Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όπως συνέβη με πολλές επιχειρήσεις του δευτερογενούς τομέα παραγωγής, μπήκε η «ταφόπλακα» που οδήγησε λίγο αργότερα στο κλείσιμο της ΙΖΟΛΑ. Της ελληνικής εταιρείας που έλεγε με περηφάνια ότι… έφερε τον πολιτισμό στα ελληνικά σπίτια, πριν την πάρει η κάτω βόλτα.
Σήμερα, πάντως, το εμπορικό σήμα της άλλοτε κραταιάς εταιρείας έχει αναβιώσει, παραμένοντας σε ελληνικά χέρια. Από τις 3 Μαρτίου 2015 το θρυλικό brand μπήκε στη «φαρέτρα» της «Γ.Ε Δημητρίου Α.Ε.Ε», με τα εργοστάσια παραγωγής να έχουν μεταφερθεί στην Πολωνία. Από εκεί παράγει οικιακές ηλεκτρικές συσκευές όχι μόνο για την εγχώρια αγορά της χώρας ή αυτής της Ελλάδας, αλλά και για το εξωτερικό! Πριν συμβεί, όμως, αυτό ακολούθησε τη μοίρα των λεγόμενων «προβληματικών» επιχειρήσεων με τα αλλεπάλληλα «κανόνια» της δεκαετίας του ’80.
Από Μικρασιάτες πρόσφυγες
Οι ρίζες της ιστορίας της ΙΖΟΛΑ φτάνουν μέχρι την Μικρά Ασία. Κι αυτό διότι ουσιαστικά ιδρύθηκε από πρόσφυγες που βρέθηκαν στην Αθήνα μετά την καταστροφή. Αρχικά κατασκεύαζε μονωτικούς σωλήνες, σιδηροσωλήνες, εμαγιέ προϊόντα και καζανάκια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο Παναγιώτης Δράκος έγινε από μέτοχος του 20%, ιδιοκτήτης και το 1937 εγκαινίασε το εργοστάσιο στις Τζιτζιφιές που αργότερα έγινε το σήμα κατατεθέν της.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκινά ο μετασχηματισμός της σε αυτό που γνωρίσαμε αργότερα. Η ΙΖΟΛΑ στρέφεται στις ηλεκτρικές οικιακές συσκευές και το 1951 παρουσίασε την πρώτη κουζίνα ελληνικής κατασκευής. Ένα χρόνο μετά ακολουθεί και το πρώτο ψυγείο φτιαγμένο αμιγώς από ελληνικά χέρια.
Καθώς αναλαμβάνει τα ηνία ο Γιώργος Δράκος, η εταιρεία γιγαντώνεται. Όσο τα εργοστάσια αυξάνουν την παραγωγή, οι πωλητές βγαίνουν στους δρόμους. Πείθουν τους Έλληνες ότι με δόσεις μπορούν και εκείνοι να ζήσουν το όνειρο των ηλεκτρικών συσκευών. Συνεχίζοντας στο δρόμο της καινοτομίας, το 1960 στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης παρουσιάζει την πρώτη τηλεόραση και όταν τελικά το νέο μέσο έρχεται στην Ελλάδα, εκείνη βρίσκεται στην pole position της αγοράς.
Η γιγάντωση του μυθικού brand
Η τηλεόραση αποδείχθηκε ευλογία, όχι μόνο για την ΙΖΟΛΑ αλλά και την ΕΣΚΙΜΟ που αποτέλεσε τον άμεσο εγχώριο ανταγωνιστή της. Πλέον τα εργοστάσια μεταφέρθηκαν στου Ρέντη, ενώ άνοιξε και νέο εργοστάσιο στη Θήβα.
Με την ατάκα «πολιτισμός στο σπίτι», η ΙΖΟΛΑ γιγαντώνεται και οι πωλήσεις εκτοξεύονται. Πέρα από τις door to door προσεγγίσεις, έρχονται και διαφημιστικές καμπάνιες σε ραδιόφωνα και εφημερίδες. Στην ακμή της η εταιρεία απασχολεί 2.500 εργαζόμενους ενώ παράγει σε ετήσια βάση πάνω από 800.000 ηλεκτρικές συσκευές. Τα προϊόντα με σήμα το ελεφαντάκι γεμίζουν το ελληνικό νοικοκυριό, ενώ την ίδια ώρα λειτουργεί και η μόνιμη έκθεση στην οδό Αμερικής, στο κέντρο της Αθήνας. Τίποτε τότε δεν προμηνύει ότι σύντομα θα έρθει το τέλος.
Κατρακύλα μετά την Μεταπολίτευση
Την δεκαετία τα πράγματα παίρνουν μια δυσάρεστη τροπή για τον δευτερογενή τομέα παραγωγής. Η πετρελαϊκή κρίση αγγίζει και επηρεάζει τα πάντα. Το 1974 δημιουργείται ένας όμιλος πέντε βιομηχανιών εξειδικευμένων στην παραγωγή οικιακών συσκευών. Όμως ούτε αυτό είναι αρκετό.
Ο ανταγωνισμός από το εξωτερικό είναι πια αδυσώπητος. Έτσι, στο τέλος του 1977 η ΙΖΟΛΑ και η ΕΣΚΙΜΟ συγχωνεύονται και προκύπτει η ΕΛΙΝΤΑ. Ή, αν προτιμάτε, ELINDA που προέρχεται από τα αρχικά Hellenic Industry of Appliances. Από την αρχή του εγχειρήματος ωστόσο τα πράγματα δεν έδειχναν ρόδινα…
Χωρίς ίδια κεφάλαια, η εταιρεία καταφεύγει συνεχώς σε δανεισμό, ενώ το 1980 γίνεται ακόμη ένα λάθος. Για να βγει μια μεγάλη παραγγελία από το εξωτερικό προσλαμβάνονται άλλοι 400 εργαζόμενοι. Η συνεργασία, όμως, δεν ολοκληρώνεται ποτέ και το μόνο που προκύπτει είναι επιπλέον κόστος για την επιχείρηση. Τα χρέη συσσωρεύονται και η χαριστική βολή έρχεται το 1984.
Η ΕΛΙΝΤΑ περνά στα χέρια του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων. Στα επόμενα χρόνια λειτουργεί ουσιαστικά ως εργοστάσιο παραγωγής στην Ελλάδα διαφόρων brands του εξωτερικού. Αν και το 1990 παρήγαγε συνολικά 760.000 τεμάχια όλων των ειδών (ψυγεία, καταψύκτες, κουζίνες, πλυντήρια, πλυντήρια πιάτων, απορροφητήρες, φασόν τηλεοράσεις, ηλεκτρικές σκούπες, φούρνους μικροκυμάτων, κλιματιστικά, βίντεο, συστήματα ήχου και αερόθερμα) με εξαγωγές σε Βρετανία, Ισπανία, Κύπρο και Μέση Ανατολή, η καταστροφή δεν αποφεύγεται.
Η μεγάλη επιστροφή
Χρειάστηκε να περάσουν περίπου 25 χρόνια για να επανέλθει η ιστορική μάρκα στην αγορά. Η «Γ.Ε Δημητρίου Α.Ε.Ε» την προσθέτει στο οπλοστάσιό της, με τα νέα μοντέλα από ηλεκτρικές κουζίνες (εμαγιέ, κεραμικές και εντοιχιζόμενες) να είναι οι πρώτες συσκευές που βγαίνουν ξανά στην αγορά.
«Η ΙΖΟΛΑ υπήρξε μια θρυλική μάρκα, υπόδειγμα δημιουργικότητας μέσα σε δύσκολες οικονομικές συγκυρίες και νιώθουμε υποχρεωμένοι να δώσουμε στη νέα γενιά καταναλωτών την ευκαιρία να τη γνωρίσει, να την εμπιστευτεί και να την αγαπήσει, όπως οι προηγούμενες», ανέφερε τότε ο πρόεδρος της εταιρείας, Γιώργος Δημητρίου, χάρη στον οποίο έγινε η μεγάλη επιστροφή.