Η ενεργειακή κρίση σύμφωνα με τους πιο έγκυρους οικονομικούς αναλυτές μπορεί να φτάσει στα επίπεδα της ύφεσης της δεκαετίας του ’70 με το κόστος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου να εκτινάσσεται και να μπορεί να ξεπεράσει και τα όρια του αιώνα.
Στην Ελλάδα το τελευταίο δίμηνο η έκρηξη αυτή φάνηκε ιδιαίτερα στα τιμολόγια της ΔΕΗ και του φυσικού αερίου, με τους καταναλωτές να βρίσκονται προ δυσάρεστης έκπληξης όταν άνοιξαν τους λογαριασμούς του 2022 και διάβασαν ποσά που δεν είχαν ξανασυναντήσει.
Μεγάλο ρόλο στη συνέχιση της κρίσης θα παίξει η εξέλιξη στο ουκρανικό ζήτημα και η ύπαρξη ακραίων καιρικών φαινομένων μετά τον χειμώνα του 2022. Η ανάπτυξη απειλείται άμεσα και οι εταιρείες ενέργειας για ακόμα μία φορά αναμένεται να μετακυλήσουν το κόστος στον καταναλωτή.
Το Menshouse ρώτησε 12 Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό να μας μιλήσουν για την εμπειρία τους μέσα σε αυτήν την περίοδο της ραγδαίας αύξησης στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Με πολλή ευγένεια μάς απάντησαν όλοι σε 4 βασικά ερωτήματα που αφορούν τα νοικοκυριά σε 10 διαφορετικές χώρες, τριών ηπείρων.
Οι ερωτήσεις που κλήθηκαν να απαντήσουν οι Έλληνες και Ελληνίδες του εξωτερικού ήταν οι εξής:
1. Τι λογαριασμούς ρεύματος/φυσικού αερίου πληρώνετε στο σπίτι ανά τετραγωνικό;
2. Υπήρξαν αλλαγές στην κοστολόγηση μετά την ενεργειακή κρίση;
3. Ποιος είναι ο μέσος μισθός ή ο κατώτερος στη χώρα/πολιτεία που ζεις;
4. Υπάρχει κοινωνική πολιτική με επιδόματα ή άλλα βοηθήματα για τη θέρμανση ή το ηλεκτρικό;
Φάνης, Βέλγιο
1. Στο Βέλγιο το σύστημα είναι διαφορετικό. Τα τετραγωνικά ενός σπιτιού δεν παίζουν ρόλο. Μετράει μόνο η κατανάλωση (Κιλοβατώρες). Η τιμή μιας κιλοβατώρας είναι στα 0,062 Ευρώ. Για λόγους σύγκρισης, μπορώ να σας πω ότι για ένα διαμέρισμα 115 Τετραγωνικών πληρώσαμε για την προηγούμενη χρονιά 642 ευρώ συνολικά (συμπεριλαμβανομένων όλων των φόρων κλπ). Άρα ας πούμε 5,58 ευρώ το τετραγωνικό. Όπως είπα βέβαια, αυτό που μετράει είναι η κατανάλωση, άρα πρέπει να σημειωθεί ότι στο σπίτι είμαστε τρία άτομα και λόγω covid δουλεύαμε όλη τη χρονιά από το σπίτι.
Το ίδιο σύστημα ισχύει και για το φυσικό αέριο. Σε αυτήν την περίπτωση η τιμή της μιας κιλοβατώρας είναι στα 0,024 Ευρώ.
2. Ο κατώτατος μισθός στο Βέλγιο είναι στα 1.658 ευρώ μεικτά.
3. Στο Βέλγιο πληρώνουμε κάθε μήνα το 1/12 της ετήσιας κατανάλωσης που είχαμε την προηγούμενη χρονιά. Στο τέλος κάθε χρόνου η εταιρία μετράει την πραγματική μας κατανάλωση για τους 12 προηγούμενους μήνες, πληρώνουμε ή μας πληρώνει τη διαφορά και αναπροσαρμόζει τη μηνιαία καταβολή για τον επόμενο χρόνο. Οπότε αν και ξέρουμε ότι οι τιμές έχουν ανέβει, εμείς συνεχίζουμε να πληρώνουμε το ίδιο ποσό κάθε μήνα. Η διαφορά θα φανεί στο τέλος του χρόνου.
4. Στο κοινοβούλιο συζητάνε το ύψος και το τι μορφή θα πάρει το επίδομα αλλά λογικά απλά θα επιδοτηθεί κατευθείαν η τιμή προς τις εταιρίες έτσι ώστε να δούμε μικρή διαφορά στο τέλος του χρόνου που θα μας έρθει ο συγκεντρωτικός λογαριασμός.
Χρήστος και Φαίη, Σκωτία
1. Το υψηλότερο που έχουμε πληρώσει μέχρι τώρα ήταν για τον Ιανουάριο 2022, 120 λίρες για ρεύμα και αέριο συνολικά σε ένα σπίτι με 2 υπνοδωμάτια, σαλόνι, κουζίνα, τουαλέτα, αποθήκη μικρή.
2. Κατώτατος βασικός μισθός περίπου 1400 λίρες με 40 ώρες την εβδομάδα, συνολικό εισόδημα σπιτιού (3 άτομα) 5400 λίρες.
3. Ανακοινώθηκαν αυξήσεις από τον Απρίλιο.
4.Πέρα από κάποια μέτρα που υπήρχαν ήδη, θα δοθεί μια ενίσχυση περίπου 150 λίρες τον χρόνο ανά διαμέρισμα, που θα αφαιρεθεί από το ετήσιο Council Tax (δημοτικός φόρος που συμπεριλαμβάνει νερό, σκουπίδια και αποχέτευση)
Ζωγραφιά Νυστάζου, Σανκτ Γκάλεν, Ελβετία
1. Καταρχάς τα έξοδα για ρεύμα κ θέρμανση συμπεριλαμβάνονται στο ενοίκιο. Εγώ πληρώνω γύρω στα 2000 φράγκα ενοίκιο και ίσως τα έξοδα για utilities είναι 200 φράγκα το μήνα. Δε θυμάμαι ακριβώς πόσα. Φυσικό αέριο υπάρχει όντως. Δε γνωρίζω το κόστος για φυσικό αέριο. Κόστος ρεύματος είναι 0,208 φράγκα ανά kWh. Πληρώνω 250 φράγκα ανά δίμηνο. Και στο τέλος του χρόνου αν έχω πληρώσει παραπάνω παίρνω επιστροφή.
Δεν γνωρίζω για διαφορές στις τιμές. Κάποιες φορές επίσης στο τέλος του χρόνου στο διαμέρισμα που είμαι τώρα: αν χρησιμοποιώ το κοινόχρηστο πλυντήριο παρά πολύ, οι ιδιοκτήτες μου στέλνουν και πληρώνω έξτρα αλλά δεν είναι ποτέ πάνω από 100 φράγκα κ είναι για όλο τον χρόνο.
2. Κατώτατος μισθός νομίζω δεν υπάρχει. Ήθελαν να περάσουν νόμο για κατώτατο στα 4000 αλλά δεν πέρασε.
4. Δε γνωρίζω για επιδόματα θέρμανσης. Ίσως για ιδιοκτήτες υπάρχει κάτι αλλά συνήθως οι περισσότεροι νοικιάζουν και η θέρμανση συμπεριλαμβάνεται στο ενοίκιο. Δεν υπάρχει κρύο σπίτι γενικά στην Ελβετία.
Ιωάννα Γκότση, Χάγη, Ολλανδία
1. Λοιπόν, εγώ για 30 τετραγωνικά πληρώνω 70 για ρεύμα και φυσικό αέριο. Είναι fixed η τιμή. Αλλά όταν δεν είναι fix η τιμή, εξαρτάται από το σπίτι αν είναι παλιό ή όχι, αν είναι γωνιακό, αν έχει διπλό τζάμι ή όχι κτλ.
2. O κατώτατος είναι 1,600 καθαρά, περίπου και ο μέσος μισθός περίπου στα 1900 ευρώ.
3. Αυξήσεις αυτόν τον μήνα υπήρξαν στα πάντα. Ακόμα και στα προϊόντα των σούπερ μάρκετ, όχι μόνο στα ενεργειακά.
Nάσια Μετόκη, Μιζούρι, ΗΠΑ
1. Ρεύμα – $55.91 (49,27€) το μήνα
Φυσικό αέριο – $146.70 (129,28€) το μήνα
Για σπίτι 125 τετραγωνικών μέτρων (+ ίδιου μεγέθους υπόγειο).
2. Ζούμε στο τωρινό μας σπίτι από τις αρχές του 2020 και δεν έχουμε αντιληφθεί αλλαγές στην κοστολόγηση είτε του ρεύματος είτε του φυσικού αερίου.
3. Το διάμεσο οικογενειακό εισόδημα για το 2019 στο Μιζούρι ήταν $57,409 (50.519,92€). Για την πόλη του Σεντ Λούις $43,896 (38.628,48€).
4. Στο Μιζούρι υπάρχει το πρόγραμμα Low Income Home Energy Assistance Program. Είναι πρόγραμμα που σε βοηθά να πληρώσεις τους λογαριασμούς ενέργειάς σου (θέρμανση ή ψύξη). Οι αιτούντες πρέπει να έχουν ορισμένα κριτήρια ώστε να τους εγκριθεί το επίδομα όπως πχ. συγκεκριμένο εισόδημα, αλλά αυτό διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, δεν είναι το ίδιο για όλη την πολιτεία. Επίσης οι αιτούντες πρέπει να είναι είτε πολίτες ή μόνιμοι κάτοικοι (πράσινη κάρτα) ΗΠΑ.
Βίκυ Πανάγου, Ντίσελντορφ, Γερμανία
1. Λοιπόν ο Μ.Ο. τιμής KWh μέχρι 3500 kWh είναι 32,16 σεντ. Εδώ έχουμε χρέωση ρεύματος μηνιαία και αφορά αποκλειστικά το ρεύμα και τίποτε άλλο.
Πληρώνω 70€ το μήνα και μια φορά το χρόνο έρχεται εκκαθάριση κάθε Μάιο συγκεκριμένα. Όπου αν έχω κάψει παραπάνω στο χρόνο από τα 70€ το μήνα μου αλλάζουν την μηνιαία χρέωση πχ μπορεί να πάει 75€. Εξαρτάται πόσο παραπάνω. Μια χρόνια ήμουν -11€ αυτά δηλαδή ήταν τα παραπάνω οπότε η ταρίφα έμεινε ίδια.
Στην εκκαθάριση έρχεται κι η αύξηση που υπάρχει κάθε χρόνο η οποία είναι κάποια σεντ. Μιλάω για ένα σπίτι 85τμ όπου μαγειρεύω κάθε μέρα κ φούρνο κι απ’ όλα. Έχω πλυντήριο στεγνωτήριο οκτάκιλο που βάζω 7-8 την εβδομάδα σίγουρα. Αλλά όλα μου τα φώτα είναι λεντ κι οπωσδήποτε καίμε ώρες. Όπως επίσης λάπτοπ υπολογιστές κλπ.
Όσον αφορά το αέριο θα σου στείλω μια φωτό ενδεικτική γιατί κ εδώ υπάρχουν διάφοροι πάροχοι
3. Ακούγεται βέβαια πως μας περιμένουν αυξήσεις γιατί όλα ανέβηκαν όλα όμως και αρκετά. Αρκεί να σου πω πως το ενοίκιο μου πήρε αύξηση 130€!!! Με τη μία. Σκέψου πως έχουμε ταχυθέρμ για ζεστό νερό. Οπότε καταλαβαίνεις τι γίνεται κ πόση χρήση κάνουμε. Χαμός
Αλέξης, Κοπεγχάγη, Δανία
1. Μπορεί να βγαίνει και 130€ τα 100 τετραγωνικά, βέβαια όλες οι καινούργιες οικοδομές έχουν τεχνολογίες ανακύκλωσης και ενεργειακής οικονομίας κ πέφτουν οι τιμές.
Πχ εμείς που έχουμε καινούργιο σπίτι (του 2020) μπορεί να μην ανάβουμε καθόλου θέρμανση, καθώς όλη η οικοδομή έχει σταθερή θερμοκρασία 21-22 βαθμούς όποτε σ’ όλα τα δωμάτια είσαι καλυμμένος και σε συνδυασμό με την ενδοδάπεδια θέρμανση και τα καλά κουφώματα, καις ελάχιστα.
Ελισάβετ Κυρίτση, Τσούνγκτζου, Ν. Κορέα
1. Τον Νοέμβριο το city gas, με 24ωρο κατανάλωση ήρθε 10 δολάρια. Με θερμαινόμενα πατώματα, να καίει όλη μέρα και ο λογαριασμός ήρθε μόνο 10 δολάρια. Το αέριο το εισάγουν από Ρωσία. Τον προηγούμενο μήνα με τα κρύα πλήρωσε 35 ευρώ. Το γκάζι το έχουν για το μπόιλερ και της θέρμανσης Έχουν και ηλεκτρικό, για το οποίο ένα άτομο πληρώνει περίπου 15 ευρώ τον μήνα. Μια οικογένεια με τρία παιδιά πληρώνει γκαζ μαξ 100 ευρώ. Έχει τύχει ο σύντροφος μου να πληρώσει και μόνο 3 ευρώ για ηλεκτρικό ρεύμα.
3. Ξέρω ότι είναι πιο χαμηλά τα τιμολόγια και πως συμμετέχει και η πολιτεία με κάποια επιδόματα. Πχ σε έναν καύσωνα που είχαν, κάλυψε το 80% στους λογαριασμούς που έκαψαν πολύ ρεύμα λόγω κλιματιστικού.
Νίκος, Λουξεμβούργο
1.Στο Λουξεμβούργο πληρώνω 60 ευρώ το μήνα για 65 τμ. Η τιμή για το ρεύμα είναι 0.065 ευρώ/ Kwh. Προφανώς αυτή η τιμή είναι πριν να φανούν αυξήσεις.
Το αέριο το πληρώνουμε με το χρόνο και υπολογίζεται μέσα στα κοινόχρηστα οπότε δεν μπορώ να υπολογίσω.
2. Ο κατώτατος μισθός είναι 2.257 ευρώ μεικτά. Ο μέσος μισθός είναι 5000 ευρώ μεικτά.
3. Για το ρεύμα πληρώνουμε για ένα χρόνο συνεχόμενο προκαταβολικά, οπότε δεν ξέρω τι αύξηση υπάρχει. Αυτό που άλλαξε και φαίνεται άμεσα είναι η βενζίνη που από 1.20 πήγε 1.80 ευρώ/λίτρο.
4. Υπάρχει τιμαριθμική προσαρμογή του κατωτάτου μισθού. Τον Οκτώβριο του ’21 έγινε αύξηση των μισθών 3% και το Μάρτιο του ’22 λένε για άλλο 3%. Δεν έχω ακούσει κάτι για συγκεκριμένα επιδόματα για την ενέργεια. Ξέρω όμως ότι υπάρχουν επιδόματα για το κόστος ζωής για τα οποία κάποιος πρέπει να κάνει αίτηση. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι οριζόντιο.
Κώστας Ντούγιας – Χριστίνα Παπαποστόλου, Λευκωσία, Κύπρος
1. Όσον αφορά το φυσικό αέριο, δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή οι υποδομές στο δίκτυο διανομής για την οικιακή του χρήση. Σχετικά με το ηλεκτρικό ρεύμα, δε γνωρίζω ποιο είναι το κόστος ανά τ.μ. (συνήθως το κόστος στο λογαριασμό δίνεται αναφορικά με την τιμή της μονάδας σε σχέση με την τιμή των καυσίμων, η οποία διαμορφώνει και τον αντίστοιχο συντελεστή, και την κατανάλωση). Μπορώ όμως να δώσω ένα παράδειγμα, αφού πρώτα αναφέρω τα παρακάτω, τα οποία πιστεύω πως θα βοηθήσουν τη συζήτηση: α) Στην Κύπρο δε χρησιμοποιείται συνήθως πετρέλαιο για θέρμανση στις οικίες. Αντιθέτως, στις περισσότερες περιπτώσεις η θέρμανση βασίζεται είτε σε κλιματιστικές μονάδες αποκλειστικά ή σε συνδυασμό αυτών με θερμοσυσσωρευτές. Και τα δύο συστήματα θέρμανσης είναι ηλεκτρικά και αποτελούν αρκετά ενεργοβόρες (κι επομένως και ακριβές) λύσεις. β) Σε αντίθεση ίσως με την κοινή πεποίθηση στην Ελλάδα, στην Κύπρο υπάρχει Χειμώνας ο οποίος διαρκεί 3-4 μήνες, κατά τη διάρκεια του οποίου απαιτείται σχεδόν συνεχής χρήση θέρμανσης. Αυτό ισχύει ειδικότερα κατά τις βραδινές ώρες, μιας που η θερμοκρασία τη νύχτα είναι σύνηθες ακόμη και το Καλοκαίρι να πέφτει τουλάχιστον 10-15 βαθμούς, φτάνοντας έτσι πολλές φορές το Χειμώνα στους 1-3 βαθμούς Κελσίου. Από την άλλη μεριά, 4-5 μήνες το χρόνο η θερμοκρασία είναι 30+40+ βαθμοί Κελσίου και η χρήση A/C 24/7 είναι μονόδρομος. γ) Τα τελευταία χρόνια οι λογαριασμοί του ηλεκτρισμού είναι αυξημένοι, κυρίως λόγω της αύξησης στις τιμές των καυσίμων, καθώς η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτά.
Με βάση τα παραπάνω, ας δούμε ένα ενδεικτικό παράδειγμα λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Το παράδειγμα αναφέρεται σε διαμέρισμα 85 τ.μ. στο κέντρο της Λευκωσίας, όπου η θέρμανση το χειμώνα βασίζεται αποκλειστικά σε θερμοσυσσωρευτές (non-stop χρήση για 3-4 μήνες), η ψύξη λαμβάνει χώρα αποκλειστικά με τη χρήση A/C το καλοκαίρι (non-stop χρήση 4-5 μήνες), υπάρχει ηλιακός θερμοσίφωνας και η χρήση ηλεκτρικού θερμοσίφωνα είναι σπάνια (κάποιες ημέρες το χειμώνα), και το πλυντήριο ρούχων χρησιμοποιείται κυρίως βράδυ (αν και η διαφορά βραδινού ρεύματος με ημερήσιο είναι πολύ μικρότερη στην Κύπρο από ότι στην Ελλάδα). Σε αυτό το παράδειγμα λοιπόν, ο διμηνιαίος λογαριασμός έρχεται γύρω στα 120€-150€ την Άνοιξη όπου δε γίνεται χρήση ούτε θέρμανσης αλλά ούτε και ψύξης, 180€-250€ το Καλοκαίρι όπου χρησιμοποιείται το A/C για ψύξη, και 350€-500€ το Χειμώνα όπου χρησιμοποιούνται οι θερμοσυσσωρευτές για θέρμανση.
2. Θεσπίστηκε πρόσφατα κατώτατος μηνιαίος μισθός για κάποια επαγγέλματα (π.χ. πωλητές) στα 870€ μικτά για τους πρώτους 6 μήνες και 924€ μικτά μετά το πέρας του εξαμήνου. Ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι γύρω στα 1.900€-2.100€ μικτά. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι οι κρατήσεις είναι σημαντικά χαμηλότερες από ότι στην Ελλάδα, οπότε το αντίστοιχο καθαρό ποσό για 2.000€ μικτά, για παράδειγμα, δεν είναι το ίδιο σε Ελλάδα και Κύπρο (στη δεύτερη περίπτωση οι κρατήσεις είναι λιγότερες και το καθαρό ποσό είναι σημαντικά μεγαλύτερο).
Σε κάθε περίπτωση βέβαια, πρέπει να τονίσουμε πως ο κατώτατος μισθός δεν είναι ικανοποιητικός, δεδομένου πως το ενοίκιο είναι γύρω στα 550€-600€ για one-bedroom επιπλωμένο διαμέρισμα (500€-550€ χωρίς έπιπλα) και 650€-800€ για two-bedroom και το κόστος ζωής είναι 10%-20% πάνω σε σχέση με την Ελλάδα όσον αφορά τις περισσότερες υπηρεσίες και αγαθά (π.χ. supermarket, εστίαση, ταξί, κ.λ.π.) – εξαιρέσεις αποτελούν η αγορά και συντήρηση/κατοχή αυτοκινήτου, τα καύσιμα, κι οι τηλεπικοινωνίες.
3. Μέχρι στιγμής, έχει παρατηρηθεί μια μικρή αύξηση, αλλά όχι κάτι σημαντικό.
4. Αποφασίστηκε να παραμείνει ο ΦΠΑ στο 19% (ο οποίος είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη) και να μειωθεί στο 5% για τις ασθενέστερες οικονομικές ομάδες για τους επόμενους 6 μήνες.
Αποφασίστηκε επίσης για τους επόμενους 4 μήνες (λογαριασμοί διμήνων Νοέμβρη-Δεκέμβρη και Γενάρη-Φλεβάρη) οριζόντια μείωση 10% στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος.
Τέλος, συνεχίζεται να δίνεται, όπως κάθε χρόνο, κάποιο επίδομα θέρμανσης στους κατοίκους ορεινών περιοχών (>= 600 μ. αν δεν κάνω λάθος) – νομίζω 175€-200€.
Από την άλλη, δεν είναι δυνατή, από όσο γνωρίζω, η ρύθμιση (διακανονισμός) ενός λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος και η πληρωμή του σε δόσεις.