Στα τέλη Φεβρουαρίου, λίγα 24ωρα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ισπανία έβλεπε το πετρέλαιο να ανεβαίνει στα 2.04 ευρώ το λίτρο. Η αύξηση εκεί, αλλά και στην Πορτογαλία, χτύπησε πιο γρήγορα από κάθε άλλο σημείο στην Ευρώπη.
Ο λόγος που συνέβη αυτό δεν ήταν αποκλειστικά ο πόλεμος. Ισπανία και Πορτογαλία θα βρίσκονταν σε αυτή την κατάσταση με ή χωρίς πόλεμο στην Ουκρανία. Ο πρώτος ενάμιση μήνας του 2022 ήταν δύσκολος σε χρηματιστηριακό επίπεδο για τις μεγάλες πετρελαϊκές.
Και καθώς οι δύο χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου έχουν μια άτυπη ενεργειακή απομόνωση από τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα έβλεπαν την άνοδο περισσότερο από πολλές άλλες περιοχές της Ευρώπης.
Ο πόλεμος στην περίπτωσή τους φαίνεται να λειτούργησε κάπως ανάποδα. Όχι από τύχη ή από συγκυρίες, αλλά χάρη σε ένα μέτρο και σε κάτι άλλο που αφορά το ενεργειακό στάτους των δύο χωρών.
Ισπανία και Πορτογαλία, δύο από τις χώρες των PIGS που λέγαμε στις αρχές των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης, τα πήγαν άψογα στον εμβολιασμό και στη δεύτερη καραντίνα της πανδημίας. Τώρα μοιάζουν να τα πάνε καλά και ενεργειακά.
Η ανατροπή της ανοδικής πορείας των τιμών
Η Ιβηρική Χερσόνησος αποκαλείται «Energy Island», δηλαδή ενεργειακό νησί της Ευρώπης. Κι επειδή έχει αυτή την απόσταση από την Ε.Ε., μπορεί να κοντρολάρει την αύξηση στα καύσιμα. Για να το καταφέρει, η κυβέρνηση Σάντσες ανακοίνωσε στις αρχές Απριλίου πως θα κόβει 20 cents για κάθε λίτρο πετρελαίου που βάζει ένας Ισπανός στο όχημά του.
Αυτό το μέτρο απαίτησε περίπου 1.4 δισ. ευρώ από την ισπανική οικονομία και το 1/4 από τις εταιρείες πετρελαίου που δεσμεύτηκαν να συνεισφέρουν κι αυτές με τα 5 από τα 20 cents.
Το πιο σημαντικό όμως που έχει φέρει την πτώση κάτω από τα 2 ευρώ στην Ισπανία και την Πορτογαλία (1.82 και 1.98) και την εν γένει καθοδική πορεία, αφορά στο υγροποιημένο αέριο.
Αυτή τη στιγμή η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία έχουν καλύτερες τιμές. Είναι όμως χώρες που ούτως ή άλλως είχαν εξασφαλίσει καλύτερες τιμές από τους παρόχους πετρελαίου και αερίου στην Ευρώπη, δηλαδή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, τις ΗΠΑ και την Ρωσία. Και τώρα ενισχύονται από τους 3 εκ των 4.
Ενεργειακή κρίση: 12 Έλληνες του εξωτερικού από 3 ηπείρους αποκαλύπτουν πώς τη βιώνουν
Εκεί όμως η αύξηση είναι πιο σημαντική και η πορεία διόλου καθοδική. Ισπανία και Πορτογαλία λοιπόν, εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις επενδύσεις τους σε ηλιακή, αιολική και υδραυλική ενέργεια και ιδίως στο υγροποιημένο φυσικό αέριο, το LNG (liquefied natural gas).
Το LNG και η Ισπανία που το διανέμει
Τι είναι το LNG; Το φυσικό αέριο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες σε σημεία του κόσμου που δεν είναι τόσο αναγκαίο. Υπάρχει πάνω από επάρκεια. Επομένως, κάπως πρέπει να μετακινηθεί. Αυτό συμβαίνει είτε με αγωγούς, αν η υπάρχει εδαφική σύνδεση, είτε με τάνκερ αν υπάρχει θάλασσα και ωκεανός να χωρίζει τις περιοχές.
Το φυσικό αέριο όμως έχει τεράστια πίεση και αν αποθηκευτεί κάπου, δε γίνεται να μεταφερθεί με ασφάλεια, ειδικά μέσω θαλάσσης. Άρα αυτό που κάνουν είναι να ψύχουν το φυσικό αέριο για να μετατραπεί σε υγρό και να αποκτήσει πολύ χαμηλότερη πίεση για να μπει σε αποθηκευτικά κιβώτια και να μεταφερθεί. Κι όταν φτάσει στον προορισμό του, ξαναθερμαίνεται για να γίνει αέριο.
Στην Ισπανία θα βρει κανείς 6 εργοστάσια τέτοιας διαδικασίας, με τη Βαρκελώνη να έχει το μεγαλύτερο, ενώ έχει και ένα η Πορτογαλία. Μαζί, οι δύο ιβηρικές χώρες έχουν το 33% των επιχειρήσεων μετατροπής του LNG στην Ευρώπη.
«Προφανώς αυτές οι υποδομές μας δίνουν μεγαλύτερη ελαστικότητα και δυναμώνουν το σύστημα διανομής αερίου σε σχέση με το σύστημα που έχουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες που εξαρτώνται από αγωγούς», είχε δηλώσει τον Μάρτιο σε ειδική εκδήλωση στη Βαρκελώνη ο Κλαούντιο Ροδρίγκεζ, εκπρόσωπος της Enagás, εταιρείας που ηγείται σε αυτό το δίκτυο διαμοιρασμού του LNG.
Η απομόνωση τις έσωσε
Ισπανία και Πορτογαλία έχουν λάβει από τότε πολλές ποσότητες LNG από τις ΗΠΑ και το έχουν επαναφέρει στην αέρια μορφή του για να το διανείμουν στην Ευρώπη. Το 2022 οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί να εισάγουν στην Ευρώπη 15 δισ. κυβικά μέτρα LNG, κάτι που τις καθιστά πρώτο εισαγωγέα στην Ισπανία, ξεπερνώντας την Αλγερία, που προηγείτο όλα αυτά τα χρόνια.
Όμως το 2021 η Αλγερία αποφάσισε να κλείσει τον αγωγό που περνάει από το Μορόκο λόγω διπλωματικής κρίσης με τη γείτονα χώρα της στη Βόρεια Αφρική και έπρεπε να πάνε διπλωμάτες από την Ισπανία για να διασφαλιστεί ότι η ποσότητα που τους αναλογεί σε LNG θα μείνει ανεπηρέαστη.
Σε μια περίοδο που η Ε.Ε. ψάχνει αγωνιωδώς εναλλακτικές πηγές ενέργειας και ΑΠΕ, Ισπανία και Πορτογαλία έχουν πιο ισχυρή θέση και λόγο στις προτάσεις κατ΄αρχάς και εν δευτέροις στις αποφάσεις. Στα μέσα Μαρτίου τους ζητήθηκε να προτείνουν μηχανισμούς ελέγχου των τιμών στην ενέργεια.
Ο Πέδρο Σάντσες και ο Αντόνιο Κόστα, οι δύο Πρωθυπουργοί, εξήγησαν τότε πως αφού η Ευρώπη τους είχε απομονώσει σχετικά, θα έπρεπε να απεγκλωβιστούν από τους κανόνες της αγοράς που μοιράζονται τα άλλα κράτη.
Έρχεται τσουνάμι: Τι συνέπειες θα έχει στην τσέπη μας η κατάρρευση του πετρελαίου
Όταν η Ισπανία προειδοποιούσε, την αγνοούσαν
Το ισπανικό LNG θεωρητικά αποστέλλεται προς την ανατολή, σε χώρες που το έχουν ανάγκη. Αλλά δεν υπάρχει εύκολο μονοπάτι. Η Ισπανία μοιράζεται με τη Γαλλία δύο μικρούς αγωγούς που μεταφέρουν σε ποσότητα το ισόποσο εφτά γεμάτων πλοίων κάθε μήνα. Τον Μάρτιο η Ισπανία παρέλαβε 27 φορτία μαζί με το φυσικό αέριο από την Αλγερία.
Ανάμεσα στη Μαδρίτη και τις Βρυξέλλες υπάρχει κουβέντα για να ξεκινήσει ένα πλάνο κατασκευής ενός μεγάλου αγωγού αερίου και υδρογονανθράκων που θα περνάει από τα Πυρηναία. Αλλά ακόμα κι αν ξεκινήσει αύριο, θα χρειαστεί κάμποσα χρόνια να ολοκληρωθεί.
«Η Ισπανία είναι μέρος της λύσης, αλλά δυστυχώς είναι περιορισμένα όσα μπορεί να κάνει», ανέφερε ο Γκονζάλο Εσκριμπάνο, αναλυτής ενέργειας και κλίματος του ισπανικού think tank Elcano Institute.
Η Ευρώπη πρέπει να αυτονομηθεί ενεργειακά και να δυναμώσει τις διασυνδέσεις της γιατί η Ρωσία δεν είναι η μόνη…Ρωσία με την οποία έχει δεσμούς. Και η Ισπανία με την Πορτογαλία, που για χρόνια πριν έκρουαν κώδωνα κινδύνου στην Ε.Ε. για την εξάρτηση τους στον Πούτιν, βρίσκονται τώρα καβάλα στ΄άλογο!
* Με στοιχεία από ABC
** Φωτογραφία: Unsplash/ Robert Linder