Λένε συχνά οι κωμικοί πως η κωμωδία είναι τραγωδία+χρόνος. Κι η Ειρήνη Φαναριώτη, ηθελημένα ή μη, φαίνεται πως το κατάλαβε καλά αυτό καθως πλησιάζει τα 40 της, κι έκανε μιαα κωμικοτραγική παράσταση με συμβάντα της ζωής της.
Το «Nina/Where re you my de@r?» είναι μια δική της προσπάθεια να αλλάξει μυαλά, ιδίως εντός του χώρου της, να κερδίσει ένα προσωπικό της στοίχημα, να απαντήσει σε πολλά εσωτερικά της ερωτήματα και, πάνω απ΄όλα, να προσφέρει έναν χώρο και μια ιστορία ταύτισης σε όσους δουν την παράσταση στο Θέατρο 104.
Με αφορμή αυτό που είδα στη σκηνή, ζήτησα από την Ειρήνη Φαναριώτη να μου απαντήσει σε κάποιες ερωτήσεις και ιδού το αποτέλεσμα της κουβέντας μας.
– Αναφέρεις στο δελτίο τον φόβο και αποτελεί κεντρικό πυρήνα του έργου. Το να βγαίνεις πάνω στη σκηνή μόνη, δεν είναι φόβος; Κι ας το ‘χεις ξανακάνει.
Λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η παράσταση, μόλις πραγματικά συνειδητοποίησα πως αυτός ο στόχος, αυτό το όνειρο θα γίνει πραγματικότητα, έπαθα κρίση πανικού. Ομολογώ πως είχε να μου συμβεί από τότε που έκανα τη 2η δόση εμβολίου κατά του Covid -19.
Σοκαρίστηκα πολύ μ’αυτό που μου συνέβη, μίλησα με τους δικούς μου ανθρώπους και προσπάθησα να αναλύσω σε μικρά κομμάτια τα στοιχεία αυτού του πανικού. Άρχισα να κάνω πολλές ερωτήσεις στον εαυτό μου. Τι είναι αυτό; Γιατί; κλπ.
Ουσιαστικά αυτό στο οποίο κατέληξα είναι πως χρειάζομαι γύρω μου ζεστασιά και κυρίως ασφάλεια. Να νιώθω πως είμαι ασφαλής, πράγμα τελείως οξύμωρο σε έναν κόσμο γεμάτο απρόοπτα, βία και ανασφάλεια. Αν παρατηρήσεις το σκηνικό της παράστασης είναι ένα καθιστικό και οι θεατές είναι πολύ πολύ κοντά μου, σα μια φωλίτσα είμαστε.
Αυτό με χαλαρώνει πάρα πολύ και βλέπω ότι χαλαρώνει και το κοινό που κι αυτοί έρχονται από τις δικές τους τρελές μέρες στη δουλειά, στο σπίτι κλπ. Έτσι μαζί , μέσα σ’αυτή την αγκαλιά προχωράμε αυτή τη μιάμιση ώρα. Δε σου κρύβω πως μέσα στην εβδομάδα που δεν παίζω, όταν φέρνω στο μυαλό μου την παράσταση με πιάνει πετάρισμα στο στομάχι και δεν μπορώ να φάω τίποτα.
Όταν όμως πηγαίνω στο θέατρο και μπαίνω στο σκηνικό με έναν μαγικό τρόπο βγάζω φτερά στα πόδια. Οι σκέψεις μου είναι ο εχθρός μου. Γι’αυτές τις σκέψεις μιλάω στην παράσταση.
– Πιστεύεις οι άνθρωποι μαθαίνουμε από τα λάθη και τα κάνουμε σωστά ή μαθαίνουμε από τα λάθη και τα ξανακάνουμε λάθος, απλά με διαφορετικό τρόπο;
Δεν έχω ιδέα. Πιστεύω πως ο καθένας μας έχει την επιλογή. Να επαναλάβει λάθη ή να προχωρήσει σε έναν εαυτό που τον εξυπηρετεί περισσότερο. Αν αποφασίσεις ότι αυτό που έκανες τόσα χρόνια πλέον δε σου λειτουργεί, δε σου κάνει, δε σε προχωράει τότε ξέρεις τι πρέπει να κάνεις. Αν θες να κάνεις τα ίδια λάθη γιατί το comfort zone σου δε σε αφήνει να μην, κι αυτό μια απόφαση είναι κι ας λέμε το αντίθετο.
Προσωπικά έφτασα σε ένα σημείο που κοίταξα πίσω και είπα ‘εγώ αυτό φανταζόμουν για τον εαυτό μου;’ . Αν απαντήσεις σ’αυτή την ερώτηση με ειλικρίνεια τότε βλέπεις και τι αποφάσεις θες να πάρεις. Χωρίς να αποκλύεις βέβαια καινούρια λάθη. Όλη η ζωή ένα σχολείο είναι. Κι η πηγή που προκαλεί τα λάθη είναι η ίδια. Ίσως να βρίσκει διαφορετικό παραπόταμο κάθε φορά. Αν την εντωπίσεις όμως; Εκεί είναι το θέμα.
– Τις προάλλες ο Δημήτρης Πετρόπουλος είπε ότι είναι η κορυφή του παγόβουνου τα όσα έγιναν με το #MeToo ως προς το θέατρο και πως τελικά όλα έγιναν συμβολικά. Θεωρείς πως ο χώρος σας είναι ανθεκτικός και αρνείται να αλλάξει, αρνείται να πάψει να είναι κακοποιητικός;
Όχι δεν το πιστεύω αυτό. Η νέα γενιά έρχεται με μεγάλη φόρα και συλλογικότητα. Υπάρχει ακόμη φόβος σίγουρα αλλά εγώ βλέπω αλλάγη. Αυτός που αρνείται είναι αυτός που έχει συνηθίσει να βασιλεύει μέσα σε αυτό και δεν τον συμφέρει να αλλάξει. Προφανώς κι υπάρχουν ακόμη αυτοί οι άνθρωποι κι έχουμε δρόμο μπροστά μας, όχι σαν κλάδος, σαν κοινωνία.
– Έχεις κάνει πολλά χρόνια θέατρο, έχεις κάνει και 3 χρόνια τηλεόραση. Πού θεωρείς υπάρχει μεγαλύτερος ανταγωνισμός;
Δεν ξέρω, δεν ξέρω πραγματικά. Υπάρχει παντού και πουθενά. Δεν έχω ασχοληθεί με το θέμα του ανταγωνισμού κι αρνούμαι να το κάνω. Ο καθένας έχει την πορεία του. Αυτό που τροφοδοτεί τον ανταγωνισμό είναι ο κανόνας της προσφοράς και της ζήτησης φαντάζομαι. Στην τηλεόραση προσωπικά μάλλον δε με θέλουν. Δεν γνωρίζω το λόγο. Το θέατρο πάντα ήταν κι είναι το σπίτι μου.
– Υπάρχουν φιλίες ή όλα είναι της συγκυρίας και του φαίνεσθαι;
Ανάλογα τι σημαίνει φιλία για τον καθένα. Προσωπικά τη φιλία την έχω πολύ ψηλά. Δεν κάνω εύκολα φίλους αλλά έχω ανθρώπους από τη δουλειά που εκτιμώ πολύ και τα λέμε συχνά. Κάποιοι χάνονται κάποιοι μένουν. Οι λόγοι και για τα δύο είναι πολλοί και ποικίλουν.
– Γνώρισες άτομα που να τα ακολουθούσαν συγκεκριμένοι μύθοι και η από κοντά συναναστροφή σου έδειξε κάτι εντελώς άλλο;
Ναι αλλά θεωρώ πως δε έφταιγαν οι άνθρωποι οι ίδιοι αλλά κυρίως οι γύρω τους που είχαν φτιάξει το μύθο. Οι άνθρωποι συνέχιζαν να είναι αξιοθαύμαστοι ή και όχι αλλά δεν παύουν να είναι άνθρωποι. Με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Δεν μπορείς να αποκόψεις το ανθρώπινο κομμάτι από έναν καλλιτέχνη, τουλάχιστον για τα δικά μου γούστα.
Δε μπορώ να πω αυτός είναι ένας καταπληκτικός καλλιτέχνης αλλά σαν άνθρωπος είναι απαίσιος. Αυτά παιδιά δεν γίνονται. Και κάπου κι αυτή η ανάγκη για την ύπαρξη του μεσία στην τέχνη προσωπικά με έχει κουράσει. Η τέχνη είναι βαθειά προσωπική. Αν μέσα σου είσαι σαθρός αυτό αργά η γρήγορα θα φανεί. Τώρα αν το σύστημα έχει ανάγκη να θεοποιεί καλλιεχνικές αυθαιντίες, τότε έχει πρόβλημα το σύστημα κι εμένα δε με αφορά.
– Ο κόσμος βλέπει στην τηλεόραση τόσες πολλές παραγωγές και πιστεύει ότι όλοι οι ηθοποιοί τρώνε με χρυσά κουτάλια. Ποια είναι η δική σου εικόνα;
Χρυσά κουτάλια; Τώρα τι να σου πω, δεν είμαι και σπίτι τους. (χαχα) Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που δουλεύουν αυτή τη στιγμή στην τηλεόραση θαρρώ πως παίρνουν έναν μισθό. Υπάρχουν άνθρωποι που παίρνουν πολλά χρήματα αλλά δεν είναι πολλοί, πιστεύω, και δεν το κρύβουν κιόλας.
– Έκανες συμβιβασμούς στο παρελθόν που τους μετανιώνεις;
Έκανα αλλά όχι πολλούς κι ούτε μετανιώνω. Ότι έχω κάνει εκείνη τη στιγμή που το έκανα ήταν αυτό που ήθελα. Έχω μετανιώσει για άλλα πράγματα. Έχω μετανιώσει για παράλογα πράγματα που άκουγα, μου έκαναν ή έβλεπα και δεν είπα ‘ρε είσαι με τα καλά σου;’. Γι’ αυτό μετάνιωσα. Και το έκανα πρόσφατα κιόλας και πιστεύω πως μου στοίχισε δουλειά αλλά οκ τι να κάνουμε τώρα. Το να προχωρήσεις μπροστά είναι μονόδρομος. Το πως είναι επιλογή.
– Ποια είναι η καθημερινότητα μιας γυναίκας ηθοποιού στην Ελλάδα;
Τρέξιμο.Μια τσάντα με όλη σου τη ζωή μέσα κι όλα είναι δρόμος.
– Η απόρριψη είναι μέρος του παιχνιδιού. Όπως το βλέπω απ’ έξω, οι ψυχολόγοι πρέπει να κάνουν χρυσές δουλειές με εσάς. Η απόρριψη στον βαθμό που τη βιώνετε επαγγελματικά, είναι ανυπόφορη για κάποιο εκτός χώρου.
Η απόρριψη στον βαθμό που τη βιώνουμε είναι ανυπόφορη για κάθε άνθρωπο, να πούμε αρχικά. Κανείς δε μπορεί να σταθεί στα πόδια του σταθερά με τόσα όχι στο βιογραφικό του. Τεράστια προσφορά, περιορισμένη ζήτηση κι ένας κατάλογος από πρόσωπα κάθε ηλικίας και τύπου που ψάχνουν για δουλειά να τους πληρώνει το νοίκι και να τους τρέφει την ύπαρξη. Το να ακούς ‘δυστυχώς δεν έχεις επιλεγεί’ κάθε τόσο ε, σε τσακίζει .
– Οι άνθρωποι δεν είναι τελικά ποτέ έτοιμοι για τίποτα κι όμως τα καταφέρνουν όταν έρχεται η στιγμή να ζήσουν κάτι, προσαρμόζονται. Εσύ είσαι έτοιμη γι’ αυτό που πας να κάνεις με τον μονόλογο; Το ρωτάω γιατί πάνω στους ώμους σου αποκλειστικά η επιτυχία ή μη της παράστασης.
Να μη σου δώσει ,λένε, όσα μπορείς να αντέξεις. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τη συγκεκριμένη παράσταση. Η επιτυχία αυτού του έργου είναι που κατάφερα να το κάνω, χωρίς χρήματα, με τη στήριξη των φίλων μου, σε μια περίοδο δύσκολη για μένα, σκεφτόμουν να τα παρατήσω όλα – όχι μόνο τη δουλειά. Το ότι είμαστε εδώ τώρα και τα λέμε και το Σάββατο θα πάω στο θέατρο σε μια δουλειά που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από μεγάλες παραγωγές, αυτό είναι η επιτυχία.
– Τι θα συνιστά επιτυχία για σένα και τι όχι; Χρησιμοποιείς τον όρο αποτυχία;
Δε τον χρησιμοποιώ όχι. Δεν πιστεύω στην αποτυχία. Για μένα δεν υπάρχει. Επιτυχία είναι να ακολουθείς το δρόμο σου σύμφωνα με τη δική σου ηθική.
– Ποιο είναι το προσωπικό σου μανιφέστο μέσα από αυτή την παράσταση;
Ζήσε, αγκάλιασε τους ανθρώπους σου, τα πλάσματα γύρω σου, όσο είναι ακόμη εδώ. Τούτη η γη που την πατούμε όλοι μέσα θε να μπούμε.
* Μάθε περισσότερα για την παράσταση της Ειρήνης Φαναριώτη εδώ.