τους διαλέξουν οι επιτροπές για να μπουν σε ένα σπίτι κανονικού μεγέθους, ένα δυάρι, και να δώσουν μέχρι 600 ευρώ.
Η αναμονή είναι περίπου 6 χρόνια, αλλά τουλάχιστον υπάρχει ένα σχέδιο και υπάρχει μια ανταπόκριση και μια διάθεση του δήμου να βοηθήσει. Ο δήμος βρίσκεται διαρκώς σε ετοιμότητα για να αγοράσει νέα κτήρια. Αρκετές φορές εμποδίζει τις ιδιωτικές αγοραπωλησίες και αγοράζει εκείνος ένα διαμέρισμα προς πώληση.
Είναι δε χαρακτηριστικό πως μέχρι πριν 20 χρόνια, το ποσοστό ανθρώπων που ζούσαν σε σπίτια του δήμου, ήταν μόλις 13%. Σε μια πόλη όπου υπάρχουν τόσοι άστεγοι και 2.4 εκατομμύρια οικογένειες βρίσκονται σε λίστα αναμονής, η διάθεση είναι που μετράει.
Ο Ζακ Μποντριέ, δημοτικός σύμβουλος και αρμόδιος σε θέματα στέγασης, ψάχνει στις αγγελίες για διαμερίσματα και ο νόμος επιτρέπει στον δήμο να παρέμβει και ισοφαρίζοντας την προσφορά να πάρει αυτός το διαμέρισμα. Το ετήσιο μπάτζετ του Μποντριέ για αυτό είναι 625 εκατομμύρια.
Μοιάζει μεγάλο, αλλά δεν είναι, αν αναλογιστούμε τι ανταγωνισμός υπάρχει και πόσο ψηλά εκτοξεύουν τις αξίες των ακινήτων οι real estate agents, οι οποίοι μπορεί να πάρουν ένα διαμέρισμα και να το κρατήσουν για μήνες ή και χρόνο άδειο.
Τα τελευταία 30 χρόνια ο δήμος έχει χτίσει ή ανακαινίσει 82.000 διαμερίσματα, με το ενοίκιο να είναι από 6 μέχρι 13 ευρώ ανά τετραγωνικό. Έχει επίσης χτίσει 14.000 φοιτητικές εστίες τα τελευταία 25 χρόνια με μέσο ενοίκιο τα 250 ευρώ.
Δεν είναι όμως μόνο διαμερίσματα. Είναι και επαγγελματικοί χώροι. Το Παρίσι θέλει να κρατήσει ζωντανό τον χαρακτήρα του, πιο πολύ από ποτέ φέτος, αφού τον Ιούλιο θα υποδεχθεί εκατομμύρια τουρισμού για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τυροπωλεία, μπουλανζερί, τσαγκάρηδες, όλα όσα συνθέτουν την παρισινή κουλτούρα προστατεύονται από τον δήμο.
Η ετοιμότητα του δήμου εντοπίζεται δηλαδή και στην προσπάθεια να υπάρχει πάντα μια ισορροπία ανάμεσα στα συνοικιακά καταστήματα και τις αλυσίδες. Οι αλυσίδες μπορούν να πληρώσουν τα υψηλά ενοίκια, αλλά ο στόχος δεν είναι αυτός. Στόχος είναι να έχουν τις δουλειές τους οι μικροεπιχειρηματίες.
«Δε νοικιάζουμε σε McDonald’s, σε Burger King, στα Sephora», λέει στους NYT ο κ. Μπονέ-Ουλάλντζι.
Σύμφωνα με τον Φρανσουά Ροσόν, σύμβουλο του δήμου, αυτό το πλάνο καθίσταται εφικτό επειδή το κράτος απαιτεί υψηλές εισφορές στους φόρους για την υγεία, την παιδεία και άλλες κοινωνικές παροχές.
Το μεγάλο όραμα των αρχών, όπως το εκφράζει ο Μποντριέ, είναι το 25% να γίνει 60%. Μοιάζει με ουτοπία. Αλλά αν δε στοχεύεις τον ουρανό, δε θα βρεθείς ποτέ ανάμεσα στ’ αστέρια.
* Με πληροφορίες από New York Times
** Photo credits: Unsplash/Jon Tyson