Η Χρυσή Αυγή δεν υπήρξε ποτέ ένα τυπικό, κοινοβουλευτικό κόμμα. Η είσοδός της στο ελληνικό κοινοβούλιο το 2012 συνοδεύτηκε από διαφόρων ειδών λανθασμένες αντιλήψεις αναφορικά με την φυσιογνωμία της. Η πιο βασική εξ΄ αυτών ήταν εκείνη που έλεγε πως το κόμμα του Μιχαλολιάκου ήταν κάτι σαν ένας άτυπος αντικαταστάτης του ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη.
Αυτή η εκτίμηση δεν είχε να κάνει με το αν την υποστήριζε κανείς ή όχι: υπήρξε εξαιρετικά διαδεδομένη ακόμα και από τους αντιπάλους της, ακόμα και από εκείνους που γνώριζαν ακριβώς εστί Χρυσή Αυγή. Διότι, σε αντίθεση με το ΛΑΟΣ, που υπήρξε ένα ανοικτά ακροδεξιό αλλά πέρα για πέρα θεσμικό κόμμα, η Χ.Α. ήταν κάτι πολύ διαφορετικό. Είχε μηχανισμό που αναπτυσσόταν στον δρόμο, τάγματα εφόδου, ανθρώπους που εφάρμοζαν στην πράξη τις αντιμεταναστευτικές πολιτικές που κατά τους ίδιους έπρεπε να εφαρμόζει το Κράτος.
Ήταν (και είναι) με άλλα λόγια ένα μόρφωμα που δεν πατούσε με τα δυο πόδια στους κρατικούς θεσμούς αλλά κατά το ήμισυ είχε αντιθεσμική λειτουργία. Ο σεβασμός στις κρατικές λειτουργίες, στοιχείο αναμφισβήτητο για κάθε δύναμη που είναι (ή φιλοδοξεί να γίνει) κοινοβουλευτική, δεν αφορούσε τη Χρυσή Αυγή, που αντιλαμβανόταν την ύπαρξή της στο κοινοβούλιο ως ένα τεράστιας δυναμικής εργαλείο για την ενδυνάμωση της δράσης της στο δρόμο. Είχε, με άλλα λόγια, τα χαρακτηριστικά εκείνα που διαχωρίζουν την παραδοσιακή ακροδεξιά από τον ναζισμό…
Για πολλούς, το κοινοβούλιο θα λειτουργούσε ως ένα είδος εκδημοκρατισμού της Χρυσής Αυγής, η παρουσία της μέσα σε αυτό θα την ανάγκαζε να προσαρμοστεί με τους κανόνες της τάξης και της ηθικής για να επιβιώσει και ως εκ τούτου υποτίμησαν τη θεσμική αναβάθμισή της. Διαψεύστηκαν πλήρως, τουλάχιστον ως προς τις επιδιώξεις της: η Χ.Α. όχι μόνο δεν συμμορφώθηκε αλλά επέκτεινε την δολοφονική της δράση. Με αποκορύφωμα την δολοφονία του Παύλου Φύσσα βιώσαμε μια κατάσταση κατά την οποία, οι ναζί εφάρμοσαν στο έπακρο το στρατηγικό τους πλάνο.
Το πραγματικά ανησυχητικό έπειτα από αυτή την εξέλιξη ήταν πως παρά το γεγονός πως η δολοφονία Φύσσα υπήρξε η αφορμή για να διωχθεί δικαστικά και να φτάσει στο σημείο όλη η ηγεσία της να κινδυνεύει με φυλάκιση, τα εκλογικά της ποσοστά όχι απλά δεν μειώθηκαν αλλά σταθεροποιήθηκαν σε εντυπωσιακό βαθμό. Και μάλιστα, έχοντας πλέον αχρηστευτεί αντικειμενικά και η εκτίμηση πως οι ψηφοφόροι της ήταν παραπλανημένοι. Το εκλογικό σώμα που στήριζε την Χρυσή Αυγή στην κάλπη έμοιαζε να είναι απίστευτα μπετόν αρμέ και μάλιστα, το πιο ιδεολογικοποιημένο κομμάτι της εκλογικής πολιτικής βεντάλιας.
Η τρέχουσα προεκλογική περίοδος ωστόσο μοιάζει να μην είναι τόσο ονειρική για την Χρυσή Αυγή. Τα ποσοστά της στις πρόσφατες ευρωεκλογές έπεσαν κατά το ήμισυ σε σχέση με τις τελευταίες εκλογές -εκείνες του Σεπτέμβρη του 2015- ενώ διαφόρων ειδών δημοσκοπικές εκτιμήσεις κρίνουν ως αμφίβολη την είσοδό της στη νέα Βουλή.
Φυσικά, αν κάτι τέτοιο πράγματι συμβεί, θα σημάνει το τέλος της Χρυσής Αυγής από την παρουσία της στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό και μια πολιτική συντριβή από την οποία θα φαντάζει αδύνατο να σηκώσει κεφάλι ο πολιτικός της μηχανισμός. Διότι σε αντίθεση με την είσοδό της στη Βουλή, που λειτούργησε ως επιταχυντής για την δράση της, μια άτακτη έξοδος από αυτή θα της στερήσει μια σειρά από πλεονεκτήματα (με πρώτο και καλύτερο το επικοινωνιακό επίπεδο) που άπαξ και τα χρησιμοποιήσει ένας πολιτικός χώρος, δύσκολα μπορεί στη συνέχεια να πορευτεί χωρίς αυτά.
Η φθορά της Χρυσής Αυγής είναι οφθαλμοφανής και με βάση τα χαρακτηριστικά που της την έχουν προκαλέσει, μάλλον και δύσκολο να ξεπεραστεί: ακόμα και αν αυτή τη φορά καταφέρει να ξεπεράσει την κρίση αυτής της προεκλογικής περιόδου και εν τέλει μπει στη Βουλή, θα πρόκειται απλά για μια παράταση κοινουβουλευτικής ζωής. Στις επόμενες εκλογές, ακόμα και αν έχει καταφέρει στο μεσοδιάστημα να μπει οριακά στη Βουλή, θα ξαναπεράσει τις ίδιες δυσκολίες και τότε θα είναι ακόμα πιο δύσκολο να τις διαχειριστεί.
Θα λέγαμε, με άλλα λόγια, πως οι κοινοβουλευτικές της μέρες είναι μετρημένες: αν την γλυτώσει σε αυτές τις εκλογές, δύσκολα θα καταφέρει να τη γλυτώσει στις επόμενες. Το φαινόμενό της μοιάζει να εξαντλεί τον χρόνο του. Οι λόγοι αυτής της πρωτοφανούς πολιτικής κρίσης για την Χρυσή Αυγή είναι κατά βάση τρεις:
-Η δίκη της παίρνει αρνητική τροπή για την ίδια, καθώς οι πιθανότητες να καταδικαστούν οι ηγετικές της φιγούρες ως μέλη εγκληματικής οργάνωσης είναι πάρα πολλές. Κάπως έτσι, η Χ.Α. αναγκάζεται να κρατήσει ακόμα πιο χαμηλούς τόνους, να μην προκαλεί, να κρύβει τις απόψεις της από τον δημόσιο διάλογο και ως εκ τούτου να χάνει δυναμική (ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με προεκλογική περίοδο).
-Ο δεύτερος λόγος της φθοράς της, άμεσα συνδεδεμένος με τον πρώτο, είναι πως ο κίνδυνος της φυλάκισης έχει διαλύσει την εσωτερική της συνοχή. Είναι κοινό μυστικό πως εσωτερικά στρατόπεδα έχουν δημιουργηθεί στη Χρυσή Αυγή: άπαντες προσπαθούν να γλυτώσουν τη φυλάκιση και στην προσπάθειά τους αυτή επιχειρούν μέσω υπόγειων στρατηγικών να ενοχοποιήσουν άλλα μέλη της Χρυσής Αυγής. Μέσα σε αυτό το κλίμα αρχίζουν να δημιουργούνται και αμιγώς πολιτικού τύπου φράξιες με την κάθε μια να διεκδικεί για τον εαυτό της την ορθή θέση απέναντι στα πράγματα και όλο αυτό λειτουργεί σαν πυρηνική βόμβα για τα θεμέλια της οργάνωσης. Σε ένα ναζιστικό μόρφωμα, όπου η καθετοποίηση της ιεραρχίας και η πειθαρχία είναι συστατικά στοιχεία, αυτό το χάος λειτουργεί διαλυτικά.
-Ο τρίτος λόγος δεν είναι άλλος από την άνοδο του Βελόπουλου (και της «Ελληνικής Λύσης» του), ο οποίος διεκδικεί για το κόμμα του τον ρόλο του κεντρικού φορέα της ακροδεξιάς. Η άνοδος της δημοτικότητας του (γραφικού κατά τα άλλα) Βελόπουλου έχει φανερώσει μια εναλλακτική λύση σε πολλούς ακροδεξιούς που ζουν και αναπνέουν ανάμεσά μας ώστε να μπορούν να ψηφίζουν κάτι που να τους εκφράζει χωρίς ταυτόχρονα να κατηγορούνται πως ρίχνουν την ψήφο τους σε μαχαιροβγάλτες. Με άλλα λόγια, οι φασίστες που ντρέπονται να παραδεχθούν (ακόμα και στον εαυτό τους) πως είναι φασίστες, βρήκαν στην ύπαρξη της «Ελληνικής Λύσης» ένα κόμμα που και να τους εκφράζει και να μπορούν να ψηφίσουν χωρίς ενοχές και ανάγκη για κοινωνική απολογία…
Εν κατακλείδι, σε μια προεκλογική περίοδο που, με δεδομένο το γεγονός ότι η Νέα Δημοκρατία έχει κερδίσει από τώρα τον ΣΥΡΙΖΑ, πάσχει από αληθινά διακυβεύματα, το αν θα καταφέρει να να μπει η Χρυσή Αυγή στη Βουλή ή τα έχει φάει τα ψωμιά της μοιάζει να είναι μια από τις λίγες ουσιαστικές συζητήσεις. Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο δεν αποκλείεται, παρά την σχετική αδιαφορία για τη συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση (ελέω σχετικά αναμενόμενων αποτελεσμάτων) να υπάρξει μια μαζική αντιφασιστική εκλογική κινητοποίηση και σε μερικές μέρες, η Χρυσή Αυγή να ολοκληρώσει άδοξα την παρουσία της στην κεντρική πολιτική σκηνή.