Κάθε φορά που η ανθρωπότητα δοκιμάζεται από μια μεγάλη απειλή, συνήθως ακολουθεί ένα κοσμοϊστορικό ιατρικό επίτευγμα.
Εν προκειμένω, η πανδημία του κορωνοϊού δρομολόγησε την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας mRNA στα εμβόλια, αλλά οι προσδοκίες εκτείνονται πολύ πέρα από την πρόληψη της νόσου covid-19, στο πεδίο της απόλυτης αντιπαράθεσης του ανθρώπου με τη μοναδική – πρακτικά – θανατηφόρα ασθένεια που δεν έχει καταφέρει να δαμάσει. Η μεγάλη πρόκληση είναι πια η καταπολέμηση του καρκίνου, μια προοπτική που μοιάζει πια βέβαιο ότι έχει επιταχυνθεί μέσω της επιστημονικής εξέλιξης που συντελέστηκε με αφορμή το «κατ’ επείγον» της πανδημίας.
Αρκετά είναι τα υποσχόμενα καρκινικά εμβόλια που βρίσκονται σε στάδιο κλινικών δοκιμών σε ινστιτούτα τα οποία έχουν χρόνια τώρα επικεντρωθεί στο να κατανοήσουν πώς το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ασθενούς μπορεί να στραφεί εναντίον του καρκίνου.
Τα εμβόλια κατά του καρκίνου έχουν σχεδιαστεί με τρόπο ώστε να παρακινούν το ανοσοποιητικό σύστημα να δράσει εναντίον ενός συγκεκριμένου στόχου μέσα στο σώμα μας. Λειτουργούν με σκοπό την κινητοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να μπορεί να αναγνωρίσει μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη πάνω στα κύτταρα του όγκου και στη συνέχεια να επιτεθεί και να καταστρέψει το συγκεκριμένο καρκινικό κύτταρο.
Τα δύο ερευνητικά κέντρα που φαίνεται να βρίσκονται ένα βήμα πιο μπροστά είναι η BioNTech, που ευθύνεται για το εμβόλιο της Pfizer και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που παρασκεύασε το εμβόλιο της Astra Zeneca. Σε συνέντευξη τους στην Καθημερινή, οι δυο ιδρυτές της γερμανικής BioNTech, ο Ουγκούρ Σαχίν και η Οζλέμ Τουρετσί έστειλαν ιδιαίτερα αισιόδοξα μηνύματα, λέγοντας ότι τα πρώτα εμβόλια κατά του καρκίνου θα μπορούσαν να διατεθούν σε δύο με τρία χρόνια από σήμερα.
«Έχουμε ξεκινήσει δοκιμές σε εκατοντάδες ασθενείς και θα έχουμε αποτελέσματα το επόμενο έτος, και το 2023. Αν αυτές οι δοκιμές είναι θετικές, τότε θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο σε δύο, τρία, το πολύ τέσσερα χρόνια για να εγκριθούν τα πρώτα εμβόλια κατά του καρκίνου», είπε ενδεικτικά ο Ουγκούρ Σαχίν, εξηγώντας παράλληλα ότι ο λόγος που αναπτύχθηκε η τεχνολογία mRNA ήταν από την πρώτη στιγμή ο καρκίνος.
Όπως ανέφερε, αυτό συνέβη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 κιόλας, ενώ από το 2012 η εταιρία ξεκίνησε να υποβάλει καρκινοπαθείς σε θεραπεία με εμβόλιο mRNA. Ο τουρκικής καταγωγής επιστήμονας ξεκαθάρισε ότι στην περίπτωση του καρκίνου το εμβόλιο δεν έχει να κάνει με την πρόληψη όπως συμβαίνει με έναν ιό. «Απευθύνεται» μόνο σε άτομα που έχουν ασθενήσει και στοχεύει κατά βάση στην αποτροπή μεταστάσεων και υποτροπών.
Το εμβόλιο θα παρεμβαίνει μόνο μετά την εμφάνιση καρκινικών όγκων. «Για να αντιμετωπίσει αυτούς τους όγκους ένα εμβόλιο θα πρέπει να είναι πολύ ισχυρό ώστε να ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα με ακρίβεια, αλλά και δραστικά για να συρρικνωθεί αυτός ο όγκος. Έτσι επενδύσαμε πολλά στο να φτιάξουμε ένα πολύ ισχυρό εμβόλιο για να διεγείρουμε ανοσολογικές αποκρίσεις υψηλής ακρίβειας», τόνισε ο Ουγκούρ Σαχίν και πρόσθεσε: «Μετά τις χειρουργικές επεμβάσεις, σε πολλούς όγκους, περίπου το 30%-40% των ασθενών παρουσιάζει υποτροπές εντός δύο ή τριών ετών. Και αυτό είναι ένα από τα βασικά προβλήματα στον καρκίνο… Αυτό που θέλουμε είναι να επιτύχουμε με τα εμβόλια είναι να αποτρέψουμε τις υποτροπές στους ασθενείς».
Σύμφωνα με τον ιδρυτή της BioNTech, τα δεδομένα 20 ολόκληρων ετών που έχει η ερευνητική ομάδα στα χέρια της έχουν δείξει ότι «η τεχνολογία κατ’ αρχήν λειτουργεί». Πλέον η μελέτη έχει περάσει στη φάση των κλινικών δοκιμών σε εκατοντάδες ασθενείς και τα αποτελέσματα αναμένονται το επόμενο έτος ή το αργότερο το 2023. «Περιμένουμε τα αποτέλεσματα των δοκιμών. Είμαστε αισιόδοξοι ότι τα εμβόλια θα λειτουργήσουν και θα υπάρξει θεραπεία», προέβλεψε για την ανακάλυψη που προορίζεται να αποτελέσει το «άγιο δισκοπότηρο» στον τομέα της ιατρικής έρευνας.
Σε ότι αφορά το φόβο πολλών ανθρώπων περί πιθανής αλλαγής του DNA, ο Σαχίν ξεκαθάρισε ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία δεν έχει καμία επίδραση στα κύτταρα του γονιδιώματος. «Έχει μια αποστολή, να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση. Κατόπιν εξαφανίζεται μέσα σε δύο ημέρες έως δύο εβδομάδες. Έτσι, δεν υπάρχει τίποτα που να αλλάζει κάτι στο σώμα».
Το εγχείρημα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης
Πέραν της BioNTech και οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που βρίσκονται πίσω από το εμβόλιο της AstraZeneca για τον κορωνοϊό, έχουν προχωρήσει στο στάδιο των δοκιμών. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία που εμπλέκεται στον εμβολιασμό κατά της Covid-19, σχεδίασαν ένα θεραπευτικό εμβόλιο δύο δόσεων για τον καρκίνο, το οποίο είχε πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα σε δοκιμές που έγιναν σε ποντίκια. Η χορήγηση του εμβολίου μείωσε το μέγεθος των όγκων και βελτίωσε το ποσοστό επιβίωσης.
Έως το τέλος του έτους το εμβόλιο θα δοκιμαστεί σε ανθρώπους. Στη δοκιμή θα συμμετάσχουν 80 ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα.
Το εμβόλιο της Οξφόρδης είναι διαφορετικής τεχνολογίας απ’ αυτό της BioNTech. Χρησιμοποιεί το φορέα από το εμβόλιο του Covid-19 για μία από τις δόσεις για τη μεταφορά γενετικού κώδικα που αναγκάζει το σώμα να στοχεύσει δύο πρωτεΐνες που υπάρχουν στην επιφάνεια πολλών τύπων καρκινικών κυττάρων. Η τεχνολογία του εμβολίου έχει αποδειχθεί ότι δημιουργεί ισχυρές αποκρίσεις Τ κυττάρων, οι οποίες είναι απαραίτητες για την καταπολέμηση των όγκων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η εταιρία που θα ανακοινώσει πρώτη επιτυχημένες δοκιμές για τη θεραπεία του καρκίνου, θα έχει αφήσει ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία του ανθρώπινου είδους.