Πιθανότατα το 2027, εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά, θα είναι επισκέψιμη η Αμφίπολη. Και πιο συγκεκριμένα, ο Τύμβος Καστά. Εκεί όπου το 2014 ολόκληρος ο πλανήτης περίμενε με κομμένη την ανάσα την απόλυτη αρχαιολογική αποκάλυψη. Ότι ο «ένοικος» του ταφικού μνημείου ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος.
Αυτή η συσχέτιση με τον μεγαλύτερο στρατηλάτη στην ιστορία της ανθρωπότητας, τελικά, αποδείχθηκε όχι μόνο λανθασμένη, αλλά και επιζήμια. Υπό την έννοια ότι η (λογική) απογοήτευση όταν βγήκαν στην επιφάνεια οι απαντήσεις, μείωσε στο μυαλό πολλών την αξία της ανακάλυψης.
Ωστόσο η τεράστια πλειοψηφία των μελετητών και ειδικών τονίζει ότι πρόκειται περί τεράστιας αδικίας.
Οι εργασίες που συνεχίζονται και βρίσκονται σε εξέλιξη μαρτυρούν ακριβώς το αντίθετο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ανακαλύφθηκαν τρεις θάλαμοι και ακόμη ένας χώρος, αυτός της εισόδου προς τον τάφο. Εκεί μάλιστα βρέθηκαν οστά που αντιστοιχούν σε πέντε ανθρώπους αλλά και αυτά ενός αλόγου. Επιπλέον ευρήματα, όπως το δάπεδο, οι καρυάτιδες, η αναπαράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης ή οι σφίγγες, καθιστούν τον Τύμβο Καστά ως μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών.
Η αρχαιολόγος, Κατερίνα Περιστέρη, επικεφαλής των ερευνών ανέφερε και την επιγραφή «Παρέλαβον Ηφαιστίωνος» που βρέθηκε στον περίβολο του μνημείου. Σε συνδυασμό με το μονόγραμμα του Αντίγονου του Μονόφθαλμου, που επίσης ανακαλύφθηκε στον περίβολο, την οδήγησε σε ένα συμπέρασμα.
Ότι δηλαδή, πρόκειται για μνημείο αφιερωμένο στον Ηφαιστίωνα. Τον γιο του Αμύντορα, στρατηγό του μακεδονικού στρατού και φίλο από την παιδική ηλικία κιόλας του Αλέξανδρου. Ουσιαστικά ήταν ο δεύτερος πιο υψηλόβαθμος στην μακεδονική ιεραρχία και όταν πέθανε στα Έκβαντα, ο στρατηλάτης ζήτησε μετά την αποτέφρωσή του να λατρευτεί ως θεϊκός ήρωας. Να αφηρωίσουν, δηλαδή, τον πιο στενό και πιστό σε εκείνον άνθρωπο πάνω στη Γη.
Παράλληλα είχε ήδη σχεδιάσει την κατασκευή ταφικών μνημείων για εκείνον, αν και δεν τα είδε ολοκληρωμένα, αφού οκτώ μήνες αργότερα έφυγε και ο ίδιος από τη ζωή. Ωστόσο αυτά κατασκευάστηκαν κατά παραγγελία του. Και σύμφωνα με την ανακοίνωση της επιστημονικής ομάδας των ανασκαφών, στην Αμφίπολη ο Τύμβος ήταν ένα από αυτά. Μάλιστα, φέρεται να ανέλαβε την κατασκευή του ο Δεινοκράτης, ο οποίος εμπλέκεται και με την νεκρική πυρά του Ηφαιστίωνα.
«Οι επισκέπτες θα μείνουν άφωνοι»
Σε αυτή τη μία δεκαετία που έχει μεσολαβήσει, οι εργασίες συνεχίζονται. Πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται γιατί ακόμη ο χώρος δεν είναι επισκέψιμος από το κοινό. Δεν πρέπει να λησμονούμε, όμως, ότι πρόκειται για ένα μνημείο της ελληνιστικής περιόδου. Το να δοθεί στον κόσμο δεν είναι μια απλή υπόθεση.
Ένας από αυτούς που γνωρίζουν τα παραπάνω σχεδόν από πρώτο χέρι είναι ο Θεόδωρος Σπανέλης. Δημοσιογράφος του γραφείου Τύπου της Περιφέρειας ΑΜΘ και ένας από τους πρώτους που βρέθηκαν στην ανασκαφή, καθώς τοπική εφημερίδα της Καβάλας, στην οποία εργαζόταν, ήταν και η πρώτη που δημοσίευσε κάτι σχετικό, πριν έρθει η τεράστια δημοσιότητα στην Αμφίπολη.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του τόνισε χαρακτηριστικά: «Όλα αυτά τα χρόνια, οι δημοσιογράφοι πιέζουν να τελειώσει γρήγορα το μνημείο και να γίνει επισκέψιμο… Αλλά νομίζω πως ένα τέτοιο έργο δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Ο τύμβος του 2014 δεν έχει καμία σχέση με τον τύμβο του 2024. Οι αλλαγές είναι πάρα πολλές, ορατές… Όπως και τα έργα που έπρεπε να γίνουν ήταν σημαντικά και πρωτόγνωρα για ένα μνημείο αυτού του διαμετρήματος».
Επιπλέον είναι από αυτούς που δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία για τη σημασία του Τύμβου Καστά. Ξεκαθαρίζοντας ότι όταν με το καλό οι εργασίες ολοκληρωθούν (πιθανότατα μέσα στο 2027), ο κόσμος θα αντιληφθεί καλύτερα περί τίνος πρόκειται.
«Η υπόθεση της μελέτης του τύμβου Καστά είναι ακόμη στην αρχή και όταν το μνημείο γίνει επισκέψιμο, το μόνο βέβαιο είναι ότι βγαίνοντας από αυτό, οι επισκέπτες θα είναι κυριολεκτικά άφωνοι από τα όσα έχουν δει. Μέχρι σήμερα η αρχαιότητα δεν μας κληροδότησε κάποιο άλλο μνημείο σε αυτή την εξαιρετική κατάσταση και σε μεγάλο βαθμό άθικτο από τη φθορά του χρόνου. Επιπλέον, η θεολογία που εμπεριέχει αυτό το μνημείο είναι μοναδική και στο μέλλον έχουν να γραφτούν πάρα πολλά βιβλία για αυτήν», επισημαίνει.