Με ελάχιστες πιθανότητες να αλλάξει κάτι, καταπώς με τον πολύ άσχημο τρόπο έχουμε μάθει εδώ και χρόνια, η Ελλάδα είναι failed state όσον αφορά την κατάσβεση των πυρκαγιών. Ένα δυσλειτουργικό κράτος γεμάτο με (αν)αρμόδιους που αδυνατούν να φέρουν εις πέραν την αποστολή τους. Χορτάσαμε μεγάλα λόγια, υποσχέσεις. Η πραγματικότητα, όμως, αποκαλύπτει την μόνη και πικρή αλήθεια. Η πυρκαγιά που κατάκαψε τη μισή Αττική ήταν η τελευταία πληγή στο σώμα μια χώρας γεμάτο από τέτοιες…
Πέρυσι ήμασταν η χώρα με τις περισσότερες καμένες εκτάσεις στην Ευρώπη. Φέτος, ακόμα και μέχρι πρότινος που τα πράγματα πήγαιναν αναλογικά καλά, βαθιά μέσα μας ξέραμε πως στην πρώτη αναποδιά ήταν πολύ πιθανό να κλαίμε. Όπως και έγινε με την πυρκαγιά που ξεκίνησε από τον Βαρνάβα και κατάκαψε 100.000 στρέμματα. Μια (ακόμα) τεράστια οικολογική καταστροφή.
Υπάρχει ελπίδα; Αλίμονο αν την αφήσουμε να καεί και αυτή. Οφείλουμε να συνεχίσουμε να παλεύουμε για το ό,τι καλύτερο. Όσο και αν αυτός ο τόπος όλο μας απογοητεύει. Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι κακή ιδέα, κάθε άλλο, να κοιτάξουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Τι έκαναν δηλαδή οι άλλες χώρες που βρίσκονται στην ίδια θέση με μας; Πώς αντιμετωπίζουν το πρόβλημα; Γιατί, προφανώς, δεν έχουμε την αποκλειστικότητα σε δασικές πυρκαγιές.
Με αυτό ως επίκεντρο, η Ισπανία βγαίνει μπροστά ως οδηγός. Επίσης μεσογειακή χώρα, με παρόμοιες κλιματικές συνθήκες με τις δικές μας. Γιατί, για παράδειγμα, πολλά καλά έχουν κάνει και οι Σουηδοί στον τομέα της καταπολέμησης των πυρκαγιών, σίγουρα μπορούμε να αντλήσουμε παραδείγματα και από αυτούς, αλλά οι Ίβηρες βρίσκονται πολύ πιο κοντά στο δικό μας περιβάλλον, μεταφορικά και κυριολεκτικά.
Το 2022 σε περίπου 500 πυρκαγιές στην Ισπανία κάηκαν πάνω από 3 εκατ. στρέμματα. Ήταν ένα τεράστιο σοκ για τη χώρα. Ένα αρνητικό ευρωπαϊκό ρεκόρ. Η τραγωδία αυτή ανάγκασε τους εκεί αρμόδιους να πάρουν για πρώτη φορά τόσο εκτεταμένα μέτρα.
Ομάδες της Στρατιωτικής Μονάδας Εκτάκτων Αναγκών (UME) δημιούργησαν διευρυμένες ζώνες προστασίας, ζώνες πυροπροστασίας που στην πράξη είναι μια λωρίδα γης χωρίς βλάστηση, που προορίζεται να σταματήσει την εξάπλωση της φωτιάς. Αυτή η στρατιωτική μονάδα των Ισπανών, εκπαιδευμένη να αντιμετωπίζει ακραίες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, επεμβαίνει τακτικά μαζί με τους πυροσβέστες για την καταπολέμηση των πιο επικίνδυνων πυρκαγιών. Και όλα αυτά υπό την υψηλή εποπτεία δασικών υπηρεσιών, ανθρώπων που συντονίζουν και παίζουν πρωτεύοντα ρόλο όταν ξεσπούν φωτιές.
Στη μάχη κατά των πυρκαγιών, οι Ισπανοί βάζουν και τους κτηνοτρόφους. Το κράτος υπογράφει μαζί τους επί πληρωμή συμβάσεις για να κρατάνε καθαρές τις αντιπυρικές λωρίδες γης βάζοντας τις αγελάδες τους, τα πρόβατα ή τις κατσίκες τους να βόσκουν εντατικά στις συγκεκριμένες περιοχές!
Η δουλειά γίνεται στο βουνό, μαζί και στο εργαστήριο. Στην Ισπανία εδώ και σχεδόν 20 χρόνια υπάρχει ένα μοντέλο μέτρησης των καύσιμων υλών και της εύφλεκτης βλάστησης. Έτσι εκτιμούν πόσο μεγάλη θα μπορούσε να είναι μια πυρκαγιά και πόσο ψηλά μπορούν να φτάσουν οι φλόγες.
Αυτή η κατάσταση πρόληψης και επαγρύπνησης δεν είναι μόνο για τους πιο επικίνδυνους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά ισχύει για όλο το χρόνο. Οπότε οι Ισπανοί είναι μονίμως alert. Ειδικά το χειμώνα ακολουθούν ευρέως την τακτικής της λεγόμενης προδιαγεγραμμένης καύσης, όπως και οι Πορτογάλοι και οι Γάλλοι. Αυτό στην πράξη σημαίνει μείωση της συσσωρευμένης καύσιμης ύλης, όπως των πυκνών θάμνων, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ένταση των πυρκαγιών και τις τεράστιες επιπτώσεις τους. Για να φτάσουμε στο σημείο να εφαρμόσουμε τη συγκεκριμένη μέθοδο πρόληψης στα ελληνικά δάση, απαιτούνται συντονισμένες κινήσεις και επιστημονική έρευνα, που ακόμα δεν υπάρχουν καν ως σκέψη, δυστυχώς.
Στην Ισπανία, από την αρχή του χρόνου μέχρι τις 28 Ιουλίου, σημειώθηκαν 1.134 πυρκαγιές έναντι 1.874 που καταγράφηκαν πέρυσι. Και τα καμένα εκτάρια έχουν μειωθεί από 64.739 σε 30.363. Είναι 53% λιγότερο σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2023 και 48% λιγότερο σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας.
Είναι δύσκολο να συγκρίνεις χώρες σε θέματα όπως οι πυρκαγιές. Κάθε μία είναι ξεχωριστή ως προς την γεωμορφολογία, το κλίμα, τη βλάστηση. Ωστόσο πάντα μπορούμε, και πρέπει, να παίρνουμε μαθήματα από άλλες χώρες, ειδικά εκεί που υστερούμε περισσότερο, ήτοι στην πρόληψη και στο τέρας της γραφειοκρατίας.
Και δεν είναι μόνο η Ισπανία. Να, η Κύπρος. Ακόμα πιο κοντά σε μας, γενικώς και ειδικώς. Έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα στην αυστηρή οριοθέτηση μεταξύ των δασικών και αγροτικών εκτάσεων και στον λεγόμενο χρόνο πρώτης προβολής, δηλαδή στον χρόνο που μεσολαβεί από τη στιγμή που θα εντοπιστεί η φωτιά μέχρι να φτάσει στο σημείο το πρώτο πυροσβεστικό όχημα. Και βλέπει αποτελέσματα. Καλά. Πολύ.