Τι είναι η λαϊκή μουσική; Στην Ελλάδα συνηθίζουμε να αποκαλούμε με αυτόν τον τρόπο το οτιδήποτε εμπεριέχει μπουζούκι. Όμως, πέρα και έξω από αυτή την απλοϊκή λογική, η έννοια της λαϊκής μουσικής δεν έχει να κάνει τόσο με τον ήχο της όσο με το κοινό στο οποίο απευθύνεται και με τις κοινωνικές ομάδες που εκφράζει κοινωνικά. Υπό αυτή την έννοια, αν θέλει να βρει κανείς στο σήμερα ένα είδος μουσικής που να είναι λαϊκό με την κυριολεκτική έννοια του όρου, δύσκολα θα το βρει όντως στα μπουζούκια. Για την ακρίβεια, αυτό είναι κάτι που έχει πάψει να ισχύει εδώ και δεκαετίες.
Στα 90s για παράδειγμα, το ελληνικό ροκ ήταν μια πραγματικά ουσιαστική λαϊκή μουσική: την άκουγαν τα παιδιά των φτωχών γειτονιών της Αθήνας, εκφραζόντουσαν μέσα από τους στίχους της, μέσα από την υφή των μελωδιών της. Περίπου 20 χρόνια αργότερα, όσοι μπορούν να αφουγκραστούν τις τάσεις που επικρατούν στα χαμηλά στρώματα της κοινωνίας, μπορούν και να το επιβεβαιώσουν: πιο λαϊκή μουσική από το hip hop δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή.
Αν υπάρχει ένα πρόσωπο που κατά γενική ομολογία έχει παίξει μεγάλο ρόλο στην εδραίωση του hip hop ως ένα σύγχρονο, βαθιά λαϊκό είδος μουσικής, αυτό ακούει στο όνομα Λεξ. Το ρεύμα που έχει ο συγκεκριμένος τυπάκος ανάμεσα στους πιτσιρικάδες και τις πιτσιρίκες που βιώνουν τα πρώτα τους βήματα μέσα στην αγορά εργασίας και καλούνται να τα βγάλουν πέρα με μισθούς φτώχειας, είναι το κάτι άλλο. Ας ρίξει κανείς μια ματιά τι γίνεται στις συναυλίες του αν δεν το πιστεύει…
Ο Λεξ, μέσα από τις hip hop απαγγελίες του, συσπειρώνει τριγύρω του ένα φανατικό κοινό που προέρχεται από αυτή την κοινωνική κατηγορία. Δεν είναι τυχαίο ότι με την πάρτη του πωρώνονται -μεταξύ άλλων- και παιδιά που κατά τα άλλα δεν τρελαίνονται για το hip hop: αν και ξεκάθαρα ενταγμένη στην hip hop παράδοση της Ελλάδας, η μουσική που παράγει ο Λεξ έχει αποκτήσει τόσο οικουμενική απεύθυνση που καταφέρνει να την υπερβεί.
Προσοχή: όχι να την υπερβεί με τους όρους που το έκαναν διάφοροι χιπ-χοπάδες στο παρελθόν που μέσα σε μια νύχτα ανακάλυψαν πως μπορούν να ραπάρουν σε πίστες σκυλάδικων. Ο Λεξ υπερβαίνει τα κλασικά όρια του hip hop αλλά παραμένει τμήμα της εν ελλάδι παράδοσής του, πετυχαίνει με άλλα λόγια, την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στον σεβασμό στο παραδοσιακό και τον εκμοντερνισμό της παράδοσης. Μεγάλη δουλειά.
«Μου λένε “όρμα τους, ενάντια στη μόδα τους”, πως θα την χαρακτήριζα; Μουσική για τσόγλανους», δηλώνει ο Λεξ σε ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του και μάλλον, σε αυτούς τους λίγους στίχους, συνοψίζεται όλη η στιχουργική του λογική. Διότι σε αντίθεση με μια σειρά από άλλους ράπερ, που έχουν κάνει σημαία τους το γεγονός ότι βγάζουν πολλά λεφτά, οδηγούν χλιδάτα αμάξια, κάνουν ακριβά ναρκωτικά και καλούν το κοινό τους να τους θαυμάσει για αυτό, ο Λεξ έχει βαλθεί να αντιστρέψει αυτή τη λογική.
Ο Λεξ δηλώνει περήφανα «τσόγλανος» και απευθύνεται σε άλλους του είδους του. Μέσα από τους στίχους του αποθεώνει την κουλτούρα του δρόμου, την ρομαντική της πλευρά, την ομορφιά του να πίνεις μπύρες από το περίπτερο, να αράζεις στις πλατείες με την παρέα σου. Όχι για λόγους ιδεολογίας αλλά για λόγους ανάγκης: γιατί δεν έχεις λεφτά για μαγαζιά. Στη συνέχεια, για λόγους αισθητικής: γιατί αφού αγαπήσεις τις πλατείες, τα μαγαζιά σου φαίνονται αποστειρωμένα. Γιατί στις φτωχές πλατείες που αράζουν οι νέοι που μετράνε τα ψιλά τους για να δουν αν βγαίνουν, ο Λεξ επιμένει πως προκύπτουν οι ωραιότεροι άνθρωποι, τα καλύτερα παιδιά, τα -όπως τα χαρακτηρίζει- «δικά του παιδιά».
«Πιστεύω πολύ στην έννοια “τα δικά μας παιδιά”. Όταν κάποιος μου συστήνει έναν φίλο του και μου λέει “είναι δικό μας παιδί” παίζει πολύ μεγάλο ρόλο για το πως θα τον δω. Είμαστε κάποιοι άνθρωποι που συνεννοούμαστε με έναν κώδικα δικό μας. Δεν υπάρχει κάποια λίστα με κανόνες για αυτόν τον κώδικα, απλά συνεννοούμαστε. “Δικά μας παιδιά” είναι απλά αυτοί με τους οποίους συνεννοούμαστε. Για αυτούς ραπάρω. Μπορεί να μην τους ξέρω και να μην με ξέρουν αλλά υπάρχουν κάποια πράγματα που μας ενώνουν. Είναι θέμα αντίληψης, δεν έχει να κάνει με το ταξικό ή το πολιτικό ή το οπαδικό. Δεν έχει να κάνει καν με τη μουσική. Είναι κάτι αόριστο και συγκεκριμένο μαζί. Είναι το “μάγκα σε καταλαβαίνω και ξέρω ότι και εσύ με καταλαβαίνεις”. Για αυτούς ραπάρω. Μπορεί να παίζω και για άλλους, δεν έχω πρόβλημα. Απλά απέναντί τους δεν έχω καμία, ευθύνη. Απέναντι στα “δικά μας παιδιά” νιώθω μια ευθύνη», λέει ο ίδιος σε μια από τις λιγοστές συνέντευξεις που έχει δώσει…
Στην παράδοση της αγγλικής εργατικής τάξης, αυτά που προσπαθεί να περιγράψει ο Λεξ συνοψίζονται στη φράση «My Class, My Pride (H τάξη μου, η περηφάνια μου)». Ο Λεξ, γνήσιο τέκνο της πολιτικής παράδοσης του ελληνικού hip hop αλλά ταυτόχρονα εκπρόσωπος μιας πιο υπόγειας, πιο αυθόρμητης, περισσότερο πολιτιστικής και λιγότερο στρατευμένης πολιτικής άποψης, το λέει με τα δικά του, περήφανα λόγια: «Δεν χανόμαστε, κρατάμε γερά. Γιατί ο δρόμος ανατρέφει τα καλύτερα παιδιά».
Όρμα τους ρε Λεξ…